Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1813

Onderwijs in de Fransche Taal, voor Eerstbeginnenden; door J.v. Meidinger; naar den twaalfden druk uit het Hoogduitsch vertaald. Te Groningen, bij J. Oomkens. In kl. 8vo. II en 251 Bl. f :-16-:
Leerboek der Fransche Taal, bevattende: Eene verzameling der in het spreken meest gebruikt wordende woorden, benevens zamenspraken, en een aantal spreekwijzen, spreekwoorden en taaleigen; door R. van der Pijl, Kostschoolhouder en Taalmeester te Dordrecht. Aldaar, bij A. Blussé en Zoon. In 8vo. IV en 208 Bl. f 1-:-:
Fransch Lees- en Vertaalboekje voor Eerstbeginnenden, geschikt om de Leerlingen tevens in de regels der taal te oefenen; door R. van der Pijl. Te Dordrecht, bij A. Blussé en Zoon. In kl. 8vo. IV en 78 Bl. f :-8-:

[p. 715]

Uitgezochte Fabelen van den beroemden Fenelon, in het Fransch. Gevolgd van eene alphabetische verklaring der daarin vervatte woorden, spreekwijzen en zaken; door R. van der Pijl. Te Dordrecht, bij A. Blussé en Zoon. In kl. 8vo. 153 Bladz. f :-12-:

Onder de groote menigte Fransche leerboeken, die ons de tegenwoordige schaarschheid aan letterkundige voortbrengselen pogen te vergoeden, nemen wij weder een viertal bijeen. Derzelver gelijke strekking toch, en het te meermalen behandelde onderwerp, verbieden ons eene meer uitvoerige beöordeeling.

No. 1 is eene Spraakkunst voor Kinderen, die de verdienste heeft van ongemerkt en geleidelijk van het allergemakkelijkste tot vertellingen op te klimmen, wier overzetting reeds eenige oefening onderstelt. Eerst geeft zij eenige regelen van uitspraak, dan een' kleinen woordenschat, vervolgens de verbuigingen en vervoegingen, daarop eenige kleine zamenspraken, meest uit de Natuurlijke Historie, (doch zeer verouderd, wat het wetenschappelijke betreft: zoo wordt het Onweder daarin verklaard, gelijk men voor eene Eeuw gewoon was; zie bl. 145.) en eindelijk verhalen en één versje, alles met de verklaring der woorden aan den voet. Deze manier is gemakkelijk en niet onaangenaam; schoon de laatste afdeeling het onderwijs in de regelen der woordvoeging, door een' kundigen Onderwijzer, vooronderstelle. Het verwondert ons zeer, dat de Schrijver, hoezeer ook, met reden, kortheid en gemakkelijkheid voor Eerstbeginnenden in het oog houdende, nogtans van de beide onvolmaakt verledene tijden, zoo min in de hulp- als eigenlijke werkwoorden, gesproken heeft. J'ai, j'ai eu, j'aurai, vindt men alleen, zonder meer, bij avoir, (echter met de ontkennende en vragende wijze) en zoo ook bij être; parler, enz. Voorts staan de vervoegingen zonder orde dooreen; of liever, er wordt slechts één model van vervoeging, parler, opgegeven. - De Vertaler mogt in de regelen der uitspraak wel wat meer bedacht hebben, dat hij voor Hollanders schreef: ae b.v. (Hoogduitsch ö) is bij ons de uitspraak van het Fransche ai en ê niet, maar wordt door sommigen nog in plaats der dubbele a geschreven. De Fransche j in jugement is een geheel andere klank dan de Hollandsche j. De Fran-

[p. 716]

sche g wordt nooit als de Hollandsche uitgesproken; de Franschen kunnen dit niet. Ou klinkt niet zoo als in het Hollandsch, maar als onze oe; noch de z als onze s, maar als z.

No. 2 heeft ons minder bevallen. Het heeft niets nieuws, noch in vorm, noch in aanleg, noch in opmerkingen. Eerst geeft het eene zeer gewone woordenlijst van zelfstandige en bijvoegelijke naam- en van werkwoorden, dan zamenspraken, en vervolgens spreekwijzen, waarvan de lijst nog al volledig is, en ons het best bevallen heeft.

Ook No. 3 gelooven wij dat gemist zou kunnen worden. Het zijn opstellen, om in het Nederduitsch, en daaruit weder in het Fransch over te brengen. Meer van dien aard heeft men er immers in menigte! Die een nieuw werk uitgeeft, moet zich door eenige volkomenheid, al ware zij dan ook nog zoo gering, boven zijne voorgangers in dezelfde loopbaan onderscheiden; en zoo iets hebben wij hier niet gevonden. Achter in dit boekje worden eenige opstellen in het Hollandsch gevonden, doorgaans van denzelfden inhoud als de Fransche. Eéne aanmerking moeten wij bij deze gelegenheid maken, die echter niet alleen dit werkje, maar ook de meeste Thema-boeken treft: dat de opstellen doorgaans zulken ellendigen onzin behelzen, dat een beschaafd Onderwijzer, die dezelve gebruikt, de schouders moet ophalen. Het lust ons niet, hiervan proeven op te zamelen; wie dit begeert, zie dit boekje, zie de meeste zelfs nieuwere Thema-boeken, zelfs meidinger en agron in. Slechts twee kleine aanmerkingen: Bl. 39. worden in éénen adem alexander I. en jozef II. als Keizers van Rusland en Oostenrijk genoemd. Jozef was elf jaren vóór alexander's troonbeklimming overleden. Bl. 47. L'histoire et la grammaire sont des sciences nécessaires aux hommes. Vous êtes orfèvre, M. josse! -

Veel beter behaagt ons No. 4. Wij zijn het met den Uitgever (in zijn kort, maar welgeschreven Voorberigt) ten volle eens, dat de beöefening der beste Schrijvers de koninklijke weg is, om talen te leeren; en dat fenelon onder de Fransche Proza-schrijvers eenen der eerste, zoo niet den allereersten rang bekleede, zal wel niemand betwisten. Zijne Fabelen, die ons hier in eene nette zak-uitgave geleverd worden, hebben zijnen roem wel niet gevestigd, maar zijn toch des Schrijvers van den Telemachus geheel niet onwaardig; te minder,

[p. 717]

daar men twee korte Episodes uit dat meesterstuk (Apollon en le Songe mysterieux) hier ook als Fabelen heeft medegedeeld. Met genoegen zagen wij de bevallige Aventures de Mélésichton hier ook geplaatst, en hadden gaarne, zoo des Verzamelaars bestek hem dit vergund had, ook de keurige Aventures d'Aristonöus ontmoet. Uit de schriften van fenelon waait ons altijd zulk een geur der klassische Oudheid te gemoet! De Fabelen zijn ten behoeve van den edelen, te vroeg gestorvenen, Hertog van Bourgondiën opgesteld. Men ontdekt dit onder andere sprekend in de 19de Fabel, Aristée et Virgile, waar linus aan maro voorspelt, dat hij eens - door een kind vertaald zal worden, 't welk dus de eer met hem deelen zal, de bijen bezongen te hebben! Hoe komt deze trek van vleijerij bij fenelon verdwaald?

Het korte woordenboekje is doelmatig, en schijnt volledig, zoo verre het ons mogelijk was dit na te gaan.