Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1815

[p. 517]

Een Anecdotisch Reisje van Holland naar Engeland, in twaalf dagen uit en te huis. Te Amsterdam, bij L. van Es. 1814. In gr. 8vo. 87 Bl. f 1-4-:

Bij de, zoo gelukkig herstelde, gemeenschap met Engeland, en de vernieuwde belangneming in deszelfs hoedanigheden en zeden, zal dit anecdotisch reisje waarschijnlijk nog al opgang maken. De Schrijver verbloemt niet, dat het verdicht is, en slechts gebeurde zaken van vroeger en later tijd opneemt. Doorgaans gevoelt men dit ook van zelve, inzonderheid bij reizen, die een bijwoord, zoo als hier, anecdotisch, op den titel voeren. Het is grootendeels eene aaneenschakeling van anecdotes, zoo wel op andere landen als Brittanje, zoo wel op overledene als nog levende personen betrekkelijk; anecdotes, die de Schrijver even zeer in Holland en overal, als te Londen had kunnen hooren. Ook ten opzigte der ingevlochtene, als door den Schrijver zelven bijgewoonde omstandigheden en gebenrtenissen, twijfelden wij soms, of ze wel ter zelfder tijd konden plaats hebben; schoon niet wordt opgegeven, wanneer de reize zou geschied zijn. Behalve deze, hebben wij nog eene aanmerking op het volkomen gefingeerde gedeelte. Het staat namelijk, in ons oog, niet aardig voor eenen Hollander, om juist den éénigen landgenoot, dien hij onder zoo vele vreemdelingen ontmoet, tot het éénig voorwerp van zijne luim te maken, dien zoo belagchelijk teekenende, als de aard der zake gedoogt. Foei der ingenomenheid met welken vreemden landaard ook! foei der onverschilligheid voor de eer van zijn vaderland, welke zoo iets kan ingeven! Hebt gij met enkel landgenooten te doen, zoo monster er vrij de belagchelijken uit, en teeken ze met de eigenaardige kleuren des lands. Of, hebt gij lust het belagchelijke van onderscheidene natien in het licht te stellen, zoo spaar ook den Hollander niet, en schep eenen rijken Amsterdamschen koopman Wolbaal! Maar juist uwe natie, uwe hoofdstad, den stand, op welken de welvaart des lands berust, in derzelver vertegenwoordiger ten toon te stellen.....? Of, is het slechts de waarheid, die den Schrijver in dit opzigt heeft geleid? Zijn de Amsterdamsche kooplieden doorgaans zulke wolbalen? Wij durven hem verzekeren, er velen te kennen, in wier schaduw, ten aanzien van begaafdheid en beschaafdheid, ten aanzien van eenen vluggen, wereldburgerlijken, in

[p. 518]

allen opzigte geoefenden geest, hij zekerlijk niet mag staan. En, Engeland gaarne den lof latende, dien het verdient, zoo wel als aan Duitschland, zoo hebben toch geene (betere) reisbeschrijvingen, noch eigen ondervinding, de weltevredenheid bij ons kunnen onderdrukken, dat wij juist Hollanders geboren zijn. Het is waar, vele reizigers van onzen landaard vinden zich nergens regt te huis. Maar, zou dit ook vandaar komen, dat er waarlijk, in duizend opzigten, maar één Holland is? Dan, genoeg! Wie de liefde tot het herboren, tot het herwonnen vaderland, op welke wijze ook, tegenwerkt, en op nieuw ingenomenheid met het uitheemsche boven het eigene in het algemeen zoekt op te wekken, die is onze vriend niet.

Voor het overige geeft dit reisje, zoo ver het strekt, en eenige te gunstige afschaduwing van de vriendelijkheid en gastvrijheid der natie misschien uitgezonderd, geen kwalijk gelijkend beeld van Engeland en deszelfs bewoners. De anecdotes, hiertoe betrekkelijk, teekenen de bizarrerie en de, aan woestheid grenzende, vrijheid en vrijheidszucht van john bull, en deszelfs leiders en aanzienlijken, waarlijk vrij treffend. Daarentegen zijn er ook, die de Engelsche luim in een bevallig licht stellen. Hiervan een voorbeeld:

‘Eene menigte geleerden waren te samen, waar onder ook de Hertog van buckingham, Lord dorsrt en verscheiden dichters en litterati van dien tijd: men besloot nu dat ieder van het gezelschap binnen een kwartier uur eenige gepaste dichtregels, of andere sierlijke en meest voortreffelijke of zielroerende regels zoude te voorschijn brengen, en dat de heer dryden [een voortreffelijk, maar arm Dichter] als rechter zoude zitten, en vonnis uitspreken, wie den lauwer deswegen zoude wegdragen. Dryden verschoonde zich om deze taak te aanvaarden, doch dezelve wierd hem zoo sterk opgedrongen, dat hij er niet afkon, om kort te gaan; dryden aanvaarde zijne post en op 't horologie af begon elk met veel ingespannenheid te denken, en te schrijven, doch Lord dorset zat gestadig met dryden te redekavelen en slechts vijf minuten, voor den bestemden tijd verstreken was, nam Lord dorset een stuk papier, en schreef als ter loops eenige weinige regels. De heer dryden vergaderde nu alle de ingekomene stukjes, en las bij zich zelve de eene voor en de andere na, en was bij het lezen van ieder derzelve van verrukking opgetogen, maar eindelijk bijzonder bij 't lezen

[p. 519]

van een derzelve, die hij afzonderlijk onder de kandelaar leide, na alle de briefjes gelezen te hebben, zeide hij Mylords en heeren, ik ben verrukt over de schoone regels, die ik hier gevonden heb, de een is beter dan de ander, doch alle zijn schoon, echter moet ik ronduit bekennen, dat, volgens mijn gevoelen, er geene is, die Lord dorset's overtreft, ja zelfs ben ik verpligt te zeggen, dat alle de voordragten en opgegevene regels der heeren te saamen, volgens mijn gevoelen, zoo veel waar schoons en verrukkends in zich niet bevatten, dan dat van Lord dorset alléén, en ik twijfel niet, of de heeren zullen bij de ontwikkeling der zaak met mij van dezelfde gedachten zijn. Nu las hij eerst alle de voortbrengsels dier eerste vernuften voor, de eene beter de andere minder, echter alle meesterstukken van vernuft zijnde, eindelijk nam hij het geschrift van Lord dorset van onder den kandelaar weg, en las het volgende.

Ik ondergeteekende bekenne aan den heer dryden vijfhonderd pond sterling schuldig te zijn, om dezelve aan hem op vertooning hiervan te voldoen. Lord dorset.

Het gansche gezelschap bekende, dat zijn Lordschaps regels volgens het innerlijk gevoel van dryden zeker den prijs boven allen moesten behaalen.’

Ten opzigte van de achteraan gevoegde beschrijving van Kings-bench; wij herinneren ons niet, daarvan eenig spoor bij den anders zoo uitvoerigen en naauwkeurigen gôede gevonden te hebben. Indien echt en waar, is zij des te belangrijker, ja hoogst opmerkenswaardig.

Ten aanzien van taal, stijl en punctuatie, wenschten wij meerdere netheid. Van de twee laatste gebreken zij het aangehaalde genoeg bewijs; ten aanzien van het eerste, heeft bl. 38 verkeerdelijk uitlagchen in eenen anderen zin dan belagchen.