Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1814

Carolina van Eldenberg, of de beproefde Huwelijkstrouw. Door Petronella Moens. Met Platen. IIde en IIIde Deel. Te Haarlem, bij F. Bohn. In gr. 8vo. Te zamen 660 Bl. f 6-:-:

Ons bestek zou niet toelaten, bij zoo eene uitgebreidheid, den loop des verhaals voor onze Lezers te volgen, al hadden wij onze aankondiging van den aanvang dezes werks op die wijze opgezet; gelukkig is dit nu het geval niet; wij hebben slechts de hoofdbijzonderheid aangestipt, en kunnen nu dienaangaande volstaan, met uit deze twee zware boekdeelen alleen maar op te geven, dat inderdaad de schuldige echtgenoot van carolina wederom te voorschijn komt, maar geheel veranderd, en dat zij, op nieuw met hem vereenigd, de gelukkigste dagen beleeft en verder hopen mag, en ook het genot van uitwendigen voorspoed. Carolina, het voorbeeld van ware huwelijkstrouw, geniet alzoo, tot ons groot genoegen, het loon van deze hare deugd. Overigens hebben wij geene reden, om het goed getuigenis, dat wij van dezen Roman gaven, eenigzins terug te nemen of te matigen; het onmanierlijk lange der brieven zou ons zeker hinderen, bijaldien wij dezelve schrijven moesten, of ook met den post ontvingen. De schrijvers en schrijfsters zijn dan onvermoeid! wij ontvangen hier meer dan één briefje van 30, ja 40 bladzijden. Met dat al strekt het ter bevestiging van ons goed gevoelen, dat wij opregt verklaren, dat ook het onverwachte derde Deel ons welkom was. De Schrijfster neemt intusschen de schuld hiervan geheel op zich. Eene gemeenzame briefwisseling lokt zeer tot uitvoerigheid uit; en toen de Uitgever haar herinnerde, dat, naar zijne belofte aan het publiek, de geschiedenis in

[p. 681]

twee Deelen afloopen moest, was zij in hare uitweidingen reeds te ver gevorderd. Die het eerste Deel met genoegen lazen, vergeven het haar zeker gaarne, zoo wel als wij. De brieven zijn met een aantal, dikwijls nuttige, uitweidingen opgevuld; men ontvangt hier alzoo meer dan geschiedenis; wij geven hiervan eene enkele kleine proeve:

‘Hoe komt het toch, dat zoo vele Jongelingen eene soort van afkeer voeden van bejaarde Vrouwen, schoon zij toch den met grijze lokken getooiden Man hoogachting betoonen? Ik begrijp dit niet regt. Hulpelooze zwakheid heeft immers altijd aanspraak op de bescherming en deelneming des moedigen Jongelings; en waar vertoont zich die hulpelooze zwakheid meer, dan in eene hoogbejaarde Vrouw? Zoude ook wel die soort van afkeer het gevolg zijn van loutere zinnelijkheid?... Hij toch, die het vrouwelijk geslacht alleen om jeugd en schoonheid bemint, zonder het immer eenige ware hoogachting te schenken, hij moet ook voorzeker daar, waar jeugd en schoonheid ontbreken, terugvlieden, en zelfs verachten. Maar de edele ziel, die de zwakste helft van het menschdom om wezenlijk schoone hoedanigheden bemint, blijft ook de kostelijke paarlen waarderen, schoon de schelpen al haar sieraad verliezen, en zelfs afzigtelijk worden. Ik gevoel bij het zien van eenen Grijsaard eene soort van plegtigen eerbied; doch bij het zien van eene afgeleefde Vrouw gevoel ik meer medelijden, meer goedwillige deelneming. De Grijsaard schijnt mij een statige eik, die ontzag inboezemt; maar de afgeleefde Vrouw schijnt mij een kwijnende vruchtboom, die mij de bekoorlijkheid des verwelkenden bloesems nog laat herdenken, en de schoone vruchten met eene soort van dankbaar gevoel doet betreuren.’