Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1814

Levensberigt van Alexander, keizer aller Russen.

(Vervolg en slot van bl. 443.)

Wij zijn nu gekomen aan den oorlog, in welken Rusland is, of liever was, ingewikkeld tegen Frankrijk;

[p. 485]

want wij vertrouwen, dat buonaparte eene les van Rusland heeft ontvangen, die hem beletten zal, zonder vrij wat overleg, van nieuws het grondgebied te bezoeken van zoo dapper, welberaden en eensgezind een volk. Dat zij altijd even standvastig blijven - en zij moeten voorspoedig zijn!

Gedurende het voorjaar van 1812, werden de geruchten van oorlog tusschen Rusland en Frankrijk gestijfd door het voortrukken van uitgebreide korpsen naar het noorden; en, in de maand Mei, verliet buonaparte Parijs, om zich te stellen aan het hoofd zijner legers, die nu langs de grenzen van Rusland uitgestrekt lagen. Alexander liet desgelijks bevelen uitgaan tot de toerusting van ontzaggelijke wapeningen; en tallooze afdeelingen zijner troepen rukten naar de oostelijke grenzen van zijn rijk. Op den 22sten April verliet hij zelf Petersburg, om het kommando zijner armee op zich te nemen, en plaatste zijn hoofdkwartier te Wilna, de hoofdstad van Poolsch Rusland. Het snel voortrukken, intusschen, der Franschen dwong hem, deze plaats te ontruimen.

Het stelsel, waarvolgens Rusland wilde handelen, was dat van verdediginge; hunne legers moesten voor den vijand terugtrekken, lokkende denzelven binnen in het hart des lands, wanneer de gestrengheid van het luchtgestel en de bezwaarlijkheid van onderstand hem eene ligte prooi zouden maken. Deze verwachtingen, nogtans, werden niet volkomenlijk verwezenlijkt; want eene groote menigte krijgsvoorraad viel in de handen der Franschen.

Van Wilna (waar hij op den 28sten Junij binnenrukte) rigtte buonaparte zijnen marsch op Moskow. Verscheiden affaires vielen voor tusschen de twee legers. De gewigtigste was de slag te Smolensko, op den 17den Augustus. Deze stad, welke op den weg naar Moskow ligt, werd stormenderhand genomen, en de ijsselijkste slagting was het gevolg. Zij stond spoedig in vlammen, en, om de woorden van buonaparte zelv' te gebruiken, ‘zij leverde den Franschen een gelijk gezigt op, als de uit-

[p. 486]

bersting van den Vesuvius den bewoners van Napels!’ De stad werd nagenoeg vernield, en al de inwoners, die geenen tijd om te ontsnappen hadden, vermoord. Zij, die ontkwamen, vloden naar Moskow, waar het volk gebruikt werd tot het opwerpen van verdedigings-liniën, verwachtende de nadering van den Overwinnaar, die niet boven driehonderd (Engelsche) mijlen af was. Binnen weinige dagen was, metderdaad, zijne vordering nog meerder; want, op den 3den September, was zijn hoofdkwartier te Gjatsk, slechts een honderd mijlen van Moskow. Verscheiden gevechten vielen voor in zijnen voortgang tot hiertoe, doch niet belangrijk genoeg om beschreven te worden.

Alexander, middelerwijl, was naar Petersburg teruggekeerd, en organizeerde daar de middelen ter verdediginge. Zijne pogingen werden met warmte ondersteund door den Russischen Adel en het volk, die optraden met één algemeen gevoel van getrouwheid en vaderlandsliefde, om zich te scharen rondom hunnen Monarch en hun land. Elk mogelijk offer waren zij bereid te brengen; en menigvuldig waren de offers, die zij te brengen hadden. In dezen geest, om juist te spreken, bestond hunne zekerste verdediging: een leger, hoe talrijk, kan overwonnen worden; maar een volk kan nooit worden te onder gebragt; het kan slechts uitgeroeid worden! Buonaparte heeft deze les in Spanje gekregen; en het was daar, dat hij zulks voor het eerst leerde gedurende zijne loopbaan. Hij scheen intusschen bestemd, haar andermaal in Rusland te beproeven. De Keizer stelde zijnen onderdanen een voorbeeld, dat alle zijne vroegere onderwerpelijkheid aan den Man, die thans zijn land met bloed zocht te overstroomen, uitwischt. Niet van het stuk gebragt door reusachtige vorderingen aan den kant zijns vijands, kwam hij nog steeds voor het besluit uit, liever met zijn volk te vergaan, dan zich te onderwerpen aan den Dwingeland van Europa.

