Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1814

[p. 325]

Leerrede, ter opwekking tot eene Christelijke opvoeding van kinderen, uitgesproken te Haarlem 3 Oct. 1813, door J. van der Roest, Evangeliedienaar aldaar. Waarbij gevoegd is eene tweede Leerrede, ter herinnering aan 's menschen broosheid en vergankelijkheid, door denzelfden. Te Haarlem, bij J.L. Augustini. 1813. In gr. 8vo. 52 Bl. f :-11-:

In den waardigen van der roest verloor de Hervorinde Kerk eenen harer uitmuntendste Predikers; al hadden wij niets meer van hem, dan dit klein geschrift, zoo hadden wij daaraan bewijs genoeg; dan, de man was te wel bekend en in algemeene welverdiende hoogachting, dan dat wij het noodig houden, deze Leerrede en uitvoerig aan te melden. Ieder vriend van den Godsdienst zal zich voorzeker dit misschien laatst geschenk van eene zoo waarde hand aanschaffen, en zonder godsdienstige roering en opwekking ten goede legt niemand het boekje uit de hand. Eene waarschuwing evenwel: de waardige Prediker sprak tot ‘hoorders, die zich nog niet hebben laten aansteken door de eene of andere van deze twee hoofdverkeerdheden onzes tijds; door eene ijdelzinnigheid, waarvoor niets ernstig is, en welke zelfs door het afsterven van de dierbaarste panden niet tot nadenken is te bewegen; of door eenen trotschen waan van eigenwijsheid en zelfgenoegzaamheid, waardoor men zich verbeeldt tot de gelukzaligheid te zullen komen langs eenen weg van eigen maaksel, in plaats van die te zoeken bij Hem, die de weg, de waarheid en het leven is, zonder wien niemand tot den Vader komt.’

De eerste Leerrede heeft gen. XVIII:19a. ten tekst, en drukt den troost, dien eene godvruchtige opvoeding van hunne kinderen aan ouders eeniglijk geven kan, wanneer zij die vóór hen zien wegsterven, en dus tevens dien pligt,

[p. 326]

roerend op het hart. Het afsterven van eene geliefde dochter, aan welke de vader hier de treffende getuigenis geeft, dat zij hem nooit, dan door haren dood, bedroefd had, gaf tot het houden van dezelve aanleiding. Men zou zich evenwel bedriegen, indien men hier eene lijk- os lofrede wachtte; de Leeraar geeft zijn getroffen hart wel lucht, maar alles is tot en voor den toehoorder gerigt, en geheelenal aan het opgegeven oogmerk dienstbaar. Wij willen de Leerrede niet ontleden; alle Christelijke ouders moeten door van der roest zelven zich laten vermanen en opwekken. Uit de verklaring willen wij dit ééne afschrijven, dat ons bijzonder trof: gewagende van de Goddelijke verschijning aan Abraham, waartoe de tekst behoort, zegt de Leeraar dit: ‘Ik kan niet nalaten, bij het gewag maken van deze bijzonderheid uit de oudste gedenkschriften van den Godsdienst, in 't voorbijgaan te doen opmerken, dat, indien de Allerhoogste zich in die dagen niet zoo menschelijk aan menschen had geöpenbaard, en daardoor den grond niet had gelegd tot onze tegenwoordige verlichting, wij in onze tijden den eenigen waren God zoo weinig zouden gekend hebben, als onze nog Heidensche tijdgenooten. Hoogst eerwaardig en aantrekkelijk tevens moeten dus voor ons zoodanige berigten wezen; zij moeten voor ons zijn als de aandoenlijke herinneringen uit onze teederste kindschheid, wanneer onze vaders ons op hunne kniën plaatsten, en kinderlijk met ons van den Oneindigen spraken.’ - In eene aanteekening wijst de Leeraar ons op hervey: ‘Lezer, kent gij dezen Schrijver? Zoo gij hem tot nu toe niet gekend hebt, leer hem kennen; al werkte deze mijne Leerrede niets anders uit, dan dat deze en gene zich van de schriften diens uitnemenden mans voorzagen, en die dagelijks begonnen te gebruiken, ik zou meenen nut genoeg gedaan te hebben.’ Hij herinnert, dat men dezelve vóór 50 jaren en later bij alle beschaafde lieden vond, die den Godsdienst beminden. Hij wekt tot het lezen en herlezen van dezelve onze jonge

[p. 327]

lieden, vooral ook die zich tot den predikdienst schikken, op; evenwel niet om zijnen stijl, die voor den predikstoel niet geschikt is, maar om dien waarlijk hemelschen en regt Evangelischen geest, die overal in hervey's opstellen ademt. - Deze aanbeveling van den veegen van der roest moesten wij ook meer algemeen bekend maken door ons tijdschrift.

Tot de andere Leerrede over jes. LXIV:6b. gaf het bezoek van het sterfbed eener nog jeugdige, aanzienlijke en uitmuntende vrouw aanleiding, en wij zijn aan die vrienden dank schuldig, die op de uitgave ook van deze aandrongen. Van het gezegde sterfgeval wordt ook hier, en zulks te regt, met geen enkel woord melding gedaan; maar wel van den herfst, die zoo luide de sterfelijkheid predikt. Het spreekt van zelve, dat een van der roest over zoo algemeen een onderwerp hier, bij alle zijne eenvoudigheid, niets, dat algemeen gerekend worden kan, levert; in tegendeel, ook deze Leerrede is den schranderen schrift-uitlegger en geheel uitmuntenden man volkomen waardig.

De nu zalige beleefde de eerste dagen van het gezegend herstel onzes Vaderlands met de hartelijkste vreugd; hij had eenen wenk gegeven, dat de opschrijving tot den krijg, onder den Franschen dwang, den ouderpligt even zeer, als het oog op het sterfbed van hunne kinderen, moest aanbinden. Bij de uitgave zegt hij: ‘Het blijve daar staan, om ook, als men dit stukje inziet, tot een aandenken te strekken van de geduchte tijden, welke wij hebben doorgeworsteld.’ Inderdaad het is goed, dat het staan bleef, niet alleen daarom, maar het behoudt ook geheel zijne kracht voor het ouderhart, dat alsnu, en altijd, zijnen zoon gereed houdt, om aan het belang des dierbaren Vaderlands en de zaak der menschheid zijnen arm te leenen.

Op bl. 46 vinden wij eene druk-, of misschien wel eene schrijffout, die in den eersten opslag ons een stuitend denkbeeld gaf: vrij gunstige aanbieding; vrije, gunstige, of aanbieding uit vrije gunst, moet het wezen.