Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1815

Neêrlands herstelling Gods werk; tekst, Genesis I:3. Eene Leerrede, uitgesproken door J.L. Wolterbeek, Predikant bij de Hervormde Gemeente te Amsterdam, op den Dankdag voor den Vrede, 20 Julij 1814. Te Amsterdam, bij Schalekamp en van de Grampel. In gr. 8vo. 33 Bl. f :-8-:
Twee Leerredenen op het Vrede-feest, uitgesproken door Alexander de Koning, Predikant te Sliedrecht. Te Dordrecht, bij A. Blussé en Zoon. In gr. 8vo. 114 Bl. f :-18-:
Sermon prononcé le Mercredi 20 Juillet 1814; jour d'action de Graces pour le rétablissement de la Paix. Par D.T. Huët, Pasteur de l'Eglise Wallonne à Breda. à Breda, chez J.A. Oukoop. 8vo. 34 pag. f :-8-:

Het onlangs gevierde Vredefeest was gewis door zoo vele dank- en bid-uren reeds voorafgegaan, dat de stoffe aanmerkelijk uitgeput moest schijnen, en noch het hart zoo sterk meer gevoelde, noch de mond, zonder in herhalingen te vervallen, zoo ruim meer kon overvloeijen van den lof des lichts, dat bij den verdwenen nacht zoo heerlijk afsteekt. En vanhier, dat de oogst van uitgegeven stukken, te dier gelegenheid voorgedragen, noch zoo rijk is, noch waarschijnlijk zoo overvloedig, ja overdadig worden zal, als die der vroeger uitgesprokenen. Intusschen kon toch dat feest, door al het voorafgegane, niets verliezen van zijne eigen onschatbare waarde; en bood hetzelve den bekwa-

[p. 55]

men man ook nog genoegzame aanleiding tot het kiezen van oogpunten, het overstorten met eenen algemeenen gloed der dankbare tevredenheid, en het in 't licht stellen van bijzonderheden, welke aan geene vroegere behandeling, in het geheel, of zoo zeer, konden passen. Wij zagen althans op dien dag de Christenscharen met eenen ijver en eene belangstelling toevloeijen tot, en verwijlen in de geopende bedehuizen, alsof de hemelsche Godin des Vredes nu eerst plotseling was afgedaald uit den hoogen. En wij bekennen gaarne, dat het ons aan het hart zou zijn gegaan, zoo geene der schoone stukken, welke de vaderlandsche geestdrift op dien dag moet hebben voortgebragt, ja die ons dadelijk bekend werden, door de kunst van onzen koster meer verspreid en voor elk verkrijgbaar waren geworden. Zoo veel te meer verblijden wij ons, dat het weinige, ons tot hiertoe onder de oogen gekomen, zoo voortreffelijk is, en door volkomenheid van inhoud zoo wél vergoedt eene armoede, die in dezer voege rijkdom wordt. Ja, elders worde het goede verspreid aangetroffen, hier is in elk stuk veel bijeen; en het vaderlandsche hart kan bezwaarlijk mistasten in de keuze, wil het de stichtelijke vreugde en dankbare opwekking, op dien dag genoten, door eenig schrift levendig houden.

Ten aanzien van het eerst vermelde, behoeft dit naauwelijks gezegd te worden. De roem van den Eerw. wolterbeek is wijd en zijd verbreid. Men kent zijne duidelijke, nadrukkelijke en treffende voordragt, zijne hoogen ernst en redelijke gemoedelijkheid, zijne vaardigheid, zoo wel om met de pen eigene en vreemde gedachten over de belangrijkste onderwerpen als te zaaijen in den akker der leergierige en godsdienstige harten, als om zijne welbespraakte tong en geheele deftige voorkomen aan hetzelfde oogmerk dienstbaar te maken. Bovendien sprak deze Leeraar in de stad, welke niet slechts het middelpunt des herboren vaderlands wordt geacht, maar die ook meer dan eenige andere

[p. 56]

belang had bij de gezegende omkeering; waar het afgeworpen looden juk zich pijnlijker dan ergens elders had doen gevoelen. Hij zelf is vader van een talrijk huisgezin, telt daaronder volwassen zonen, en is door zijne omstandigheden als te naauwer aan het vaderland verknocht. Wie wenscht van hem niet den Vrede te zien vieren? Inderdaad, ten uiterste stichtelijk is deze Leerrede over de woorden: God zeide: daar zij licht! en daar werd licht; en in het bijzonder scheen ons de vermaning, tot hen gerigt, die reeds wederom morren, als gouden appelen op zilver gebeelde schalen.

