Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1813

[p. 416]

Portret van den, onlangs overleden', abt Delille, door mevr. Du Molé.

In wit a man, simplicity a child.

Pope, Epitaph on gay.

Ik begeef mij aan het schilderen van een groot man, en een man, dien ik lief heb. De onderneming kon gewaagd of verdacht schijnen; maar de kenschetsen van het genie vertoonen zich in hem voelbaar genoeg, om de bekwaamheid overtollig te maken en tegen de misleidingen der vriendschap te beveiligen.

Niets is te vergelijken, noch bij de bevalligheden van zijnen geest, noch bij zijn vuur, noch bij zijne vrolijkheid, noch bij zijne kwinkslagen, noch bij zijne ongeschiktheden. Zijne werken zelfs dragen noch den stempel, noch de beeldtenis van zijne verkeering. Wanneer men hem leest, houdt men hem voor overgegeven aan de ernstigste zaken; hem ziende, zou men oordeelen, dat hij daaraan nimmer heeft kunnen denken; hij is beurtelings meester en scholier. Hij verneemt geenszins naar hetgeen de maatschappij bezig houdt; de geringe voorvallen treffen hem weinig; hij let op niets, op geen mensch, ook niet op zichzelven; dikwijls is hij, niets gezien, niets gehoord hebbende, nogtans bij der hand; dikwijls ook zegt hij goedhartige naïviteiten; maar altijd is hij aangenaam; zijne denkbeelden volgen elkander bij menigte op, en hij deelt ze allen mede; hij is noch lomp noch gezocht in zijne rede; zijn gezellig onderhoud is een gelukkig mengsel van onachtzaamheden en schoonheden, eene beminnelijke wanorde, die altijd behaagt en somtijds treft.

Zijne gestalte..... Een klein meisje zeide, dat zij altijd ziegezaagde. De vrouwen merken nooit op wat zij is, en altijd wat zij uitdrukt; zij is wezenlijk leelijk, maar nog meer vreemd, ik zou zelfs zeggen belangrijk. Hij heeft eenen grooten mond, maar die schoone verzen voortbrengt. Zijne oogen zijn eenigzins grijs, eenigzins diep liggende; hij doet

[p. 417]

er mede wat hij wil, en de bewegelijkheid zijner trekken geeft met zulk eene snelheid aan zijn gelaat een voorkomen van gevoel, van adel en van uitgelatenheid, dat zij hem den tijd niet laat om leelijk te schijnen; hij bemoeit er zich mede, maar slechts als met al hetgene zonderling is en hem doet lagchen; ook staat de zorg, welke hij er voor draagt, altijd in tegenstelling met de gelegenheden; men heeft hem in een' ongekleeden rok zien verschijnen bij eene Hertogin, en te paard door de bosschen rijden in een onderkleed.

Zijne ziel is vijftien jaar; ook is ze gemakkelijk te kennen; zij maakt twintig bewegingen tevens, en ondertusschen is zij geheel niet onrustig; zij verliest zich nooit in de toekomst, en heeft nog minder behoefte aan het voorledene. Tot een uiterste toe gevoelig, te allen tijde gevoelig, kan hij op allerlei wijzen worden aangevallen; maar nooit kan hij verwonnen worden. Zijne dwaasheid, of althans zijne vrolijkheid komen hem te hulp, en maken hem tot het gelukkigste wezen, al moet men ook zeggen, dat deze vrolijkheid somtijds dartel is tot onbezonnenheid toe. Hij vergeet somtijds, dat hij bemind is; men vreest bijna, dat dit hem geene behoefte zij; hij zou dikwijls verlegen staan op de onverwachte vraag, of hij beminne, en of hij bemind worde.

Zijn gedrag is, als zijne taal, zeer onachtzaam. De vermaken der stad zijn niets voor hem; hij weet ze geheel niet op te zoeken. Hij geeft zich gereedelijk aan een enkel voorwerp over; hij verveelt zich nooit; hij heeft geene behoefte, noch aan groot gezelschap, noch aan een groot tooneel, en somtijds vergeet hij hetgeen de nakomelingschap hem belooft; wel, inderdaad, laat hij zich gelukkig zijn! Verwonder u ook niet over de uren, welke hij u schenkt: buiten twijfel bevindt hij zich wél te uwent; maar hij is overal wél, zelfs bij zijne huishoudster. Uw onderhoud boeit hem, het is waar; maar hij brengt ook zeer gaarne een paar uren door met zijn paard te streelen, hetwelk hij echter ook somtijds vergeet, hetzij om te verdwalen in de bosschen, of, wanneer hij niet bang is, peinst hij

[p. 418]

op de maan, op een grasscheutje, of, om juister te spreken, op zijne gepeinzen zelve.

Maar, zoo men hem niet prijzen kan van wege de verdienste eens geregelden levens, voor het minst heeft hij de gebreken niet van een ongeregeld; zoo zijn leven niet met wijsheid aaneengeschakeld is, het is zuiver; en zoo hij geene grootsche karaktertrekken bezit, hij vergoedt zulks door treffende manieren, eenvoudigheid, bevalligheid, en eene zoo waarachtige, zoo jeugdige, zoo ongekunstelde en nogtans geestige vrolijkheid, dat zij hem telkens doet omringen als eene aardige vrouw; in 't kort, door eene onuitdrukkelijke bekoring, die u teffens die aandoeningen instort van nieuwsgierigheid en genegenheid, welke gewoonlijk niet gevoeld worden dan bij een aanvallig kind, en die soort van onveranderlijke verkleefdheid, welke bewaard schijnt voor lager gestemde zielen; - het is de dichter van Plato, een heilig, ligtzinnig en wuft wezen.