Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1814

Bij de aanvankelijke Verlossing van mijn Vaderland. Door W.A. van Hengel. Te Amsterdam, bij W. Brave. In gr. 8vo. 12 Bl. f :-4-:
Bij het opsteken der Hollandsche Vlag, in Nov. 1813. Lierzang, door A.C. Schenk. Te Rotterdam, bij J. Immerzeel, Jun. In gr. 8vo. 11 Bl. f :-6-:
Hollandsche Volksliedjes, voor Oranje en het Vaderland. Te Amsterdam, bij J.G. Rohloff. In kl. 8vo. 16 Bl. f :-3-:
Bonaparte, Ode; toegezongen aan den Dichter van het Dichtstuk, getiteld: Napoleon, Ode; in 1806 in den Haag bij de Erven van I. van Cleef, Boekverkoopers van den (toenmaligen) Koning en der (zoogenaamde) Koninklijke Bibliotheek, uitgegeven. Te Amsterdam, bij P.G. en N. Geysbeek. In gr. 8vo. 16 Bl. f :-6-:

Een man als de Wel Eerw. van hengel liep geen gevaar van laffe of smakelooze rijmpjes voor den dag te brengen; maar even zoodanig een man moet zich ook in de rij der Dichters niet scharen, ten zij hij er eene eerevolle plaats kan bekleeden. Dit zij niet gezegd ter afkeuring der uitgave van de opgemelde dichtregelen, welke de tijdsgelegenheid te over verdedigt, ja tot eere van het vaderlandsche hart doet strekken. Maar, dit stukje moet mede tot eene proeve dienen op de goedkeuring en bemoediging van deskundigen, die dan misschien van meerdere poëtische voortbrengsels, uit 's mans penne gevloeid, zou gevolgd worden. Daarom verklaren wij ronduit, dat wij het stukje met genoegen, niet met uitstekende bewondering, enkele coupletten met toejuichende goedkeuring, ande-

[p. 177]

re niet geheel zonder fronseling van het gelaat, zonder hoofdschudding en afkeuring hebben gelezen, en over het geheel dat oorspronkelijke en karakteristieke, of buitengewoon poëtisch gedachte en gestelde, hebben gemist, hetwelk ons op eenen nieuwen Puikdichter in den verdienstelijken van hengel zou doen hopen. Zekerlijk zou de oefening het werk volmaken, de verzen gedurig gladder doen vloeijen, den dwang en het duistere, daardoor soms veroorzaakt, wegnemen. Maar zijn Eerw. is een man van letteren, en bezwaarlijk zal hem genoeg kostbaren tijds overschieten, om aan deze kunst van uitspanning, tot gezegde einde, het vereischte te geven. - Dat in couplet 6, reg. 4, eene drukfout is ingeslopen, zouden wij, ook zonder aanwijzing, reeds begrepen hebben.

No. 2. Wij hadden voorheen gelegenheid, om den tolk des somberen, doch diepdenkenden en gevoeligen young hartelijk te bewonderen. Dezelfde man verheft zich in den Lierzang, op de vleugelen der geestdrift en vaderlandsliefde. En wij moeten hem ook hier den lof gunnen, van heerlijk gezongen te hebben. Door het geheele stukje, omstreeks 150 regels lang, heerscht de levendigheid van den opgewekten hartstogt, en de gedachtenrijkheid van den met zijn onderwerp wezenlijk vervulden, daarvan overvloeijenden geest. Begeerig onzen Lezer het een of ander tot een staaltje mede te deelen, doorbladeren wij den Lierzang telkens weer; doch, alles vloeit dermate uit elkander voort en hecht denkbeeld aan denkbeeld vast, dat de keus daardoor te moeijelijker wordt. Men zal zich der kleine uitgave voor dit stukje gewisselijk niet beklagen.

