Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1814

Beschrijving van het Kremlin, en iets over Wilna.

(Uit Dr. clarke's Travels, 1800.)

Het Kremlin is, boven alle andere plaatsen, de aandacht eens reizigers ten uiterste waardig. Het was onze avondwandeling, zoo dikwijls wij ons aan gezelschap konden onttrekken. In vreemdheid en luister, overtreft het gezigt, door hetzelve, van den St. Jans toren, opgeleverd, ieder ander. Deze vesting is van allen kant omringd door wallen, torens en bolwerken, en is vol van kerk-koepels en -spitsen. De ingang tot hetzelve, van den kant der stad, gaat door een' boog, rood geschilderd, en genaamd de heilige poort. Men nadert dien langs eene brug, over de gracht, die de wallen omringt. Het is een gewelfd portaal, en tegen over den ingang hangt eene schilderij, met eene altijd brandende lamp. Hier zijn schildwachten geplaatst, en ieder wordt vermaand zijn' hoed af te nemen, en bijna honderd schreden blootshoosds te loopen, wanneer hij er doorgaat.

De groote klok van Moscow, de uitgebreidste, die immer gevonden werd, ligt in eene diepe groeve te midden van het Kremlin. Het verhaal van haren val is eene fabel, door den eenen autheur den ander nageschreven. Het geval is, dat de klok bleef ter plaatse, waar zij oorspronkelijk gegoten werd; zij werd nimmer opgehangen: de Russen mogten even goed gepoogd hebben, een linieschip van den eersten rang, met al zijn geschut en geheele uitrusting, op te hangen. Er ontstond brand in het Kremlin; de vlammen omringden het ge-

[p. 408]

bouw boven de klok, ten gevolge waarvan het metaal heet werd: eenig water, aangebragt om het vuur te blusschen, viel op de klok, en veroorzaakte de scheur, welke thans in dezelve wordt waargenomen.

Het groote kanon is een tweede wonder van het Kremlin. Deszelfs wijdte is zoodanig, dat een man in den mond regtop kan staan. De lip (rand) is tien duim dik. Het werd gegoten in het jaar 1674, en bleef, zonder beschadiging, in goeden staat.

Het Kremlin besluit in deszelfs omtrek het aloude paleis der Czaars. Dit is een Gothisch gebouw: men ziet een venster in den voorgevel, zich door twee Gothische pilaren onderscheidende. 't Is hetzelfde, waaruit demetrius, bij zijne poging om te ontsnappen, gedurende de zamenzwering van Zuski, ter nederviel, en zijne dije brak, alvorens zijne vermoording. Hij liet zichzelven een aanmerkelijk eind wegs af bij eene koord; maar de hoogte was nog te groot voor eenige kans op behoud. De wanhoop moet inderdaad groot geweest zijn, om iemand te verleiden om de poging te wagen. Dit venster was desgelijks de plaats, waar de Souvereinen van Rusland plagten te zitten, en de verzoeken van hunne onderdanen aan te nemen. Het verzoek werd neergelegd op eenen steen, beneden in den voorhof, en, wanneer het den Czaar goeddacht, zond hij om hetzelve. Wij bezochten de Keizerlijke schatkamer, die zich in dit paleis bevindt; de opgang tot dezelve gaande langs de steenen trappen, welke merkwaardig zijn door den moord der Strelitzen, onder de regering van peter den crooten. Zij bevat zeer weinig opmerkenswaardigs. De Koninklijke versierselen (regalia), door de Souvereinen, bij derzelver krooning, gedragen, en andere kostbaar geborduurde tabbaarden, rijk gestikt met juweelen en paarlen, zijn de voornaamste voorwerpen. Een derzelven was een vrouwekleed, hebbende zestien el lengte, gedragen door catharina II. Het werd, bij hare krooning, opgehouden door twaalf Kamerheeren. De kroonen der overwonnen Koningrijken zijn desgelijks ten toon gehangen. Wij zagen die van Casan, van Siberië, van Astrakan, en van de Krim. De laatste verwekte de meeste belangstelling. Zij was geheel van sieraad verstoken; haar vorm was zeer ouderwetsch, gelijkende

[p. 409]

naar die, welke de Schilders doorgaans aan onzen Engelschen alfred geven.

