Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1815

Huwelijksbetrekkingen en Huwelijksleven, in Brieven. Door J.L. Ewald. Uit het Hoogduitsch. IVde Deel. Te Amsterdam, bij J. van der Hey. In gr. 8vo. 179 Bl. f 2-8-:

Wij hebben bij de vroegere deelen van dit werk hetzelve zoo zeer reeds aangeprezen, dat wij er niets meer hebben bij te voegen; het bleef, gelijk wij verwachten moesten, zichzelve volkomen gelijk, en geeft, bij het aangenaamst onderhoud, het leerzaamst en menschkundigst onderrigt. Wij willen, evenwel met bekorting, eene proeve geven over een onderwerp, dat voor ieder vader en moeder hoogst belangrijk is, en onze Fransche Mademoiselles bijzonder stichten mag! Wandulf schrijft aan edelwald, die hem zijne gedachte gevraagd had, of hij zijne dochter niet op eene kostschool zou doen.

‘Waarom? Omdat uwe aeöne geen tijd genoeg heeft,

[p. 609]

om zich met haar bezig te houden, en het kind dus kon verzuimd worden en verboeren? Verboeren onder de oogen van uwe aeöne en de uwen? Verzuimd worden in zijn zevende jaar, waarin het kind eigenlijk nogmaals zijne zinnen oefenen, gelooven en beminnen, en zijn jong leven genieten moet? - Over het geheel is het vaderlijk huis de éénige luchtstreek, waarin een kind, in de jaren der kindschheid, gedijen kan. Een meisje, dat nog eene moeder heeft, kan bijna nergens anders gedijen. In dit beslotene bed heeft de wijze tuinier deze teedere planten gezaaid, opdat zij daar eerst eene zekere vastheid bekomen, en dan veilig in de vrije lucht verplant kunnen worden. Elk vreemd huis van opvoeding is eene trekkast, in welke men zonnewarmte door kagchelwarmte wil vergoeden, doch niet vergoedt. Zeker zijn er gevallen, waarin vrouwelijke opvoedings - instituten noodzakekelijk en dus ook weldadig zijn. Hebben meisjes hare moeder vroeg verloren; is de moeder zoo zwak, en het aantal kinderen zoo groot, dat zij hare dochters volstrekt verwaarloozen moet - ik zeg moet; of is zij zoo weinig moeder, dat in de kinderen volstrekt geen vertrouwen of liefde ontkiemen kan: dan moet inderdaad in een vreemd huis, door vreemde personen, datgene geschieden, wat onder de gegevene omstandigheden in het ouderlijk huis niet mogelijk is. Men laat zich immers ook wel vreemde tanden inzetten, wanneer de eigene ontbreken. De moeder, die niet zelve haar kind stillen kan, moet zeker eene min nemen: doch, schoon het ligchaam van het kind gevoed wordt, zoo goed als door de moeder, deszelfs hart wordt niet door liefde gevoed, gelijk de moeder doet. En nu nog daarenboven onze gewone vrouwelijke vormings- of liever vervormings-instituten? Het zijn financieele speculatien van slimme vrouwlieden, die geene mannen gevonden hebben, en zich gaarne een kapitaaltje voor haren ouderdom willen verzamelen. Overeenkomstig dit oogmerk wordt ook alles ingerigt. Zoo hoog mogelijke kostgelden, en zoo schraal mogelijke kost. Vrij wat voor den uiterlijken glans, en weinig voor de inwendige waarde. De meisjes leeren zoo wat teekenen, borduren, een paar sonaten rammelen, eenige onverstaanbare Italiaansche Aria's werktuigelijk opzingen, doen een Cours d'Histoire, de Géographie et de Mythologie, zoo ver het aangeschafte handschrist van Madame l'Institutrice of het zamengeflanste van een' hongerigen

[p. 610]

