Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1813

[p. 571]

Verhaal van een' verschrikkelijken hongersnood in Egypte, bij gebrek aan overstrooming des Nijls.

Het volgende verhaal is overgenomen uit eene Beschrijving van Egypte, door abd-allatif, een Arabisch Geneesheer van Bagdad; hij leefde in het laatste gedeelt der twaalfde en in het eerste gedeelte der dertiende Eeuwe. Zijn werk, meermalen gedrukt, zag onlangs het licht in eene verbeterde uitgave, vervaardigd door den Heer de sacy, Lid van het Wetgevende Ligchaam en van het Fransche Instituut. Eene Nederduitsche vertaling, naar die voortreffelijke uitgave, zoude velen onzer Landgenooten hoogst welkom zijn, als hebbende onze geleerde Arabier alles met eigen oogen gezien, en niet zijn Reisverhaal aangevuld met overgenomene stukken, die, dikmaals gebrekkig en onnaauwkeurig, alleenlijk dienen om verkeerde berigten van geslacht tot geslacht voort te planten.

Een berigt wegens de Overstrooming des Nijls viel in het plan van den opmerkzamen Arabischen Arts. Wanneer het Nijlwater boven de zestien tot achttien ellen rijst, deelen alle landen, daarvoor berekend, in de overstrooming, en de oogst is toereikende ter vervulling van de behoeften des lands voor twee en meerjaren. Maar, wanneer het water niet tot zestien ellen klimt, is het gedeelte der landen, welk onder water wordt gezet, ontoereikend; de oogst is ongenoegzaam, en er ontstaat gebrek aan levensmiddelen, meer of minder groot, naar gelang het water meer of min beneden zestien ellen is blijven stilstaan.

Indien men, derhalve, reeds moet beven voor den oogst bij een' vloed van slechts zestien ellen, welk een schrik zal dan de gemoederen hebben bevangen ten jare 1199 van de Christelijke Jaartelling, toen abd-allatif Egypte bezocht! Een zonderling en misschien nooit gebeurd verschijnsel had toen plaats, klimmende het Nijlwater slechts

[p. 572]

een weinig boven de twaalf ellen: een voorbode van volgende rampzaligheden. Nooit toch was Egypte eene prooi van zoo geduchten hongersnood, als, gedurende de twee volgende jaren, dat ongelukkig land verwoestte. Zie hier eenige trekken van het schrikwekkend tafereel, opgehangen door den Arabischen geleerden Arts, die, Egypte bezoekende, toen de geesel des hongersnoods zijne vreesselijkste verwoestingen aanrigtte, daarvan, in eigen persoon, ooggetuige was: een tafereel, dat, na meer dan zes Eeuwen; nog eene kille huivering wekt. Men hoore den Arabier zelven spreken.

Het jaar 597 van de Hegira (of de Turksche, zijnde het jaar 1200 van der Christenen Jaartelling) kondigde zich aan als een monster, welks woede alle levensbronnen en mondbehoeften moest verzwelgen. Alle hoop op het hooger klimmen des Nijls gaf men nu verloren; en, diensvolgens, waren de levensmiddelen reeds in prijs gerezen. De provinciën waren door de droogte verwoest; de opgezetenen voorzagen een onvermijdelijk gebrek, en de vreeze voor hongersnood deed onder hen oproerige bewegingen ontstaan. De bewoners der dorpen en van het platte land namen de wijk in de voornaamste steden der provinciën; een groot getal verhuisde naar Syrië, Magreb, Hedjaz en Yemen, alwaar zij zich heinde en verre verspreidden, gelijk weleer de afstammelingen van saba. Eene oneindige menigte, daarenboven, zocht eene wijkplaats in de steden Misr en Cairo, alwaar zij eenen verschrikkelijken hongersnood leden en bij duizenden stierven. Want, toen de Zon in het Teeken van den Ram was gekomen, werd de lucht bedorven, en begonnen de pest en eene doodelijke besmetting zich te doen gevoelen. De arme lieden, door honger geperst, begonnen krengen, lijken en honden te eten; zij gingen nog verder, zoodat zij zelfs kleine kinderen te lijve sloegen; niet ongemeen was het, lieden te verrassen, die gebraden of gekookte kinderen op hunne tafel hadden. De bevelhebber van de stedelijke wacht liet dezulken levend verbranden, welke aan deze misdaad zich schuldig maak-

[p. 573]

ten, zoo wel als de zoodanigen, die zulke geregten nuttigden.

Intusschen waren deze strafoefeningen niet in staat, lieden in bedwang te houden, die, door de dringende behoefte des hongers, tot woede oversloegen. In regte Kannibalen herschapen, spanden zij duizend strikken om elkander te verrassen; de zwakste werd de prooi des sterksten, die er zijnen honger mede stilde. Twee Geneesheeren (goede vrienden van abd-allatif) liepen, op deze wijze, het grootste gevaar, en ontkwamen den dood niet dan door eene soort van wonderwerk.

Deze vernielende geefel deed zich door gansch Egypte gevoelen. Ontzettende voor de verbeelding is het getal menschen, welke er de slagtoffers van werden. Te Chiro alleen werden bestendig van honderd tot honderdvijf ig lijken daags naar de plaats gebragt, alwaar hun de laatste eere werd bewezen. Nog akeliger, echter, was het schouwspel, 't welk de naburige vlekken en dorpen voorstelden; niets anders waren dezelve dan eene schrikwekkende woestijn, welke eenige spooksels, de graven ontvlugt, van tijd tot tijd schenen te doorwaren!

Tot overmaat van rampen heerschte er, ingevolge van dien hongersnood, eene verschrikkelijke pestziekte over Fayyoum, de provindie Garbiyyèh, Damiate en Alexandrie. Zoo groot waren de verwoestingen, welke dezelve aanrigtte, dat op éénen Vrijdag de Iman de Begrasenisgebeden had gedaan voor zevenhonderd zielen, en een zelfde erfgoed, in het tijdverloop van eene maand, achtervolgens was overgegaan op veertien erfgenamen.

Intusschen had Egypte nog al de rampen niet gevoeld, welke het noodlot, in dat heilloos tijdstip, behagen scheen te scheppen op deszelfs hoofd te laden. Eene zwaare aardbeving, welke er op den 26 van Schaban (20 Mei 1202) zich deed gevoelen, en, in de voornaamste steden, het instorten van eene groote menigte gebouwen veroorzaakte, leide de laatste hand aan de wanhoop en verlegenheid der

[p. 574]

inwoneren; dezelve breidde zich uit tot in Syrië, alwaar men insgelijks de hevigste schuddingen gevoelde.

Te midden van dezen vloed van onheilen, deed eindelijk de hemel, in deszelfs gestadige omwenteling, het tijdstip van het wassen des Nijls geboren worden. In stomme verbijstering ging de Egyptenaar, dagelijks, angstig sidderende, den geduchten Mekias (Nijlmeter) raadplegen, alwaar hij, na duizend angsten, door de ongeregeldheid van het wassen veroorzaakt, het water ter hoogte van zestien ellen geklommen zijnde, eindelijk de aankondiging van het einde zijner rampen las.