In de kapellen, stootende tegen de kamers, waar de schatten bewaard worden, is eene verzameling van handschriften in het Grieksch en Slavonisch. Zij worden gezegd reizen te behelzen van bedevaartgangers naar Jeruzalem, tot op een zeer verwijderd tijdperk. Er is nogtans ook een ander handschrift, van meer belangrijken aard: het is de folio kopij der Evangeliën, in Russische letters, met kleuren afgezet op oud perkement, ten uiterste fraai geschreven door anna, dochter van michael feodorovitch. Men toonde ons desgelijks eenig snijwerk in hout, door peter den grooten. Het was eene kleine doos, behelzende eenen brief, gedagteekend 1697, door hem uit Zaandam, in Holland, geschreven aan de Patriarchen te Moscow.

De bouworde, ten toon gespreid in de verscheiden deelen van het Kremlin, in deszelfs paleizen en kerken, heeft geene overeenkomst met iets, in andere deelen van Europa gezien wordende. De stijl is Tartaarsch, Indiaansch, Chineesch en Gothisch; hier een pagode, daar een arcade; in sommige deelen rijkdom en zelfs sierlijkheid, in andere barbaarschheid en verval. Alles te zamen genomen, is het een mengsel van pracht en bouwval; oude herstelde gebouwen, en moderne halfvoltooide aanlagen, te midden van edele kerktorens, met schitterende, geschilderde en vergulden koepels.

Het gezigt van Moscow, van het terras van het Kremlin, is trotsch. Het aantal prachtige gebouwen, de koepels, torens en spitsen, het geheele verschiet vullende, maakt het tot het schoonste schouwspel van Europa. Al de ellendige hutten en jammerlijke houten gebouwen, welke zich vertoonen bij het doorgaan der straten, verliezen zich in deze uitgebreide verzameling van prachtige gestichten. Onder deze valt het Vondelingshuis inzonderheid in het oog. Beneden de wallen van het Kremtin wordt de Moskwa, reeds eene belangrijke rivier geworden, gezien, stroomende naar de Wolga. Eene nieuwe en schoone wandeling werd gevormd op derzelver oevers, onmiddellijk beneden de vesting. Zij loopt van de steenen brug tot eene andere, in het bijzonder de Moskwa-brug genaamd, afgeschut door een ligt, maar sterk paaiwerk, en steenen pilaren, in eenen

[p. 410]

zeer goeden smaak uitgevoerd. Een trap geleidt van deze wandelplaats naar de rivier. Een andere voert door de wallen van het Kremlin naar eene open plaats binnen de vesting.

Wilna bevat ongeveer 30,000 zielen. Hare uitgebreidheid, openbare gebouwen, veelvuldige kerkspitsen, rijke en lagchende omstreken, schoone rivier, wier verhevene oevers bedekt zijn met boomen; alles vereenigt zich, om haar tot eene alleraangenaamste stad te maken. Handel verrijkt de burgers, en de vermaken der verkeering hebben eene onwederstandelijke aantrekkelijkheid voor den Litthauwschen grooten en kleinen adel.

Te Wilna is volmaakte vrijheid van eerdienst. De godsdienstige vergaderplaatsen bestaan in eene Moskee, eene Synagoge, drie Grieksche, eene Luthersche, eene Gereformeerde en twee-en-dertig Roomsche kerken; weshalve de dagen, afgezonderd ter Godsvereering en ruste, niet minder dan drie ter weke zijn, dewijl, de feestdag van zoo vele onderscheidene gezindten op verschillende dagen invallende, bij eene soort van onderlinge overeenkomst, hier op alle deze dagen eene schorsing van den gewonen arbeid plaats heeft.

Er zijn ook verscheidene instellingen van openbaar onderwijs, en bovenal eene Universiteit, gesticht door Bisschop protazewits; eene Boekerij, die sterk vermeerdert; eene Akademie van wetenschappen en fraaije letteren, bij welke inzonderheid voorwerpen van algemeene nuttigheid tot onderzoek worden gesteld; een aantal bekwame Hoogleeraren, sommige van welke buitenlands gereisd hebben; een ijverig, werkzaam en kundig Rector: ziedaar, wat deze Universiteit aanspraak geeft op de achting van Europa.