Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1814

Het Leven is een Droom. Eene der nagelaten Verhandelingen van Arend Fokke, Simonsz. en door hem voorgelezen in de Maatschappij der Verdiensten, onder de zinspreuk: Felix Meritis. Voorafgegaan door eene korte schets van het karakter en het leven van den Auteur. Te Amsterdam, bij A.B. Saakes. 1813. In gr. 8vo. XXVIII, 33 Bl. f :-12-:

Schoon wij de veel omvattende kunde van den Heer fokke huldigen, zoo gevielen ons toch zijne ernstige, inzonderheid wijsgeerige, verhandelingen doorgaans minder, dan wel zijne boert; en hebben wij ook met dit stuk, dat het leven, niet in den gewonen, als dichterlijken, maar meer eigenlijken, wijsgeerigen zin, als een droom poogt te doen voorkomen, (het kenmerkend onderscheid tusschen waken en droomen min gegrond houdende) niet buitengewoon veel op. Hetzelve zal echter, des twijfelen wij niet, zijne lezers en liefhebbers vinden. Het eerste te meer en

[p. 158]

vooral om de voorafgaande korte schets van des ongemeenen en belangrijken mans karakter en leven. Waarvan wij dan ook, schoon het elders reeds eenige vermelding mag hebben gevonden, een kort uittreksel willen geven. Wat het karakter betreft: overgegevenheid aan studie, en daardoor zekere afgetrokkenheid en onverschilligheid omtrent vele dingen, bescheidenheid met alle hare beminnelijke gevolgen, gelijkmoedigheid bij de slingering van allerlei wederwaardigheden, met aanhoudende vlijt en veelomvattende wetenschap, zijn de voornaamste deugden en eigenschappen, hem door zijnen levensschetfer, een vriend en leerling, toegekend. - Hij werd geboren te Amsterdam, 3 Julij 1755. Zijn vader, simon fokke, was een bekend en bekwaam plaatsnijder; van welke kunst de zoon wel de theorie, maar niet de praktijk, volkomenlijk leerde. Zijne opvoeding was zorgvuldig, en strekte zich grootelijks uit tot de beöefening van kunsten en wetenschappen. De omstandigheden zijner ouderen vergunden hem, echter, niet, zich hieraan geheel toe te wijden. Bij den boekhandelaar steven van esveld als leerjongen aang nomen zijnde, strekten zijne liefhebberij en vlijt om zijnen patroon meer dan ooit belangrijke werken te doen in het licht geven. In 1778 rigtte hij zelf eenen boekwinkel op, en, goede uitzigten geöpend ziende, trouwde hij kort daarna met zijne nicht. Gedurende ruim zestien jaren vond hij op deze wijze voldoening zijner zeer matige behoeften; gevende ook verscheidene, deels uitvoerige, eigen werken en vertalingen in het licht. Omstreeks 1794 verliet hij den boekhandel; bekleedde eenen werkelijken post bij de stads Secretarij; schreef onderscheidene werken, en hield in onderscheidene maatschappijen gedurige voorlezingen, waartoe hem somtijds bijna geene voorbereiding overschoot. In 1804 huurde hij eene woning buiten de Utrechtsche poort, het lastige daarvan aan zijne zucht tot afzondering en buitenleven gereedelijk opofferende. Hier troffen hem, gedurende zes jaren, vele ziekten, daarna vermindering van inkomen, eindelijk nog eene schrikverwekkende ramp. En nu

[p. 159]

keerde hij, verarmd, vervallen, bijna verdoofd, naar eene armoedige woning, in een onaanzienlijk deel der stad, terug. Lijden was thans zijn deel; hetzelve nam gedurig toe, en deed hem den 15 November 1812, in den ouderdom van ruim 57 jaren, bezwijken. Zijn lijk werd niet zonder deelneming en staatsie ter aarde besteld; noch bleef zijn lof onvermeld. 's Mans voornaamste werken zijn: Catechismus der Kunsten en Wetenschappen in elf deelen. Ironiesch-Comiesch Woordenboek. Boertige Reis door Europa. Iets over alles. Boertig beschrevene Vaderlandsche Geschiedenis. De Mode. Antieke en Moderne Helicon. Lucifer. Verklaring van een zestal spreekwoorden en zinledige uitdrukkingen. De Lach. De Fortuin. De Nul. De Zeevaart. De Gelaatkunde. De vergankelijkheid des menschelijken verstands.

‘Over het algemeen - het zijn de woorden van het berigt - was fokke's geest meer geneigd tot wijsgeerige en ernstige bespiegelingen; en het was alleen een gevolg van eene bij toeval gewaagde en welgelukte proef in het vak der ironie, gevoegd bij de niet dubbelzinnige neiging van vele zijner hoorders en lezers, die hem, in vervolg van tijd, de meeste zijner voortbrengselen in het gewaad der boert deed inkleeden.’ Wij, voor ons, noemen dit toeval waarlijk gelukkig, daar het inderdaad de boert is, in welke hij oorspronkelijk en, bij genoegzamen tijd, geschiktheid van onderwerp enz., waarlijk groot was, en zijn stijl in het ernstige op sierlijkheid of kracht geenszins mogt bogen.

Ook in het dichtkundige heeft hij nu en dan iets geleverd. Voor het tooneel vertaalde hij meermalen, en vervaardigde, ter gelegenheid van den Amienschen vrede, binnen naauwelijks tweemaal vier-en-twintig uren, een eigen zangstuk. - Voorts bezorgde fokke aan dit Tijdschrift verscheidene belangrijke stukken, deels in de Maatschappijen Felix Meritis, Doctrina, en Tot Nut van het Algemeen, door hem voorgelezen.

Dank zij den vlijtigen levensberigter, wiens erkentelijk

[p. 160]

hart overal doorstraalt! Wij betreuren met hem het verlies des verdienstelijken, in sommige opzigten éénigen mans, die, buiten tegenspraak, een beter lot had verdiend. Zijne gedachtenis verga niet te ras bij hen, welken hij zoo menig aangenaam, en vaak nuttig, uur verschafte! en moge zulks uit het ruim vertier van dit, en meer te wachten stukken van den overledene duidelijk blijken!