Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1815

[p. 249]

Over den aard en de geneeswijze eener Veeziekte, even als zoodanige in de maanden Januarij en Februarij 1814 in de streken van Utrecht gewoed heeft; door J.C. Krauss, Med. Doct. en Professor in de Praktische Geneeskunde aan de Universiteit te Leyden, enz. Aldaar, bij H.W. Hazenberg, Jun. 1814. In gr. 8vo. 55 Bl. f :-12-:

Dit werkje loopt over een onderwerp, hetwelk reeds meermalen, vooral in onze dagen, de aandacht van beroemde Geneeskundigen geboeid heeft; namelijk, over de toepassing van de grondbeginselen der gewone op de Vee-artsenijkunde. De geleerde Schrijver, zeer vertrouwd met de eerste, oordeelt te regt, uit de groote overeenkomst tusschen menschen en dieren, dat die middelen, welke de Geneesheer ter bestrijding der menschelijke kwalen bezigt, ook, met behoorlijke wijzigingen, dienstig moeten wezen bij die der laatsten. Wij gelooven niet, dat iemand de gegrondheid van dit beginsel in twijfel zal trekken; en hij zal in deze Verhandeling nieuwe bewijzen vinden, om er zich van te overtuigen. Doch als de Hoogl., uit dit beginsel redenerende, het dooden der dieren, en zelfs eenigermate het afzonderen van dezelve, ter voorkoming en stuiting der besmetting, zoo sterk wraakt, vreezen wij, dat hij deszelfs toepassing te verre strekt. De onzekerheid toch der genezing, bij het stomme vee veel moeijelijker dan bij den mensch, de verspreiding der ziekte, zelfs gedurende de genezing, maakt beide deze middelen dikwijls noodzakelijk. En daarin is niets onmenschelijks, of strijdigs met onze pligten, of met het verheven doel der Geneeskunde; het dier toch is een eigendom, heeft geene regten, en de zorgen van den Veearts moeten zich niet bepalen tot het mogelijk behoud van één of meer dieren, maar zich uitstrekken, om, zelfs ten koste van één of meer, de overigen te bewaren, en

[p. 250]

alzoo de schade der bezitters, en van den Staat, zoo veel mogelijk te weren.

Buitendien vinden wij in dit stukje vele stellingen en gezegden, tegen sommige van welke het ons vergund zij eenige bedenkingen in te brengen. Krauss noemt de pest (bl. 7) eene in zwang gaande ziekte, met verschillende vernielende verschijnselen gepaard, die door eene bij zondere oorzaak in de dierlijke bewerktuiging voortgebragt, in dezelve eene stof verwekt, welke aan elk voorbeschikt dier, door aanraking en opneming medegedeeld, dezelfde ziekte voortbrengt, en onder ongunstige omstandigheden voorzeker den dood veroorzaakt. Wie ziet niet in, dat deze bepaling niets bepaalt, en schier op alle besmettelijke ziekten kan worden toegepast? Het ontbreekt haar daarenboven aan duidelijkheid. Wat zijn de vernielende verschijnselen? wat is hier eene bijzondere oorzaak? - De vergelijking tusschen dieren en kinderen, (bl. 18), als beiden op eenen minderen graad van bewerktuiging staande, vinden wij ook niet zeer juist, vooral niet, zoo als zij hier voorkomt, in een geneeskundig oogpunt; althans wij zouden het niet wagen, deze vergelijking in de praktijk door te voeren. - Wat de Hoogl. (bl. 22) met eene wisselvallige bestemming te kennen wil geven, bekennen wij niet te verstaan. Wij schrijven deze en dergelijke, kwalijk gekozene, uitdrukkingen aan onbekendheid met onze taal toe, welke in deze geheele Verhandeling doorstraalt. - De geheele redenering (bl. 39, 40) is ons mede zeer duister. Wat is zuurstof met koolstof doordrongen, zoodat zulks door de luchtproever niet te ontdekken zij? hoe verwekt de inademing daarvan buitensporige afscheiding der waterstof? en wat daar verder ter verklaring der besmetting, zonder duidelijk merkbare stof, gezegd wordt. - Bl. 45 ontkent de Schrijver de besmettelijkheid der ziekte; daar het echter, uit bl. 41, meer dan waarschijnlijk is, dat zij door vreemde beesten is aangebragt. - Ook komt het ons voor, dat de orde, waarin de geleerde Schrijver zijne gedachten geschikt heeft en voordraagt,

[p. 251]

niet boven alle berisping verheven is: want, na eerst over den aard, en vervolgens over de geneeswijze der ziekte gesproken te hebben, keert hij (bl. 35) wederom tot het eerste gedeelte terug, en schijnt denzelfden weg ten tweede male, doch eenigzins op eene andere wijze, te doorloopen.