Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1814

Alexander; Dichtstuk, door J. Decker Zimmerman; Tegenstuk van het Gedicht: Bonaparte, door denzelfden Auteur. Te Utrecht, bij F.D. Zimmerman, In gr. 8vo. 16 Bl. f :-6-:
Ode an S^e. Kaiserliche Majestät Alexander I. Alleinherrscher aller Russen, von H. Weytingh, Rector des Gymnasiums zu Kampen in Oberyssel. Zütphen, bei H.C.A. Thieme. Gr. 8vo. 8 s.

Zoo even het nummer ontvangende, waarin het vorige, hier aangeduide, dichtstuk van den Auteur wordt beöordeeld, zien wij, aldaar, zijn dichterlijk talent, als natuurgave, betwijfeld, en het stuk niet boven het middelmatige geschat te hebben. Zoo gegrond wij het laatste nog houden, zoo zeer strekt ons het eerste tot een nieuw bewijs, dat oefening volmaakt, en dat, in het algemeen, zoo gereedelijk niet te bepalen is, of iemand waarlijk aanleg mist, dan of omstandigheden slechts verhinderd hebben, dien behoorlijk te ontwikkelen. Althans, dit tegenstuk voldoet ons ongelijk veel beter, dan Bonaparte. Het is wel geene wonderbare schepping, van welke het dichtstuk voorbeeld en bewijs levert. De stoffe is in overvloed voorhanden; en het is deze stoffe, door de geschiedenis in den loop en de aanleiding der twee laatste veldtogten van en tegen Frankrijk aangeboden, welke zimmerman bewerkt. Maar, aan zijnen naam beäntwoordende, vormt hij deze bouwstoffe tot een welgepast geheel, en sticht er zijnen held eene eerezuil van, die niemand als zoodanig kan miskennen, of meer sprekende wenschen. Het hoofdbeeld van het gansche dichtstuk is de zon, die nu ondergaat, nu verduisterd wordt, nu onweêr broeit, schoon weldadig onweêr, nu weer doorbreekt,

[p. 618]

de dampen verdrijft, den dauw der tranen optrekt, alles doet lagchen, schitteren, groeijen, enz. enz. Inderdaad vernuftig wordt dit beeld in honderd opzigten uitgewerkt en op alexander toegepast. Trouwens, wij weten bij ondervinding, hoe de gelukkige invallen dikwijls toevloeijen, wanneer zich de verbeelding eenmaal eene gepaste vergelijking heeft gekozen. En wij moeten hierbij den lof voegen, dat de Dichter zich niet angstig aan dit beeld heeft gehecht; dat het geheel ongezocht en van zelve telkens weer terugkomt, en geene gepaste afwisseling door allerlei andere figuren mist.

Met dit alles, echter, houden wij den Heer zimmerman nog niet volleerd in de Godentaal. Hier en elders scheen ons de dwang van maat en rijm nog zigtbaar. Eene zekere uitgerektheid van sommige zinnen, beschrijvingen en dergelijke, deed ons wel eens wenschen, dat er een paar regels minder hadden gestaan. Elders scheen het ons aan de gepaste bewoording te haperen. Ook is ons hier en daar iets duister of ongegrond voorgekomen. Wij zullen van een en ander iets aanstippen, zoo als de orde het medebrengt.

Me omzweven doen, wiens vlerk het al overschaaûwd.

Hier is een halve voet te min.

Toen zag 'k Europa's beeld, gelijk een vrouw, wier hâren,
Ontstrikt, ontkruld, ontdaan, om nek en schouders waren

En wildheid schildren op de blanke borst, vol bloed,

Waar slechts één bron nog vloeide in tranenvloed op vloed.

Zij kon, in dezen nood, haar kindren niet meer voeden,
Maar, met haar kroost, gekneusd aan alle leên, slechts bloeden.

Toen vloeide, uit hare borst, de moedermelk niet meer,

Maar 't bloed gudsde, uit die bron, in laauwe druppels neêr.

Is dit niet gerekt? wordt het door die gerektheid niet meer afzigtig dan krachtig? en tevens onjuist, daar nu toch nog eene bron, in den gudsenden bloedstroom, vloeit?

Hier mogt geen nijverheid, geen handelgeest meer tellen
Op rijke schatting.

Mag dit tellen voor rekenen gelden?

[p. 619]

 

Geen sluikerij was meer vergrijp aan 't vaderland.

Is dit woord sluikerij gangbare munt in een dichtstuk?

Daar ieder slechts zijn troon, met bloed en tranen, bouwt.

Is dit bruikbare bouwstof? vooral, daar het eigenlijk op steunen en schragen van het reeds gebouwde aankomt.

Wie blonk, als Bato's kroost, ooit uit in Vorstenmin?

Wij twijfelen, of deze lof bijzonderen grond heeft.

Een volk, niet min te onregt aan uwe magt gekluisterd.

Is dit vloeijend genoeg?

Bevrijdde ons erf, gaf hoop aan 't biddend volksverlangen,
Om eersten Willem's telg weêr aan het hart te ontvangen,

En de edle vader van het zeegnend vaderland

Verscheen, van 's Taagstrooms boord, aan Alexander's hand.

Dit bleef ons duister. Het schijnt toch den Souvereinen Vorst zelven te betreffen. En deze kwam van de boorden van den Teems. De Taag had slechts bij zijnen dapperen Zoon kunnen te pas komen. Of het is mis, of wij zien mis, en dan zal er toch ook wel wat reden voor zijn. De laatste regel sist en stoot geweldig.

De Heer zimmerman beschouwe deze aanmerkingen als een bewijs, hoe naauw zijn stuk mag bezien worden, zonder de goedkeuring te verliezen, en hoe zeer wij het der moeite waardig achten, zijn ontwikkelend talent te helpen beschaven.

No. 2. De Heer weytingh noemt dit land zijn vaderland. De Duitsche taal kan dus zijne moedertaal niet zijn. Maar zou men bijna ooit mogen hopen, in eene andere, waar en groot Dichter te worden? Het stuk, echter, verdient lof; het herinnerde ons door zijne manier aan haller. Het vliegt juist niet hoog, en is min of meer eentoonig, maar zuiver gedacht en wél uitgedrukt. Niet alle Lierdichters zijn pindaren of - helmersen. Het verheugt ons, dat alexander opzettelijke Zangers vindt; en wij wenschen naar meer, te weten multum, non multa. Het zij zoo!