Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1814

[p. 292]

Leerredenen, over Bijbelsch-historische onderwerpen; door W. Broes, Predikant te Amsterdam. Gedrukt voor rekening van de Amsterdamsche Maatschappij, tot onderstand van behoeftige, door den Oorlog veel geleden hebbende, Landgenooten. Te Amsterdam, bij de Wed. A. Bakker en Zoon. 1814. In gr. 8vo. 104 Bl. f :-18-:

De waarde dezer Leerredenen nu eens daargelaten, zijn dezelve ons, om meer dan eene reden, van harte welkom; zij geven ons, namelijk, de verzekering, dat Ds. broes het afwerken van zijne begonnen taak, en zijne belofte daaromtrent aan het publiek, nog in gedachte houdt, en dat wij alzoo op een volgend deel zijner Leerredenen ten bewijze van de waarheid der Evangelische geschiedenis (spoedig?) mogen rekenen; - zij geven ons vervolgens de hoop op eenige belangrijke aanmerkingen, ten aanzien der behandeling van geschiedkundige stoffen, die wij vooral van dezen Prediker met groot verlangen te gemoet zien; - en eindelijk stellen zij ons in de gelegenheid, om nog eene kleine bijdrage aan te brengen tot onderstand van onze, door het oorlog ongelukkige gewordene, Landgenooten, en zulks zonder eenige opoffering; want, buiten dit, zou de goede verwachting ons al aanstonds tot den aankoop van dit boekje hebben uitgelokt. Wij haasten ons daarom vooral met de aanmelding van dit klein geschenk, hetwelk wij eenen ruimen aftrek beloven, ook zonder uitbundigen lof; hoezeer wij de getuigenis niet mogen terug houden, dat deze opstellen der lezing en overdenking overwaardig zijn.

Het zijn eenvoudige opstellen over geschiedkundige on derwerpen, voor ieder bevattelijk, regt onderhoudend en nuttig, vol leering, troost, en warmen, hartelijken aandrang ten goede. Zij leveren van den goeden smaak, het schrander vernuft en de uitnemende geschiktheid van dezen Volksleeraar overvloedig bewijs. De Eerw. broes geeft aan een zelf ontworpen pragmatisch verhaal de voor-

[p. 293]

keur boven eene verzameling van allerlei soort van aanmerkingen bij het voetstoots volgen van den tekst, en verhaalt op zoodanig eene wijze, dat men die kunst hem gaarne zal trachten af te zien. De eerste Leerrede beschouwt david en goliath. Daar de Leeraar niet tot krijgslieden, maar ook tot vrouwen en hoogbejaarden sprak, en hij ook wel toen ter tijd vrij wat voorzigtigheid noodig had, gaf hij aan deze rede die nuttige en aangename wending, dat hij de geestelijke dapperheid aanprijst; hoewel hij echter ten aanzien van zijne blijde hoop en den burgerpligt, ten tijde dat hij deze Leerrede uitsprak, (kort vóór de heilrijke omwenteling van deze dagen) genoegzame wenken gaf. - De tweede (en deze heeft ons bij uitnemendheid behaagt) behandelt het geval van abimelech en sara, en handelt over Gods voorzienigheid in het beletten der zonde. De opmerkzame leest hier, als 't ware, in zijne eigene geschiedenis, de Goddelijke bewarende goedheid, met het dankbaarst en ootmoedigst gevoel. - De derde gaat over eliza en de Sunamitische, of over het rijzen en zinken van wereldlijk geluk. Zij geeft den regel, door welken ons wantrouwen of onze argwaan omtrent den voorspoed van het leven behoort bestierd te worden. - De vierde of laatste, eindelijk, behandelt eene, zegt de Leeraar, bij de Amsterdamsche Hervormde Gemeente beruchte proef van magere lijdensteksten; Marc. XV:22, 23. is de geheele tekst. Die in denzelfden of soortgelijken drang is, om bij de Lijdensgeschiedenis zoo te snipperen, kan hier nu zien, hoe het niet onmogelijk is, ook dán zeer leerzaam en onderhoudend te prediken. Dat nu of dan evenwel het een of ander voorkomt, hetwelk bij eene andere stof vooral ook te huis behoort, spreekt van zelve. - Meer zeggen wij van deze Leerredenen niet, die voorzeker spoedig in ieders handen zijn, waartoe de geringe prijs ook kan medewerken; voor zoo weinige stuivers heeft men vier Leerredenen van eenen broes, en geeft dan nog eene aalmoes aan noodlijdenden! wie zou niet aanstonds toetasten?

Wij wenschten hartelijk, dat de drukker, in zijn vak,

[p. 294]

met den opsteller eenigermate te vergelijken ware; dan, de druk is, helaas! bij uitstek slordig. Om geene andere te noemen, houden wij bl. 15. reg. 3. vertzaagde krijgsman voor eene grove, of, zoo als hier geschreven wordt, groffe, drukfout. Zoo is ook (of heeft zich hier de Leeraar zelf verschreven?) de zusters zoon van Paulus, bl. 37, in een meisje veranderd. Evenwel, de Lezer verbetert deze fouten nog al gemakkelijk.