Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1814

Opwekking tot Dankbaarheid, door J.J. Hiebink, Predikant te Heino. Te Zwolle, bij J.L. Zeehuisen. 1814. In gr. 8vo. 9 Bl.
Aan de Hollandsche Natie, na den Veldslag bij Leipzig. [Door Dr. Swartendijk Stierling.] In gr. 8vo. 8 Bl.
De Hollander zoo als er wel meer zijn. Te Haarlem, bij A. Loosjes, Pz. 1814. In gr. 8vo. 14 Bl. f :-5-8

Drie dichtstukjes van zeer verscheiden aard, maar toch allen

[p. 267]

vruchten van den tegenwoordigen tijd. De Eerw. hiebink is waarschijnlijk reeds tamelijk bejaard, en met oudere Dichters meer dan met de nieuwen bekend. Ware het anders geweest, welligt had hij dan zijn welmeenend en vloeijend gedichtje toch liever ongedrukt, en de zorg, om het Vaderland en deszelfs verlossing te bezingen, aan grooter Dichters overgelaten. Doch misschien vindt zijn stukje genoeg Lezers, voor welken het geschikt en berekend is; en gewis zal het bij hen niet dan loffelijke gezindheden opwakkeren. Dus: transeat cum caeteris! nec sine laude transeat.

De Heer stierling heeft op ons exemplaar met de hand geschreven: ex tempore. Zonder dit nu al te naauw te nemen, zal het dan toch meer een vlugtig uitvloeisel van het gevoel dan een bewerkt stuk te achten zijn. Als zoodanig beschouwd, verdient het lof, en wordt zekerlijk al mede door het Vaderland als met een vriendelijk knikje ontvangen. Woorden toch zijn niet altijd louter wind; en deze zelfs, met kracht voortgestuwd, heeft groot vermogen. Ja, de eerste vonken van het vaderlandsche vuur moesten aangeblazen worden, en niet veel meer dan eigen goede gezindheid werd daartoe in den beginne vereischt. Met der tijd, echter, verandert dit. Er is nu al eens iets vasters noodig, zoo de vlam hier of elders flaauwt. En zoo verwachten wij dan ook, dat de stroom van ligte stukjes hoe lang zoo meer ophouden, en - gelijk ook al gebeurt - door belangrijker voortbrengsels zal gevolgd worden.

Eenigermate rekenen wij No. 3 daaronder. Niet de brandende ijver, maar het spottend vernuft, niet de allervroegste tijd derhalve, maar de meer gevorderde ondervinding en het nadenken, hebben hetzelve voortgebragt. Het schildert zijnen Hollander met tamelijk grove, wat overdrevene, trekken; en dit is genoeg om zijne belagchelijke dwaasheid te doen uitkomen. De goede man beklaagt zich, dat de zaken zoo slecht gaan, zoo verre beneden zijne verwachting blijven, en zelfs den wensch moeten doen rijzen, dat het maar bij het oude gebleven was. Dit tafereel is zoo waar, dat verscheidene menschen het voor ernst opvatteden, en zich verwonderden, dat men zoo iets dursde schrijven; en echter zoo ongerijmd, zoo waarachtig belagchelijk, als immer eenig karrikatuur kon zijn. Het is waar, vele menschen blijven altijd onnoozel, onnadenkend genoeg, om van eene (van elke) staatsomwenteling ter-

[p. 268]

stond allerlei gezegende vruchten te verwachten, ook dezulke, die in zichzelve onbestaanbaar zijn, en vooral dezulke, die niet dan met den tijd, met de herstelde rust, vrede en welvaart, kunnen volgen. Zien wij dezen niet zoo spoedig, maar integendeel vele bezwaren en noodzakelijke opofferingen, dan smoort de vlam, dan deugt niets, dan zou men zich misschien niet schamen aan de slooping van het pas gebouwde wederom mede te werken, en ondermijnt het althans door allerlei laster en bedilling en schrikverspreidend gerucht, zoo veel men kan. Het zij nu dusdanige denkwijze uit waarachtige onnoozelheid ontsta, of dat egoïsme, en nog wel wat ergers, dit masker aanneme; in allen geval is de satyre, naar ons oordeel, hier ter regter plaatse aangebragt. Zelfs hij, die blind genoeg is, om niet te merken dat het foppage is, hoort het toch vroeg of laat wel eens; en dan moge hij tot zijn schrik ontwaren, dat zijne geheele staatkundige wijsheid eene ware ongerijmdheid, en te zot is om - gelijk men zegt - alleen te loopen, of zich in hare naaktheid te vertoonen. Dank hebbe dus de vernuftige Schrijver voor dit woord op zijnen tijd! Dank hebbe hij ook daarvoor, dat zijn naam voor hetzelve niet staat! Zulke waarheden moeten als wereldburgers en vreemdelingen haren loop volbrengen, opdat men niet terstond het bijzondere met het algemeene verwarre, de zaak persoonlijk make, en, tot eigen verschooning, neuswijs vrage of zegge, wat, in allen geval, beter niet gezegd is. Om in dezen smaak openlijk te spreken, en niet van de kracht zijner woorden te verliezen, moet men althans een zeer blijkbaar en onwedersprekelijk regt daartoe, door eigen doen en lijden, verkregen hebben. En dan zelfs verstomt de laster niet.