Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1815

Bij den Vrede, of een woordje over alles. Te Groningen, bij T.C. Spoormaker. 16 Bl. f :-3-:
Aan de Batavieren, enz. Door A.A. Woesthoff, Leeraar bij de Hervormden, te Alkmaar. Te Amsterdam, bij R.J. Berntrop. 15 Bl. f :-5-8
Feestzang bij de heugelijke eerste Verjaring van onzen Vorst na de verlossing van het Vaderland, van C. van Epen, Leeraar der Hervormden, te Wolvega. Te Amsterdam, bij J. Aarinksen. 14 Bl. f :-3-:
Dichtstukje, toegewijd aan welgemelden Vorst. Door Mr. J.M.J. Aansorgh. Te Almelo, bij J.S. Streng. 9 Bl. f :-3-:
Hulde aan Denzelven, bij Hoogstdeszelfs komst te Middelburg. Door C Schutters. Aldaar, bij S. van Benthem. 17 Bl. f :-5-8

In den beginne onzer gezegende omwentelinge kon er wel een Jorisje onder loopen. Men kocht en las met even veel graagte, als men sprak en schreef, al wat maar tot dezelve in betrekking stond. Maar, bij eenige meerdere bedaardheid, wordt het onbegrijpelijk, hoe men, zonder eigenlijk talent voor de

[p. 466]

poëzij, zich durft wagen in het gedrang van zoo vele en zoo voortreffelijke Dichters, als zich juist nu op één punt, met slechts kleine afwijking en wijziging, hebben vereenigd; onbegrijpelijk, hoe uitgevers en lezers voor zoo veel middelmatigs, en minder dan middelmatigs, gevonden worden.

No. 1. Tot dit minder dan middelmatige behoort het woordje over alles. Het is eene soort van stichtelijke rijmkronijk, welke de Lezer zelf moge beoordeelen uit de aanhaling van eenige weinige regels, welke ons maar het eerst voor de oogen komen.

Europa's ligchaam was met kramp geheel doortrokken.
Een pijnelijk gevoel, dit baarde schok op schokken:
Een heerscher, ja, een man wiens stoutheid paal en perk
Deed kennen, o! die bragt verwarring in het werk.
De man, wiens hoog gezag miljoenen moest regeren;
Die zich als Keizer, en, als Koning t' zaam zag eeren;
Die heel het Fransche volk, en heel Italie's land,
Gesmolten had in één - gebragt had in verband.
De man, wiens hoog gezag een geessel werd der aarde,
Een legioen van eer, dat rondsom hem zich schaarde:
Hij stelde Prinsen aan - hij zette Konings af,
Dit wederkerig - hij bragt duizenden naar 't graf.
Hij sprak van vrede, maar zijn hand moest oorelogen,
Hij kon zijns vriend's geluk - zijns nabuur's heil niet doogen.

No. 2. Dit stuk willen wij met het eerste in geenen gelijken rang plaatsen. Men vonnisse op 's mans eigen woorden in het voorberigt. ‘Ik behoor in het geheel niet tot dat soort, wat men eigenlijk Dichters noemt; - Het zoude in de daad vermetelheid bij mij kenmerken, indien ik op dien naam wilde bogen. Inmiddels, en dat wil ik wel erkennen, voelde ik toch eenen kleinen prikkel, om - hoe gebrekkig dit stukje zijn moge - toch wat te doen. De aanmoediging van zommigen mijner waarde Gemeente, zoo geheel bekend met mijne zucht voor de goede zaak, spoorde mij aan om iet te geven. - Wel nu, dat doe ik dan in de volgende regelen. Ik koom wel wat laat, maar het: praestat sero quam nunquam, wil ik hier laten gelden. - Ook vertrouw ik dat dit dropje den Oceaan van kabbelende golfjes, bij onze gewenschte Revolutie, zoo kalm aan den oever gevoerd, toch niet uit zijne grenzen zal doen tre-

[p. 467]

den. Dit zoude mij spijten.’ - Daar, overigens, ons bescheiden oordeel opzettelijk wordt verzocht, zoo meenen wij, dat zijn Eerw. er misschien niet kwaad aan gedaan had, zoo hij, voor het: ut desint vires etc. aan cicero's: sua cum suis domi legant! had gedacht.