Bijstand werd beloofd door Zweden, en de Keizer kwam te Abo, eene zeestad in Finland, om aldaar den Kroon-

[p. 487]

prins, bernadotte, te ontmoeten, waar zij eene lange conferentie hielden. De medewerking van Zweden, zeide men, dat bestaan zou in, met hulp van Engeland, een leger aan wal te zetten in Zweedsch Pommeren, hetwelk de achterhoede der Franschen zou hebben ontrust. Doch, wanneer wij overwegen, dat bernadotte, waar hij staat, is geplaatst door de magt van buonaparte, zoo is er, meenen wij, meer reden, om zijnen bijstand te vreezen, dan daartoe toevlugt te nemen.

Een der eerste gevolgen der vijandelijkheid tegen Frankrijk was eene onderhandeling en volgend tractaat tusschen dit land (Engeland) en Rusland. Lord cathcart werd onmiddelijk als Ambassadeur naar Petersburg gezonden.

Zoo verschrikkelijk als de gevolgen van den slag te Smolensko geweest waren, nog grooter ijsselijkheden zouden de voortgangen der Fransche legers in Rusland kenmerken. Wij zeiden, dat buonaparte's hoofdkwartier was voortgerukt tot Gjatsk; vervolgens ging hij voorwaarts tot Mojaisk; en op den 7den September viel de slag van de Moskwa, of, meer eigenlijk gesproken, van de Borodino, want het was in de nabuurschap des dorps van dezen naam. De bijzonderheden van denzelven behoeven hier niet vermeld te worden. Het Russische leger stond onder bevel van den Prins bagration, die volkomenlijk gevoelde, dat van den uitslag deszelven de grootste gevolgen afhingen. Er werd hardnekkig gestreden. Het begon ten zes ure des morgens, en duurde tot digt aan den avond. De Franschen waren overwinnaars, volgens hunne opgaaf; maar de stand der Russen bewees duidelijk, dat de overwinning, zoo verre die bestaat in het in bezit blijven van het slagveld, den Russen toebehoorde. Buonaparte trok, na den slag, wezenlijk terug naar Mojaisk, alwaar zijn 18de bulletin, bevattende het verslag der affaire, werd gegeven. Het verlies aan beide zijden was ontzettend. De Franschen verloren over de 30,000 man; de Russen bij de 50,000. Vele Generaals vielen van wederzijden.

[p. 488]

De Russen, schoon zij hunnen stand na den veldslag behielden, hadden zoo zeer geleden, dat zij niet wederom aanvallenderwijze konden handelen; en buonaparte, hiermede voordeel doende, rukte onmiddellijk voort naar Moskow, niet langs den regten weg, maar langs dien van Mojaisk, Sevenigorod en Kalouga. Hij stelde derhalve den tegenstand, hoe zwak die mogt zijn geweest, te loor, welken het Russische leger zou hebben kunnen bieden. De Franschen trokken in Moskow den 14den September; doch zij werden slechts bezitters van een' hoop rookende puinen! Een niet geheel doorzigtige sluijer hangt over de verbranding dezer aloude stad: of zij gesticht werd door de inwoners, of ten gevolge der verdediginge, door hen te werk gesteld, of door het bombardement der Franschen, is nog twijselachtig. Het feit, nogtans, is zeker; en de groote uitwerkselen dezer verwoesting zijn van den troostrijksten aard. Het is, met dat al, onmogelijk, zonder ijzing eene gebeurtenis te beschouwen, die 200,000 menschen van hunne woonsteden en bezittingen beroofde, en menige duizenden tot de ontzettende martelingen der vlammen veroordeelde, met name een groot aantal zieke en gewonde soldaten, die in de verdediging huns lands hun bloed gestort hadden.