Leermeester reikt, leeren bevallig dansen, zich opschikken, minauderen, radoteren, coquetteren, enz. Zie daar, wat in onze dagen het wezenlijke der vrouwelijke opvoeding is! Van de noodzakelijkste vrouwelijke kundigheden, kennis van het menschelijk, bijzonder van het kinderlijk ligchaam, en van een' goeden, daarop gebouwden leefregel, kennis van de, in den vrouwelijken kring voorkomende, natuur- en kunstgewrochten, van vaardigheid in het naaijen, verstellen, stoppen, en besturing eener huishouding, wordt niet gesproken. Zoo iets is te burgerlijk, te gemeen. Niet tot huisvrouwen, tot goede moeders, maar tot Hofdames worden de meisjes opgevoed, tot het maken van opzien, tot het schitteren, niet tot het stille huisselijke leven. Moet misschien uwe lony ook iets dergelijks worden? Neen; laat haar nog lang bij hare moeder. Zij worde vooreerst eene goede dochter, eene goede zuster, een goed meisje; zij leere lezen, schrijven, rekenen; zij vorme haar denkvermogen door verhalen, Pestalezzische oefeningen, kleine opstellen, en haar hart door den schoonen omgang der liefde, die tusschen ouders en kinderen, tusschen moeder en dochter bestaat. Zij oefene zich in het naaijen en breijen, helpe hare moeder in de huisselijke bezigheden, of verbeelde zich slechts haar te helpen, opdat zij er belang in beginne te stellen. In stille avonduren teekent hare moeder haar wel iets gemakkelijks voor; leert haar de touches en de noten op het klavier kennen; oefent hare vingers, hare stem en haar oor, naar het zoo gepast voorschrift van rägel; wekt en vormt hare godsdienstige gezindheid door Bijbelsche verhalen en eigen voorbeeld in aandacht en vereering van alles, wat beilig is. - Wanneer het goede zaad dan regt opgegaan, wanneer het goede tot gewoonte geworden is, zend haar dan voor een jaar of twee bij de moederlijke rudolphi, enz. - Doch altijd de eerste jaren in het ouderlijk huis, onder de oogen en aan het hart der moeder. Gij spreekt ook van Klooster- en dusgenoemde Hernhutter-opvoeding. Dezelve heeft onloochenbaar veel goeds, hetwelk in andere Instituten ontbreekt. De meisjes worden van de wereld verwijderd gehouden, hare ijdelheid wordt niet gevoed, even weinig als hare neiging tot zinnelijke, luidruchtige vermaken, het vergif van alle huisselijkheid. Door zachte, godsdienstige indrukken wordt op haar gewerkt.

[p. 611]

Konden de meisjes in deze eenvoudige, stille wereld blijven, alwaar het den eenen dag gelijk den anderen toegaat, en de zondag zich alleen door minder arbeid en meer aandachtsoefeningen onderscheidt; er is ook niets in haar, of wordt niets gaande gemaakt, 't welk haar naar buiten drijft; gaan hare neigingen niet tot hartstogt over, maar blijft haar wezen van natuur in zekere gelijkmatigheid, dan kan zulk eene opvoeding zeer goed werken. Zulk een wezen verheft zich niet boven het gewone; maar het wordt volmaakt in eene gelukkige middelmatigheid. Het meisje blijft een ingetogen, bescheiden meisje, wordt eene gedweeë vrouw, eene getrouwe verzorgster van hare kinderen, en eene ordelijke, arbeidzame huisvrouw. Zij draagt, wat gedragen, ontbeert, wat ontbeerd, en doet, wat gedaan moet worden, en blijft daarbij vriendelijk en zachtzinnig. Inderdaad is dit alles, wat onze gewone mannen noodig hebben, en veel meer, dan zij verdienen. Doch komen deze dus opgevoede meisjes weder in de wereld, in den maalstroom van wereldsche vermaken en wereldsche verstrooijingen; zoo storten zij er zich des te dieper in, en verzinken ligt, dewijl alles voor haar de bekoorlijkheid der nieuwheid heeft, en dewijl de plotselijke verandering meest in de jaren der hoogste prikkelbaarheid valt. - Het overal bekende: Où peut-on être mieux, Qu'au sein de sa famille? past op niemand zoo goed, als op meisjes.’