Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1815

De Nationale Kerkvergadering van Parijs, in den Jare 1811. Door F.A. Melchers, Kanunnik te Munster. Te Amsterdam, bij B.J. Crajenschot. 1814. In gr. 8vo. 172 Bl. f :-12-:

Bedroevend is het terugzigt op de dagen, toen één geweldenaar alle de bewoners bijna des vasten lands van Europa als eene kudde schapen (met honden, kluiten en misbaar) voor zich henen dreef, en, naar willekeur, ter slagtbank voerde. De mensch zinkt, bij deze beschouwing, tot een magt-, werk- en willeloos wezen neer, dat, als een stuk hout op den geweldigen stroom, drijft, waar het toeval wil; en wie slechts, door heimelijke ondergraving of gewelddadige aanranding der dijken en dammen, in oude herkomsten, wetten en zeden aanwezig, dezen stroom bestaat te leiden, die beschikt over den heer, en met hem over de oppervlakte en al den schat, der aarde. Napoleon deed nog minder. Frankrijk was tegen zichzelven en de wereld in oorlog; alle deszelfs vermogens en krachten waren hierbij in werking geraakt; hij stelt zich aan het hoofd dezes ontzettenden, doch waarlijk hoofdeloozen legers, en - de wereld ligt aan zijne voeten.

Doch op dit zwarte tasereel vertoonen zich enkele verlichte punten, niet van geluk, ô neen! veeleer van verdubbelden jammer; doch niettemin verlichte punten, ten aanzien der waarde en waarachtige gesteldheid van den mensch. Ja, de

[p. 89]

mensch is een vrijwerkend wezen; het gevoelen van den geest beslist over zijne daden; ook alleen staande, sleept hem de stroom niet mede; zelfs breekt hij dikwijls het geweld diens strooms; een weerlooze hoop wordt ontzaggelijk voor den beheerscher der aarde; en deze zelf is aan het paard gelijk, dat, zoodra het eigenlijk wil, den ruiter afwerpt, en hem vermorzelt.

Hebben wij het laatste gezien, toen de geestdrift der volken - en niets anders - der dolle heerschzucht van eenen enkelen paal en perk stelde; wat zeggen wij? haar tot een eilandje, in plaats van eene wereld, bepaalde: het eerste is zigtbaar geweest in den Paus, en - naar wij uit dit boekje te duidelijker leeren - in vele Bisschoppen van Frankrijk. Het doet er niet toe, of de godsdienstige begrippen, die hen bestuurden, juist waren, schoon zeker napoleon tegen te gaan bijna niet anders dan als tegenstand van onregtvaardigheid en goddeloosheid kan gedacht worden; het doet er niet toe, of het in het geheel wel godsdienstige begrippen, en niet slechts gehechtheid aan den luister van zijnen stand of dergelijke, zijn geweest: genoeg, het gevoelen besliste over hunnen handel; zij wilden niet, wat de Keizer wilde, en deze bevond zich dadelijk in het naauw; hij was genoodzaakt veel toe te geven; zijn eigenlijk ontwerp mislukte.

Maar, wat is er dan van dit alles? en welke is de inhoud van het boekje? Het is een uitvoerig en getrouw verslag van het vermeldde op den titel, met enkele ophelderende aanmerkingen en eenige bijlagen, waaruit blijkt, dat napoleon te vergeefs wilde zijne Bisschoppen tot een besluit bewegen, dat hen en hem zou losgerukt en onafhankelijk gemaakt hebben van eenen Paus, dien hij had kunnen berooven, mishandelen, gevangen houden, maar niet naar zijne hand zetten. - Stijl en taal zijn voldoende.