Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1814

Bijdragen tot theoretische en practische Geneeskunde, uitgegeven door het Genootschap Arti Salutiferaé te Amsterdam. Te Amsterdam, bij L. van Es. 1811-1813. IIIden Deels 1, 2 en 3de Stuk. In gr. 8vo. 172, 147 en 175 Bl. f 5-8-:

Dit derde Deel der, ook uit onze beöordeelingen, genoeg bekende Bijdragen van het Amsterdamsche Genootschap is, over het algemeen, in denzelfden geest, als de vorige, gesteld. Wij willen er kortelijk den inhoud van doen kennen.

Het eerste Stuk bevat: 1^o. Eene waarneming van eene lues venerea; door w.f. buchner, Stads Med. Doct. te Gouda. Dezelve levert een nieuw voorbeeld op van de moeijelijkheid, om eene verouderde Venusziekte behoorlijk van eene kwikziekte te onderscheiden. Ons komt, met den bekwamen Schrijver, dit geval voor tot de laatste te behooren, waarvan althans de onbesmettelijke aard der kwaal, en de verslimmering, zoo van den geheelen toestand des lijders, als, in het bijzonder, van de huidzweren, bij het gebruik der kwik, al vrij duidelijke bewijzen zijn.

[p. 59]

2^o. Onderzoek omtrent den aard, de werking en de toediening van den Hyoscyamus niger; door Dr. bloemröder. Volgens denzelven, werkt deze verdoovend en deprimerend, en komt hij in ware astheniën niet te pas; dat wij zoo ruimschoots niet kunnen toegeven, dewijl, in een' hoogen graad van asthenia directa van brown, de zoogenaamde deprimerende middelen, dat is, die niet of weinig op het vaatgestel werken, juist te pas komen. Voor het overige begrijpen wij niet, op wat grond het bilsenkruid onder de waterslofhoudende middelen gerangschikt wordt. Wij weten wel, dat men veelal de narcotica daartoe brengt; maar het verdoovend beginsel is nog nimmer scheikundig onderzocht, en ook voor geene scheikundige onderzoeking vatbaar. Ook verwondert het ons, hier niets te vinden opgeteekend aangaande de eigendommelijke werking van dit kruid op de zenuwen van den haarband.

3^o. Waarneming van den Heer f. buchner, te Amsterdam, ter bevestiging van het aanwezen der contre-coups.

4^o. Eenige waarnemingen, aanmerkelijke hoofdwonden betreffende. Dezelve zijn reeds voor vele jaren gedaan, en getuigen van de schranderheid en bekwaamheid der waarnemers. Dr. nieuwenhuys, die dezelve uit de papieren van zijn' vader mededeelt, heeft er eene inleiding en aanteekeningen bijgevoegd, welke der lezing wel waardig zijn. Hij schijnt ons echter het aderlaten bij sterke hoofdwonden een weinig te sterk te wraken. Er is geen ligchaamsdeel, dat zoo veel van overmaat van bloed te lijden heeft, als de hersenen, en men doet wel, het geweld van den bloedstroom te matigen, wanneer die deelen sterk beleedigd en daardoor meestal zeer verzwakt zijn.

5^o. 6^o. Hierop volgt een brief van den vermaarden röschlaub aan hufeland, welke den laatsten gelegenheid gaf, om zijne betrekking tot het Brownianisme open te leggen. Beide deze stukken zijn belangrijk voor de geschiedenis onzer kunst, vooral het laatste, hetwelk ons den grooten hufeland doet kennen als een man, die in de algemeene gisting zijne grondbeginselen getrouw bleef, zon-

[p. 60]

der halsstarrig het goede voorbij te zien, dat er in het nieuwe was.

7^o. Een kort berigt van Dr. van der breggen over de keratonyxis, welke kunstbewerking wij nu ook uit andere geschriften kennen, besluit dit Stukje.

Het tweede Stuk behelst: 1^o. Verslag aangaande de kwaadaardige zenuwkoorts, welke in 180 9/10 in Weimar heerschte; door j.c. schluitter; uit het Hoogduitsch, door Dr. van baerle. Een belangrijk stukje, waaruit blijkt, dat ook in die epidemie de ziekte in den aanvang een ontstekingachtig karakter had; dat men de prikkelende geneeswijze niet dan met veel behoedzaamheid moest aanwenden; dat men, zelfs door de werkzaamste middelen, den loop der kwale afbreken noch verhaasten kon. Het doorleggen scheen in deze ziekte eene weldadige scheiding te veroorzaken.

2^o. Over de noodzakelijkheid van het afbinden der navelstreng; naar het Hoogduitsch van j.ch.g. joerg, door j.g.f. schneider, toen Med. Stud. te Harderwijk, thans, zoo wij meenen, tot groot verlies voor de kunst, overleden. De Schrijver acht dit afbinden over het algemeen noodzakelijk, daar de menschelijke vrucht bij hare geboorte zwak, en er nog een te sterk leven in de navelvaten is. Hij deelt voorts eenige zonderlinge gedachten over de betrekking tusschen de streng en de vrucht mede; bewerende, onder andere, dat de eerste beginselen der buiksingewanden, benevens derzelver vaten, in de streng bevat zijn, en naderhand in den buik worden opgetrokken. De bewijzen, welke hij bijbrengt, zijn van dien aard, dat zij allezins nadere overweging verdienen.

