Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1814

[p. 601]

Gruwzaamheden der inquisitie te Goa.

(Door M. dellon.)

‘Het volgende verhaal levert eene naauwkeurige beschrijving van de onderaardsche gevangenissen, de pijnbank, de wijze van verhooren, en het Auto da Fe. Voor de getrouwheid van dit verslag bezitten wij het getuigenis van den Inquisiteur zelv', die in het jaar 1806 het voorzitterschap te Goa bekleedde, en die aan Dr. buchanan bekende, dat des Heeren dellon's beschrijving, over het geheel, juist was. De Heer dellon was te Goa voor de Inquisitie betrokken, en opgesloten in een' onderaardschen kerker van tien voet in 't vierkant, waar hij boven de twee jaar gevangen bleef, zonder iemand te zien, behalve den Cipier, die hem zijn' teerkost bragt; uitgezonderd wanneer hij in 't verhoor werd gebragt, verwachtende dagelijks ten brandstapel gevoerd te worden. Zijne voorgewende misdaad was, de Inquisitie van wreedheid beschuldigd te hebben, in een gesprek met eenen Priester te Daman, eene Portugesche stad in een ander gedeelte van Indië.’

Gedurende de maanden November en December, hoorde ik iederen morgen het gillen der ongelukkige slagtoffers, die de pijnbank ondergingen. Ik herinner mij, gehoord te hebben, vóór ik in de gevangenis werd opgesloten, dat het Auto da Fe doorgaans gevierd werd op den eersten Zondag in Advent, omdat op dien dag in de kerken dat gedeelte des Evangelies gelezen wordt, waarin gewag wordt gemaakt van het laatste Oordeel; en de Inquisiteurs laten zich voorstaan, door deze plegtigheid, een levendig zinnebeeld dier ontzaggelijke toekomst te leveren. Ik werd desgelijks overtuigd, dat er een groot aantal gevangenen, buiten mij, was; de diepe stilte, welke binnen de muren van het gebouw heerschte, mij in staat stellende het getal van deuren te tellen, die op de uren van den maaltijd geöpend werden. Intusschen gingen de eerste en tweede Zondagen van Advent voorbij, zonder dat ik van iets hoorde, en ik bereidde mij om nog een jaar van treurige

[p. 602]

gevangenschap te ondergaan, toen ik op den 11den Januarij uit mijne wanhoop werd opgewekt door het gerucht der wachten, die de grendels van mijne gevangenisdeur wegschoven. De Alcaide bood mij een kleed aan, dat hij mij beval aan te trekken, en mij gereed te maken om hem op te wachten tegen hij terug kwam. Dit zeggende, liet hij eene brandende lamp in mijne gevangenis.

De wachten kwamen des morgens omtrent twee ure terug, en bragten mij buiten in eene lange galerij, waar ik een aantal lotgenooten vond, op eene rij tegen den muur geschaard. Ik plaatste mij onder de overigen, en welhaast voegden zich nog verscheidenen bij den treurigen hoop. Het diepe zwijgen en de stilte deed hen meer naar standbeelden dan bezielde ligchamen van menschelijke schepsels gelijken. De vrouwen, die in gelijken smaak gekleed waren, werden in eene aangrenzende galerij geplaatst, waar wij haar niet zien konden; doch ik merkte op, dat een aantal personen afzonderlijk op eenen afstand stonden, vergezeld door anderen, die lange zwarte kleederen droegen, en die van tijd tot tijd voor- en achteruit wandelden. Ik wist toen niet, wie dezen waren; doch ik werd naderhand onderrigt, dat de eersten de slagtoffers waren, veroordeeld om verbrand te worden, en de anderen derzelver biechtvaders.

Nadat wij allen tegen den muur dezer galerij geplaatst waren, ontvingen wij elk eene groote waskaars. Vervolgens bragt men ons een aantal kleederen van geel laken, met het kruis van St. Andries daar voor en achter op geschilderd. Dit wordt de San Benito genaamd. De andermaal gevallen ketters dragen eene andere soort van opperkleed, de Samarra genaamd, welks grond is grijs. Het beeld van den lijder is daarop afgeteekend, geplaatst op brandende toortsen, met vlammen en booze geesten rondom. Vervolgens werden kappen voor den dag gehaald, Carrochas genaamd, gemaakt van bordpapler, spits als suikerbrooden, geheel overdekt met duivels en vuurvlammen.