No. 3. Dit heeft ons wederom beter bevallen, en heeft nog dit vooruit, dat de stof, ten minste de titel, nieuw is. Wij althans kennen nog geene verjaarverzen op onzen Vorst. Doch, daar tegen over staat, dat wij geene vrienden van Cantates zijn, qui cantu carent, en geen uitzigt hebben om ooit op muzijk gebragt, veel min met muzijk uitgevoerd te worden. Ook beantwoorden de verzen niet overal aan den eisch der personen en zaken; gelijk, meenen wij, kan blijken uit het volgende Recitatief, den Godsdienst in den mond gelegd:

Triomf! wat wisling spelt deez' heuglijke Oogstmaandsdag!
'K zie ouderdom en jeugd, verrukt in mijne tempels;
De liesde gaat hun voor; de aanbieding (of aanbidding?) wekt ontzag;
De vreugd toeft op de drempels.
Geen wonder-naam of dag wordt zuchtend meer vermeld
Van den Tiran, wiens naam het nakroost nog doet beven,
Neen, 't is de volksvreugd over willem fredriks leven,
Die heden weêr een jaar bij zijne jaren telt.

Is aanbieding geen drukfout, dan komt de zin ons noch helder, noch natuurlijk voor. Wat wondernaam en wonderdag wille, kunnen we ook slechts gissen. En de spoedige herhaling van hetzelfde woord naam luidt althans niet liefelijk. Al ware het dan ook, dat wij ons te onregt over gemis aan deftigheid en zwier in de taal van den Godsdienst beklaagden. - Van den anderen kant toonen deze zelfde regels, vooral de tweede, derde en vierde, dat de Eerw van epen niet zonder dichterlijke bekwaamheid is. De liefde leidt de scharen binnen: de aanbidding is ernstig; zij komt uit het hart, en vervult het daarom met ontzag voor den Alomtegenwoordigen; terwijl deze eigen aandoening de vreugde, als het ware, buiten houdt, maar aan den drempel doet vertoeven, om straks weer hare baniere te onbelemmerder te zwaaijen. Wij voegen er, ter bevestiging onzer aanmerkinge, alleen bij: is

[p. 468]

de Godsdienst eene zoo ernstige zaak; moest dan haar toon zulks hier niet meer aanduiden?

No. 4. De verzen zijn vloeijend; de maat wat eentoonig; de inhoud, betuiging van liefderijke en eerbiedige gezindheden jegens den Vorst; de waarde, bij den bestaanden rijkdom van gedichten en gedichtjes, op hetzelfde onderwerp regtstreeks of van ter zijde toepasselijk, in ons oog, niet uitstekend.

No. 5. De Heer schutters treedt hier andermaal als Zeelands Zanger op. Wat zullen wij van zijn stuk al veel zeggen? Over het geheel zijn de versjes vloeijend, en de gekozene maat niet onaangenaam. Hier en daar echter komen hardigheden voor, onder allen dezulken, waarvoor een Zeeuw, uit hoofde dat hij de letter h bijna niet uitspreekt, meer dan een ander blootstaat. B.v. bl. 2. Met 't oog op God geslagen; waarom niet: Het oog op God geslagen? Bl. 5. Zet hier ook d' heerschzucht perk. Bl. 8. dien w' hulde bien. Elders is de zin of duister, of min gepast; b.v.

Elk beefde als hij die 't staren kon
In de oogen van Napoleon,

Die bliksems uit zich gaven;

hetgeen wij betuigen niet te verstaan; en vervolgens:

Maar hier is niets dat weêrstand biedt,
Dat oog is als een' beek die vliet

Om 't dorstig land te laven.

hetgeen al te gereed aan druipende oogen doet denken, (waarvan het maar een geluk is, dat de Vorst zelfs geen' zweem heeft) dan dat het beeld zou kunnen behagen.

Voor het overige ontbreekt het aan dien rijkdom van gedachten en beelden, welke een eenigzins uitgebreid dichtstuk vordert, om niet min of meer eentoonig en weinig belangrijk te worden, zoodra de gelegenheid en de geestdrift voorbij zijn, en het stuk door iedereen, en onder honderd anderen, wordt gelezen. In het afgetrokkene beschouwd, kunnen wij dus geen' hoogeren lof aan den Dichter geven, dan dat het hem aan smaak, inzonderheid voor het harmonieuze, niet ontbreekt, en hij het, indien nog jong, door de lectuur van ware, verhevene en regt beeldrijke poëzij, welligt eenmaal

[p. 469]

ver genoeg zal brengen, om Zeeland op nieuw in deze eer van Nederland te doen deelen. Doch, wij weten, dat gele genheidsverzen doorgaans anders en zachter worden beoordeeld. Welnu, de geuite gevoelens, en de warmte, waarmede zij geuit worden, strekken den Heere schutters tot eere.

Men ziet dan in het algemeen, dat onze inleiding niet op alle de aangehaalde stukken ten ergste moet worden toegepast. De veelheid dwingt ons meermalen, vrij ongelijksoortige dingen op ééne rij te scharen. Het blijft altijd waar, dat kruid en onkruid, door den milden dauw der verlossing op den Hollandschen Parnas ontloken, van de algemeene zucht voor de schoone dichtkunst een hoog denkbeeld geeft.