No. 3 is van den verdienstelijken westerman, die toont inzonderheid ook voor deze taak beter dan velen berekend te zijn, en van wien we niet slechts meer dergelijken wenschen, maar ook niet kunnen nalaten te hopen, dat hij den volkssmaak en het volksgezang eenen wezenlijken dienst, ter verbetering en voldoening, zal hebben gedaan. Noch de inhoud, noch de wijzen zijn eenigzins boven de gemeene bevatting, en tevens beide geheel zonder zinledigheid en laffe smakeloosheid.

No. 4. Het is gewis jammer, dat er één Hollander geweest is, die zich heeft laten verblinden of wegslepen, om eenen napoleon te huldigen! Met Dichters, echter, neemt men dit nog al het minst naauw. En, het zij dan schijn of wezen, de uitwendige grootheid, de zonderlinge voorspoed en het bijna

[p. 178]

alles dwingend vermogen des Franschen Keizers moesten eenen man, die zoo geheel Dichter is, als bilderdijk, van tijd tot tijd in de verzoeking brengen, om zijnen schitterenden luister te bezingen. Wij zeggen, zoo geheel Dichter, en herinneren ons hierbij de verdeeling der Zonen van Apol in twee hoofdsoorten, eenmaal door ons bij eenen Duitschen kunstregter gevonden. De eene soort dicht uit het hart, en deelt altijd dezelfde tint aan hare voortbrengselen mede. De andere grondt zich op het eigenlijk genie, en giet zich in alle denkbare vormen. Daar, intusschen, bilderdijk's Oranjegezindheid van ouds bekend, en in de tijden van onzen druk zelve nog door hem kenbaar gemaakt is; daar bij-omstandigheden te zijner verschooning pleiten, en zijn hart zich al vroeg in hervatte vaderlandsche toonen heeft lucht verschaft; zoo is het waarlijk noch zeer edelmoedig, noch zeer overeenkomstig met den geest des vergetens en vergevens, wat witsen geysbeek in deze Ode onderneemt. Had de man maar een weinig langer gewacht, hij zou aan de bejegening van den briefschrijver sub litt. A., die toch met luiden van gezag, en welken nog het hoofd naar Frankrijk zou hangen, had te doen, zijne eigen verwachting hebben kunnen toetsen. En nog zouden wij ons misschien geheel neutraal hebben gehouden, en denken of zeggen al weer: Iliacos intra etc., ware enkel het karakter, zoo van den man als van zijne Ode, aangevallen. Maar, dat men in den eersten den Dichter, in de laatste het dichtstuk wil verkleinen; dat men tegen beiden ik weet niet wat al uitstoot; inderdaad, wij moeten onze vreeze te kennen geven, dat het publiek hier aan een keffertje zal denken, dat met heeten ijver een' grooten bulhond nabaft; dat het overal nog meer sporen van nijd, enz. dan van vaderlandschen ijver zal meenen te ontdekken, en welligt op zijne beurt den Dichter beklagen, die bilderdijk zoo weinig naar waarde te schatten, of het genie zoo weinig te eerbiedigen weet, dat hij de naaktheid van den grooten man niet veeleer bedekt en in stilte betreurt, dan ze met gejuich aan heel de wereld wil vertoonen. - Voor het overige hebben wij de stukken niet vergeleken, noch nagezien, hoe na en kunstig en aardig de Heer witsen geysbeek zijnen vijand gevolgd, en in rug en flank gevallen zij. Wanneer wij het woord Ode voor een dichtstuk lezen, dan mogen we aan dusdanige kunstjes zelfs niet denken. Een kerel, die zonder zulke beletsels de hier vereischte vlugt vol-

[p. 179]

houdt! - Wij besluiten, dat het jammer is van een' man, zoo bekwaam als de Heer witsen geysbeek, dat hij zijne ziel zoo weinig schijnt in lijdzaamheid te bezitten, dat hij zich op zoo misselijke wegen waagt, en - wij zouden haast zeggen - zijne eigen mate en bestemming in de kunst thans meer dan ooit uit het oog verliest. Piano va sano, en één goed Puntdicht is beter dan zes verongelukte Odes, Dithyrambes, Heldenzangen of wat het wezen moge.