De groote klok der Cathedraalkerk begon even vóór zonneopgang te luiden, hetgeen als een teeken diende om het volk van Goa te waarschuwen, om de grootsche plegtigheid van het Auto da Fe te komen beschouwen; en nu deden ze ons een voor een de galerij verlaten. Ik merkte, toen wij in de groo-

[p. 603]

te zaal kwamen, dat de Inquisiteur bij de deur zat, met zijnen Secretaris achter zich, en dat hij elken gevangen stelde in handen van een bijzonder persoon, die zijn wacht zou zijn naar de plaats der verbranding. Deze personen worden Peten of Doopheffers genaamd.

Mijn doopheffer was de Kommandeur van een schip. Ik ging met hem mede, en, zoodra wij in de straat waren, zag ik, dat de Processie voorgegaan werd door de Dominicaner monniken; die deze eer genieten, omdat St. Dominicus de Inquisitie stichtte. Op dezen volgden de gevangenen, die achter elkander liepen, elk zijnen doopheffer op de zijde hebbende, en eene brandende waskaars in de hand. De minst schuldigen gaan vooraan; en, daar ik voor geen derzelven doorging, waren er velen, die den voorgang op mij hadden. De vrouwen waren met de mannen dooreen gemengd. Wij liepen allen blootsvoets, en de scherpe steenen der straten van Goa wondden mijne teedere voeten, en deden het bloed stroomen; want zij lieten ons de voornaamste straten van Goa doorwandelen, en wij werden overal beschouwd door eene tallooze schare volks, dat van alle oorden van Indië was te zamen gevloeid om dit schouwspel bij te wonen; want de Inquisitie draagt zorg, het lang te voren, in de verwijderdste gemeenten, aan te kondigen.

Ten laatste kwamen wij aan de kerk van St. Franciscus, voor ditmaal bestemd tot de viering van het Geloofsbedrijf. Aan den eenen kant van het altaar stond de Groot-Inquisiteur en zijne Raden, en aan den anderen de Onderkoning van Goa en zijn Hof. Al de gevangenen moesten zitten, om eene leerrede te hooren. Ik merkte op, dat die gevangenen, welke de verschrikkelijke Carrochas droegen, het laatst van de Processie binnenkwamen. Een der Augustijner monniken beklom den kansel, en predikte een kwartier uurs. Het sermoen gesloten zijnde, gingen twee lezers, de een na den ander, den kansel op, en lazen de vonnissen der gevangenen. Mijne blijdschap was uitstekend, toen ik hoorde, dat mijn vonnis was, niet verbrand te worden, maar galeislaaf te zijn voor vijf jaar. Na de vonnissen gelezen waren, riepen ze de ongelukkige slagtoffers op, die bestemd waren der Heilige Inquisitie opgeofferd te worden. De afbeeldingen der ketters, die in de gevangenissen gestorven waren, werden te gelijker tijd voor den

[p. 604]

dag gebragt, derzelver beenderen besloten zijnde in kleine kistjes, met vlammen en duivels bedekt.

Nu trad een Officier van de wereldlijke regtbank vooruit, en vatte dezen ongelukkigen hoop aan, nadat zij elk een' ligten stoot op de borst van den Alcaide ontvangen hadden, om aan te duiden, dat zij verlaten waren. Zij werden toen naar den oever der riviere gebragt, waar de Onderkoning en zijn Hof vergaderd waren, en waar de brandstapel den vorigen dag was toebereid.

Zoodra zij aan deze plaats kwamen, werden de veroordeelde personen gevraagd, in wat Godsdienst zij verkozen te sterven; en, op het oogenblik dat zij deze vraag beäntwoord hebben, vat de scherpregter hen aan, en bindt hen aan een' paal in het midden van den brandstapel. Des daags na de teregtstelling worden de afbeeldsels der dooden naar de Dominicaner kerk gebragt. De hoofden alleen zijn afgebeeld, (zijnde doorgaans vrij naauwkeurig geteekend; want de Inquisitie houdt uitnemende portretschilders tot dit einde na) omringd door vlammen en duivels, en beneden staat de naam en misdaad des verbranden.