3^o. Physiologische en pathologische aanmerkingen en waarnemingen omtrent de haren; door Prof. wolfart, te Berlijn. - Is ons te hoog.

4^o. Over de aanwending van beslissende geneeswijzen, voornamelijk van heroïsche geneesmiddelen; naar het Hoogduitsch van Dr. greiner, door Dr. c.j. nieuwenhuys. De nadeelen beide van eene al te groote voorba-

[p. 61]

righeid en onstuimige werkzaamheid, en van eene overdrevene schroomvalligheid, in het behandelen van ziekten, worden hier tegen elkander over gesteld. De Schrijver neigt echter meer tot de dralende methode. Wat eigenlijk heroïsche geneesmiddelen zijn, en wanneer dezelve zijn aangewezen, wordt uit de verhandeling niet zeer duidelijk.

5^o. Genees- en heelkundige waarnemingen van Dr. michaëlis, te Haarburg. Dezelve verdienen gelezen en overwogen te worden.

6^o. Beschrijving van eene buitengemeene versteening van het hart; uit de Salzburgsche Med. Chir. Zeitung door Dr. bloemröder overgenomen. Bijna het geheele hart was door versteende brokken omgeven. In de vaten waren hier en daar sporen van dezelfde ontaarding. De lijder, 70 jaren oud, leed lang aan maagpijnen, kreeg vier weken vóór zijnen dood eene ontsteking in het hart, waarop waterzucht, en, met een ongeregelden pols, de dood volgde. - Wij begrijpen, waarom in dit geval van eene versteening gesproken wordt, en niet van eene verbeening; daar de stof, hier neêrgezet, toch wel niet anders dan phosphorzure kalk geweest zal zijn: althans men zegt niets van het tegendeel; en, indien er vermoeden ware geweest, dat dezelve van een anderen aard was, zoude een nader scheikundig onderzoek allerbelangrijkst, en het verzuim daarvan onverschoonlijk geweest zijn.

Het derde Stuk bevat de volgende stukken: 1^o. Over heete ziekten van belette ademhaling in 't algemeen, en de vliezige keelontsteking in 't bijzonder; naar het Hoogduitsch van j.c. isaac, door Dr. bloemröder; met aanteekeningen van den vertaler. - Weinig meer dan eene oppervlakkige schets. Wij leeren er niets aangaande de croup, dan nieuwe benamingen en onderscheidingen. De onderscheiding, intusschen, van de verschillende borstziekten, naar de deelen en stelsels, waarin zij voornamelijk hare zitplaats hebben, is niet te verwerpen, en verdient althans de aandacht van deskundigen.

2^o. De anatomische pathologische waarnemingen van

[p. 62]

Dr. de munck gaan over eene aanmerkenswaardige ontaarding (eene soort van vleeschwording) der pisblaas, en eene sectio caesarea na den dood der moeder. De laatste heeft in ons oog weinig regt op gemeenmaking. - Het antwoord van Prof. krauss zal men niet zonder genoegen lezen; maar veel bijzonders bevat het juist niet.

3^o. Aanteekeningen uit mijn dagboek, betrekkelijk eenige bijzonderheden, bij gevaccineerden waargenomen; door w.f. buchner. Deze aanteekeningen loopen vooral over de kenmerken der ware koepokken; over de verschillende soorten van valsche; over de ontaarding der pokstof; over de omzigtigheid, noodig bij het vaccineren van ziekelijke voorwerpen, enz. Zij zijn zeer lezenswaardig, en kenmerken een' oplettenden en schranderen waarnemer. Zij, die deze kunstbewerking zonder nadenken of voorzorge in het werk stellen, mogen dezelve wel eens met aandacht lezen en ter harte nemen.

4^o. Geschiedenis eener buikzwangerschap van een vijftienjarig meisje, welke door de krachten der natuur een' gelukkigen afloop nam; liever, gelukkig afliep.) - Eene belangrijke bijdrage.

5^o. Waarneming eener heilzame werking van den Constantia-wijn in kramp van den onderbuik; door Dr. nieuwenhuys. Na de vergeefsche aanwending der werkzaamste krampstillende middelen, gaf dit middel eene onverwachte uitkomst.

6^o. Over het herstel der opwekbaarheid en de werking der zoogenaamde versterkende middelen; naar het Hoogduitsch van Prof. wolfart, door Dr. van baerle. Ook deze verhandeling ligt in eene mystieke duisternis begraven. Hier en daar stralen eenige lichtende punten, die echter elders meer licht van zich geven.

7^o. Iets over de operatie der Cataract, door middel der depressie; door f. buchner. De voordeelen dezer handelwijze, door den ervaren buchner reeds vroeger in een ander geschrift, op het voetspoor van den beroemden pott, bekend gemaakt, worden hier nader aangedrongen

[p. 63]

door het gezag en de welgestaafde redenering van scarpa. Wij bejammeren met den Schrijver de dwaze vooringenomenheid van sommigen tegen nieuwe gevoelens en kunstgrepen, ofschoon dezelve door deskundigen met genoegzame redenen worden aangeprezen.