Doch het in de tweede plaats vermelde voert geene zóó voldoende aanbeveling met zich. Het is eerst sedert de omwenteling, dat zich de jeugdiger Evangeliedienaar a. de koning door een en ander gunstig heeft doen kennen bij het publiek. Doch, dit zelfs hebben zijne twee Leerredenen niet noodig. Hij deed ze, de eene des voormiddags, de andere des avonds, voor zijne gemeente; terwijl hij des namiddags nog eene naburige stichtte met een ongeschreven stuk. Ook dit moge van zijnen ijver en zijne werkzaamheid getuigen; verre zij het, dat wij zulks aanvoeren, om eenig gebrek te verschoonen. Neen; er heerscht in deze Leerredenen, benevens gebeden en wat tot het geheel der godsdienstige feestviering behoort, zoo vele warmte, zoo vele kracht, zoo vele vloeibaarheid in den vorm en belangrijkheid in de stoffe, dat wij betuigen moeten, slechts weinig met zoo veel genoegen te hebben gelezen. De eerste heet: Gode geheiligde blijdschap en lof; de andere: Opwekking tot de liefde voor het Vaderland. Vooral in gene bewonderen wij den jongen Redenaar, zijnen rijkdom van woorden en zaken. In deze treft ons wederom de wel schiftende, bondig redenerende Leeraar, die de liefde tot het vaderland met die tot Christus zoo schoon in verband brengt, en op zoo evangelische wijze weet patriotismus te prediken, dat tevens menschenliefde en ware wereldburgerzin mag worden genoemd. Misschien ver-

[p. 57]

diept hij zich eene enkele keer bezijden hetgeen de toon van den Kerkelijken Redenaar en de bepaaldheid der bevatting van eene Christelijke gemeente gedoogt. Eene zekere stroefheid althans heeft het voor ons, wanneer hij b.v., tegen de zeden van onzen tijd hebbende uitgevaren, en misschien gevoelende dat dit wat ver ging, vervolgens de vraag aanvoert, of niet elke eeuw zijne gebreken hebbe, enz. Misschien is de stijl hier en daar bijna al te los, om met gemak en kracht te worden voorgedragen. Misschien ligt bij het volgende (bl. 44) geene volkomen gezonde waarheid ten gronde: ‘Het was niet eens op onze wederkeering tot God en zijnen dienst, dat Hij onze verlossing en den vrede gebood; opdat het blijken zoude, dat Hij ons, om zijns naams wille, bevrijdde.’ Doch, op welke rede zijn zulke misschiens niet toe te passen? Wij voegen hier alleen bij, dat N^o. 1 ten tekst heeft Psalm CXVIII:24. Dit is de dag, dien de Heer gemaakt heeft; laat ons verheugd zijn en verblijd; N^o. 2 Ps. CXXII:6. Wél moeten ze varen, die u (Jeruzalem) beminnen! - Verscheidene aanhalingen toonen, dat de koning met de beste schriften van onzen tijd gemeenzaam is; en de bescheiden lof, aan anderen toegezwaaid, doet zijn hart te meer eer.

Het derde aangekondigde is mede een waardig gedenkstuk van de heugelijke herstelling des Vredes. Het is de eerste keer, dat ons iets van dezen man, schoon niet van dit geslacht, althans van dezen naam, in handen komt. Hoe het zij, hij houdt de eer diens naams, naar ons oordeel, voortreffelijk staande. De tekst is: Ziet, ik verkondig u groote blijdschap, die al den volke wezen zal; het onderwerp, betoog dier blijdschap, en hoe deze moet uitgedrukt en betoond worden; de nadere uitwerking, van het eerste: deze blijdschap is groot, om de grootheid der verledene smarten, omdat ze onverhoopt is, omdat ze met zoo weinig bitters verzeld gaat, omdat ze algemeen is, omdat ze schoone uitzigten opent; - van het tweede: de eerste pligt is, ons

[p. 58]

verheugen; de tweede, ons verheugen voor allen, voor het geheele vaderland; de derde, ons verheugen met dankbare en godvruchtige gezindheden. En in alles stralen de loffelijkste gevoelens door, op de treffendste en schoonste wijze uitgedrukt. Wij bevelen het stuk den beschaafden Lezer van ganscher harte aan.