Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1814

Schets der gevolgen van den invloed der Franschen op Nederland, Sedert het jaar 1795. Ten voordeele van Nederlanders, welke door den laatsten Oorlog ongelukkig zijn geworden. Te Amsterdam en in 's Gravenhage, bij de Gebroeders van Cleef. 1814. IV en 61 Bl. In gr. 8vo. f :-12-:

De bedoeling van dit boekje is, aan te toonen, dat de invloed van Frankrijk, van alle tijden verderfelijk voor Nederland, sedert 1795 voor hetzelve doodelijk geweest is; terwijl, daarentegen, het bondgenootschap met Engeland ons door Natuur en wijze Staatkunde wordt voorgeschreven. Zoo deze stelling nog vóór ruim twintig jaren bij velen twijfelachtig was, thans hebben de gebeurtenissen haar zóó voldongen, dat de Schrijver geene redeneringen, maar slechts daadzaken behoefde te berde te brengen, om zijn gevoelen te staven. Met dat alles moeten wij niet uit het oog verliezen, dat Frankrijk, dat geheele tijdvak door, in een' koortsachtigen toestand verkeerde, en beurtelings, onder maatschappij vernielende grondstellingen, door het schuim der Natie bestuurd, en door een' afzigtigen Dwingeland tot werktuig zijner heerschzucht misbruikt werd. Hieruit zou zich dus niets ten nadeele der wettige, thans herstelde Regering kunnen laten afleiden; en, zoo men, gelijk het schijnt, met dit boekje bedoelt, de Natie op den duur van alle verbond met Frankrijk afkeerig te houden, ware het niet kwaad geweest, van wat hooger af te beginnen, en van het verraad van Antwerpen door den schijnvriend anjou in 1583, van den moorddadigen inval van 1672, van de gedurige Oorlogen tot 1713, van den Oorlog van 1747, enz. kortelijk te gewagen. Daar echter dit boekje in April ll. is uit-

[p. 705]

gekomen, vermoedde de Schrijver onder 't opstellen vermoedelijk de plotselinge Staatsverandering niet, die zoo eensklaps aan de dwingelandij een einde maakte.

In twee afdeelingen is dit opstel gesplitst; de eene den zedelijken, de andere den burgerlijken en staatkundigen toestand der Nederlandsche Natie onder den Franschen invloed beschouwende. Beide tafereelen kunnen niet anders dan somber zijn. De drukpers aan banden gelegd, - de belemmering der Nationale opvoeding, - der Nationale taal, - vooral de verbastering der Nationale zeden, alles door de inlijving in Frankrijk; de verdrukking, ontmoediging des volks, en uitdooving van den volksgeest door de Fransche Constitutie, die hier bij de Chinesche vergeleken wordt, ('t welk zeer onjuist is, daar de Constitutie van het jaar 1800 niet zoo kwaad, en door de opvolgende Senatus-Consulten slechts gewijzigd was; doch in de beoefening slecht en tiranniek werd, tegen haren geest en letter aan;) voorts de onzedelijkheid, losheid of wreede gestrengheid van het Wetboek Napoleon; de listen eindelijk, die men, tot nadeel van het eerlijk Volkskarakter, wel tegen de verdrukkers moest te werk stellen: dit alles wordt als gevolgen der Fransche overheersching voor de zeden opgenoemd. Omtrent den burgerlijken en staatkundigen toestand des volks worden vele bijzonderheden medegedeeld; zoo als het verval der O.I. Maatschappij door de gevolgen des Amerikaanschen Oorlogs, waarin wij ons door Frankrijk lieten medeslepen, (eene zeer juiste daadzaak, wier verkeerde voorstelling in den tijd onbegrijpelijk veel nadeel gedaan heeft; de geheele ondergang van fabrijken, zeevaart, koophandel; de vermeerdering der staatschuld door de eischen en knevelarijen der Franschen, nog na den afkoop der onmiddellijke slavernij voor 100 Millioenen, en door de kostbare wapeningen, het verlies van krijgsbehoeften in den Oorlog, enz. (Dat echter het aantal der door de Franschen aan Nederland ontnomen stukken op ruim 10,000 kan begroot worden, is gewis eene verbazende overdrijving) terwijl de inkomsten naar die zelfde evenredigheid afnamen. Wij moeten, omtrent de opgegevene vermindering van de opbrengsten der heffingen op de bezittingen, aanmerken, dat niet alleen vermindering van kapitaal, maar ook toenemende onwilligheid, naar mate de belasting meer herhaald en ondragelijker werd, daartoe heeft bijgedragen. Dat de schade der ingezetenen, door het Staatsbankeroet in Frankrijk en de vermin-

[p. 706]

dering van waarde der verdere buitenlandsche fondsen, ook op rekening van der Franschen invloed gesteld wordt, kan er - door middellijke gevolgtrekking - wel door, doch was bij zoo veel stofs niet eens noodzakelijk. Voor 't overige is het stuk van de Finantiën grondiger behandeld, dan men in zulk eene kleine brochure zou verwachten, en met tafels en aanhalingen uit de officiéle Koninklijke Courant, het geachte werk van metelerkamp, en ook uit c. van der aa, die hierdoor in zeer goed gezelschap geplaatst wordt, gestaafd. De slotsom (reeds ten tijde der inlijvinge) was, volgens onzen Schrijver, de betaling van 300 Millioenen baar geld, het voltallig houden eens Legers van 20,000 man, en het verlies der Zeemagt, die in 1795 uit 36 Oorlogschepen (behalve de mindere vaartuigen) bestond; waarbij nu nog de Conscriptie, de 40 ten honderd van het Koloniaal, en de tiercéring kwamen. Gebrek, algemeen verval, en afbreken van huizen in vele steden, moest het gevolg zijn. - De stijl van dit boekje is duidelijk, en zonder aanspraak op sieraad; de spelling vrij zuiver.