Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1815

Iets voor mijn Kind. Te Leyden, bij L. Herdingh en Zoon, 1815. In gr. 8vo. 16 Bl. f :-5-8

Schoon het letterlijk waarheid zij, gelijk de Dichter van dit stukje geschreven heeft, dat zijn Klaagzang ‘eenen wanklank make te midden der wapenkreten en triomfliederen,’ niet minder evenwel, dan het geschal van trompet en krijgsklaroen of pauken, ware de zachte en bewegelijke treurtoonen van dit Iets voor mijn Kind welgevallig voor ons in het stille Boekvertrek. Immers de Oorlogsmuzijk en zegezangen, hoe noodig om den Volksgeest aan te moedigen, en hoe gepast bij eene luisterrijke overwinning, verdooven zelfs bij den koelzinnigen Wijsgeer eenigzins het medegevoel wegens de tallooze ellenden, welken het zwaard op aarde brengt, of die van elders dagen. Intusschen, daar wij reikhalzen naar den Vrede, en eene deelnemende teederhartigheid, als de edelaardigste aandoening des menschen, op hooge waarde schatten, wendt zich nu onze bespiegeling of luisterende aandacht, met zeker verteederend, ja stichtend genoegen, naar dat tooneel van huisselijken rouw, welk deze Vaderlandsche Dichter schetst, in staat ook den hardvochtigsten Held eenen traan ten oogen uit te persen. Hier toch bezingt een Man en Vader, zich rigtende tot zijn eerstgeboren en overgebleven Zoontje, het Kraambed zijner teedergeliefde en waardige Gade, door den slag des Doods in eene Lijkkoets veranderd. Wij onthouden ons, hoezeer met moeite, om, wegens die rigting, uitvoering, en treffende behandeling zijner treurzangen, aan hem onzen welmeenenden lof te uiten: wij toch gelooven ten volle, ‘dat hij daarmede geenen dichterlijken roem bejagen wilde, of voor zijnen naam eene eerzuil zocht op te rigten op het graf zijner Echtgenoote.’ Wij eerbiedigen zijne droefheid; hoezeer het ons smart, dat deze hem eene kieschheid inboezemde, die echter den zedigen nieuwland; bij eenerlei, ja zwaarder verlies van Gade en Dochter tevens, elders henen voerde, en deed zingen:

[p. 561]

 

Wie nieuwland's naam, na menig vlugtig jaar,

 

Herdenkt of hoort, zal dit ook tevens weten:

 

‘Hij werd bemind door anna pruyssenaar,

 

Verloor haar vroeg, en heeft haar nooit vergeten.’

Zoo onderscheiden werken de hartstogten op het gemoed van menschen, die nagenoeg in gelijken toestand verkeeren, en ook ten aanzien van dichterlijke of zedelijke verdiensten nevens elkander, en welligt op ééne rij mogen gesteld worden! Hoe het zij: nieuwland bleef niets overig, dan zijner overleden Gade te gedenken. Maar den Man en Vader, in welken het gevoelig Nederlandsch harte, deelnemende in zijn lot, den Hooggeleerden borger meent te erkennen, streelde het, alleen voor zijn Kind deszelfs verloren Moeder en zijne Gade te beweenen; en gaf hij alzoo eene zeer belangrijke, zoo niet oorspronkelijke, wending aan zijnen uit het harte, van droefheid overkropt, gevloeiden treurzang. - Wij behoeven voorzeker van dit Iets, dat wij in waarde naast den Lijkzang van nieuwland alreede genoemd hebben, geene verdere aanprijzing te doen; dewijl de naam van dezen boven onzen lof is, en wij aan het gevoel van iederen Lezer van dit Gedicht ons eigen oordeel gaarne willen onderwerpen. Alleen, daar diepgezette rouw verbiedt uit te weiden in de beschrijving van het harttrefsend tooneel, den doodelijken slag, die het geliefde voorwerp wegneemt, voeren wij dit gedeelte ter proeve aan, uit het schoon geheel, dat voor ons ligt.

Die in den kerker zucht, kan met geen sterker drift

Verlangen naar den dag, die band en boei zal slaken,

Dan mijne Hartvriendin verlangde naar die gift,

Die 't huisselijk geluk ten top toe zou volmaken.

Reeds zagen wij het kind, en grepen 't beurtlings aan,

En streden om zijn gunst, en prachten om zijn streelen;

Het dartelde aan den disch, 't kon op zijn voetjes staan,

En Moeder wees de plaats, waar 't in den hof zou spelen.

Reeds groeit het knaapjen op voor God en voor de deugd;

Reeds is de jongeling de blijdschap zijner magen;

De zoon is reeds een man, en naamloos onze vreugd -

Het toppunt is bereikt - wij hebben niets te vragen.

[p. 562]

 

Zoo droomden zij en ik - daar prangt de barensnood -

 

Zij roept den hemel aan om bijstand en genade -

 

'k Ben vader van een zoon - zij, offer van den dood. -

 

Betreurt ge uw Moeder, kind! uw vader mist zijn Gade.