Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1815

Dissertatio Hermeneutico-Theologica de Peccato in Spiritum Sanctum. Pars prior. Quam defendit publice J. van Aken, Amstelaed. Mun. Eccl. Cand., die 28 Novembris 1814, praeside J. van Nuys Klinkenberg, Theol. et Phil. Doct. et Athen. Amstelaed. Professore. Amstel. apud P. den Hengst et Fil.

Bij mangel van eenig Voorberigt, is het ons onbekend, of de Heer Kandidaat van aken zelf de Opsteller zij dezer aangekondigde Verhandelinge, dan wel zijn Leermeester, onder wien hij dezelve in het openbaar verdedigde. Genoeg: zij is eene belangrijke bijdrage tot de schriftuurlijke letterkunde. Zij behandelt voornamelijk de plaats, Matth. XII:31, 32, en ook de gelijkluidende plaatsen, Mark. III:28, 30 en Luk. XII:10, alwaar van de zonde en den laster tegen den H. Geest, en derzelver onvergeeflijkheid, gesproken wordt. De Schrijver poogt op uitlegkundige gronden den letterlijken zin daarvan te staven, door de aanneming, dat alhier onder den H. Geest bedoeld wordt de derde Persoon der H. Drieëenheid, en alzoo als lastering tegen de Godheid zelve in haar geheel moet worden opgevat, welke geene uitzondering van genade ge-

[p. 248]

doogt. Het is hier de plaats niet, om deze aangenomene stelling te onderzoeken, goed te keuren, of te wederspreken. Elk niet ongeoefend Godgeleerde weet, hoe veel er noodig zij, om al datgene aan te voeren en te rangschikken, dat tot eene juiste gevolgtrekking leiden moet, en hoe zeer alle uitlegkundige gronden, zelfs met de meeste scherpzinnigheid ontwikkeld, eindelijk afhangen van dat regte gebruik der oordeelkunde, welke, hoe zeer aan anderen mishagende, voor den vriend der waarheid afzonderlijk beslist. Dan, hoe dit ook zij; deze Verhandeling bevat in zich zulk eenen rijken schat van bedenkingen, dat zij vrijelijk mag aangemerkt worden als eene volledige geschiedenis der uitlegginge van gemelde plaatsen en het daaruit afgeleide leerstuk, daar er (althans zoo ver den Recensent bekend is) bijkans niets is overgeslagen, wat er, van de vroegste tijden af tot op den huidigen dag, daaromtrent uitlegkundig is voorgedragen: zij doet alzoo eer aan den Steller, en levert gewisselijk het toonbeeld aan alle jonge Beoefenaren der H. studiën, met welke uitgebreide kundigheden zij behooren toegerust te zijn, alvorens zij den gewijden drempel betreden. - Het Tiental van Stellingen, door den Kandidaat almede ter openlijke verdediging voorgesteld, beveelt zich, over het geheel, door hare waarde; ofschoon de Recensent in het vervolg meer aanprijst zoodanige stellingen, welke onder de latere, dan wel onder de oudere, geschilpunten behooren. De laatsten, toch, hebben door hunne oudheid reeds zoo veel van hare letter verloren, dat zij naauwelijks meer als zoodanige kunnen gelden, en daarom eene zeer oordeelkundige uiteenzetting behoeven, welke voor openbaar gebruik te uitvoerig is. - De Latijnsche schrijfwijze bevalt over het geheel zeer wel. Wij verlangen zeer naar het tweede gedeelte.