Eene boodschap van Lord cathcart, gegeven te Petersburg den 27sten October 1812, kondigde het belangrijk nieuws aan der herneming van Moskow door de Russische armee, onder het bevel van den Generaal winzingerode. Men geraakte slaags met de Fransche voorhoede, onder murat, 45,000 man sterk; en, na een hardnekkig gevecht, besliste de overwinning in het voordeel der Russen, die 38 stukken geschut en vele gevangenen namen. Op den 22sten rukten zij weder in Moskow.

De Russen Moskow hebbende ingenomen, retireerde de Fransche armee naar Wilna. Buonaparte hield den 5den December eenen krijgsraad; en, murat, Koning van Napels, tot het bevel van zijn leger benoemd heb-

[p. 489]

bende, nam hij den volgenden dag de reize aan naar Parijs, incognito, alleen door caulincourt vergezeld. Buonaparte, die Rusland binnentrad aan het hoofd van driemaal honderdduizend man, buiten het Oostenrijksche leger onder schwartzemberg, vertrok in eene enkele slede; doch werd dit voertuig, mogen wij vooronderstellen, slechts voor het eerste gedeelte van zijne vlugt gebezigd. Hij nam den weg van Wilna, Praag, Warschau, Dresden, Leipzig en Mentz, en kwam te Parijs aan tusschen 11 en 12 ure des nachts van den 18den; hebbende den afstand van twaalshonderd (Eng.) mijlen in twaalf dagen afgelegd!

De terugtogt der Franschen van Moskow levert eene schilderij van tegenspoed en menschelijke ellende, ijsselijk en ontzettend bijna boven allen voorbeeld. Immers, van den 6den November af, was de koude zoo scherp, dat, in weinige dagen, meer dan 30,000 paarden omkwamen, de ruiterij zonder paarden, en de bagaadje zonder middel van vervoer was. Van den 9 tot den 18den November, verloor buonaparte, zonder de gesneuvelden en gewonden te rekenen, 11 Generaals, 243 Officiers en 34,000 gemeenen aan krijgsgevangenen; 250 stukken geschut en 4 standaards, behalve de bagaadje enz. enz. Het geheele verlies van Frankrijk en deszelfs Verbondenen in dezen Veldtogt wordt geschat op 100,000 man, gesneuvelden, verminkten en gevangenen, en f 64,900,000 waarde aan equipement enz. enz.

Het verlies der Russen, aan soldaten, (gesneuveld, gewond en gevangen) mag gerekend worden op 130,000, waarbij gevoegd moet worden 70,000^(*) personen, te Moskow verbrand en op verscheidenerlei wijze omgekomen. Het verlies van Russisch eigendom kan niet minder zijn dan f 1,189,100,000. Zoo hard deze offers mogen schij-

(*) Deze opgaaf inzonderheid schijnt onnaauwkeurig; daar latere berigten verzekeren, dat slechts een dertigduizend menschen in het verlaten Moskow waren achtergebleven.

[p. 490]

nen, de veiligheid en onafhankelijkheid van Rusland is gevestigd; en wij kunnen niet genoeg de vaderlandsliefde en den moed bewonderen van alle standen, van den Vorst tot den boer, in derzelver vereenigd besluit, om niet slechts weerstand te bieden, maar den gemeenen vijand te overwinnen.

Voorzigtigheid, vastheid en moed, eigenschappen, welke alexander zelfs door zijne vijanden erkend wordt te bezitten, blijken dezen Vorst niet te vergeefs te zijn geschonken. Zij hebben hem deze groote en belangrijke waarheid doen opmerken en behartigen: Dat volk alléén kan onafhankelijkheid en geluk verwachten, hetwelk vast besloten heeft, dezelve met zijn bloed te verzegelen, of slechts met het leven te laten varen!