Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1813

[p. 691]

Epitres à une Femme sur la Conversation; suivies de Poésies fugitives; par Madame De Vannoz, née Sivry. Seconde Edition, revue et corrigée. A Paris, chez Michaud Frères. 1812. 12mo. p.p. 214.

Wij hebben, gedurende den tijd dat dit Tijdschrift nu bestaat, wel eens hooren aanmerken, dat het daarin gegeven verslag van uitheemsche geschriften minder strookte met de volledigheid, waarnaar men, voor het overige, blijkbaar streefde. En het is zeker niet te ontkennen, dat de Fransche en Hoogduitsche Litteratuur, elk voor zich, zoo overvloedig zijn, dat het niet eens mogelijk is, slechts het uitgelezenste van beiden, in het ons voorgesteld bestek, te doen kennen. Intusschen vleijen wij ons toch, dat het door ons vermeldde meestal eene belangrijke zijde voor den Hollandschen Lezer had; en dat wij, in het bijzonder, in de Fransche taal, nu en dan een werkje hebben aangekondigd, dat onze beschaafde jonge lieden, die doorgaans lief hebbers van deze letterkunde zijn, vreemd noch onverschillig is gebleven.

Met dit een en ander, nu, streelt zich onze verwachting mede ten opzigte van het boekje, dat wij op den titel hebben genoemd. Belangrijk is het voor elken liefhebber der schoone litteratuur, bij het gezigt van den uitstekenden bloei onzer poëzij, ook eenmaal te vernemen, hoe het daarmede, ten zelfden tijde, bij zoodanige andere natiën staat, welke steeds den grootsten roem in het vak hebben behaald. Delille, het is waar, is sedert lang algemeen bekend; wie hem in zijne eigen taal niet heeft kunnen lezen, die mogt hem naar de vertaling van Mevrouw van streek, in haren Veldeling, of de meesterlijke navolging van bilderdijk, in zijn Buitenleven, beoordeelen. Doch één schoone dag maakt nog geen zomer; en even zoo min kan een enkel gelukkig Genie ten bewijs strekken van de vruchtbaarheid van eenig tijdperk, in eene of andere soort van voortbrengsels. Het verdient, derhalve, de aandacht van den opmerker, dat wij in het werkje voorhanden een stuk aankondigen, hetgeen ons toeschijnt de bloeijendste tijden der Fransche letterkunde geenszins tot oneere te kunnen strekken. Eene vloeijende versisicatie, die echter door de afwisselende maat vol-

[p. 692]

komen bewaard blijft voor dat eentoonige, waartoe de zuidelijke Europische talen anders ligt vervallen; eene ruimte van gedachten, die de aandacht teffens bezig houdt en treft; eene juiste en keurige teekening van allerlei tafereelen, die den waren dichtgeest teekenen, benevens warm gevoel en levendig coloriet; ziedaar eenige voorregten, die de beschaafde Schrijfster hoogstgunstig onderscheiden. Het voorname stuk is dat over de Verkeering; een onderwerp, bijna te gelijker tijd door delille behandeld, (van welke behandeling ook door ons is verslag gedaan.) Zij maakt hiervan in de Voorrede melding, op eene wijze, die hare zedigheid vereert, en haar besluit, om desniettemin in den opgevatten arbeid voort te gaan, volkomen regtvaardigt. Het onderling verschil, namelijk, gelijk zij van delille zelven vernam, blijft groot genoeg; en, het voorregt hebbende van vroeger in het licht te verschijnen, kon haar stukje te eer op eene gunstige ontvangst hopen. Zij wil het - ten einde de vergelijking nog meer te ontwijken - ook geen Dichtstuk (Poëme) genoemd hebben; het zijn slechts Epitres, dichterlijke Brieven, aan eene jeugdige vriendin gerigt. Achter elk dezer vier brieven gaan eenige noten, die van geoefendheid, bijzonder in de poëzij van onderscheidene natiën, getuigen. Navolgingen van Latijnsche, Engelsche, Italiaansche, Hoogduitsche en Portugesche Dichters worden in dezelven aangewezen, of komen althans in de andere stukjes, onder den naam van Poésies fugitives hierbij gevoegd, meermalen voor. Ook deze stukjes zijn Epitres, benevens Elegiën en eenige algeheele navolgingen van camoëns, van milton, pope enz., van gessner en eene ongenoemde Italiaansche.

Doch, wij lieten blijken, vooral jeugdige beminnaars van Fransche litteratuur met dit verslag op het oog te hebben. En, gelijk zij zich aan al het gezegde doorgaans minder storen, en meer slechts enkel vragen, of het wezenlijk mooi is, en pleizierig leest; zoo wilden wij ook niet gaarne aanleiding geven, dat ze te dezen aanzien van toon veranderden, en den kunstregter gingen affecteren. Hun zeggen we derhalve, dat de beschaafde Dame inderdaad charmant vertelt, dat hetgeen ze zegt waarlijk interessant is, en dat dus ieder jong Heer, maar vooral jonge Jufvrouw, er menige les uit kan halen, die de bevallige gave van eenen aangenamen omgang uitstekend zal opluisteren. Zoo kan men er b.v. leeren, van hoe vele waarde het is,

[p. 693]

wél te vertellen, en hoe leelijk daarentegen, iedereen met lange en nietsbeduidende vertellingen lastig te vallen; van hoe veel belang het is, zich naar eens ieders smaak zoo wat te schikken, met hem van het zijne gaarne te praten, en hoe verkeerd daarentegen, altijd met zijn eigen lieve ik en mijn voor den dag te komen; hoe zeer bescheidenheid in het algemeen de jonge Dame voegt, hoe zeer ze zich wachten moet met haar vernuft niet al te veel te schitteren, en inzonderheid over het hoofdstuk der liefde zoo min mogelijk zeggen.

Nu, deze laatste lessen behoeven onze Hollandsche Meisjes misschien zoo niet. Doch, baat het niet, het schaadt niet. Wij wilden maar eenige staaltjes van het een en ander geven. En wij kunnen daarbij verzekeren, dat zij alle deze lessen door ware of verdichte voorbeelden zoo aardig opheldert en tevens afwisselt, dat men er gewis noch bij geeuwen, noch zuur kijken zal. Laten wij, tot een voorbeeld, slechts het volgende mogen navertellen: Zekere jonge Dame was dan eens verbazend wijs en knap; zij hoorde niemand zoo gaarne als zichzelve, en had dus in gezelschap veelal de praat alleen. Een bejaard vriend, die dit niet zoo heel mooi vond, en haar wel gaarne eens wilde doen gevoelen, dat zij toch wat al te zeker van de toejuiching van anderen was, die, over het geheel genomen, nog slechts uit beleefdheid naar haar luisterden, speelde haar deze poets. Zij zou op zeker gezelschap gaan. Men vertelde haar van een man van uitstekende bekwaamheden, die daar mede zou zijn. Zij nam zich terstond voor, haar licht voor hem te laten schijnen. Onder begunstiging van den vriend, viel haar dit ook niet moeijelijk. De beroemde man beantwoordde, inderdaad, alle hare discoursen met goedkeurend lagchen en vriendelijk buigen. En zij was hierover zoo te vrede, dat zij, na 's mans vertrek, terstond in zijnen lof uitweidde, hem oordeel, smaak enz. in ruime mate toekennende. Doch nu barstte het gansche gezelschap in lagchen uit, en kon naauwelijks tot bedaren komen, om haar te zeggen, dat de beroemde vreemdeling stom en doof was.

Dit alles geldt nu zeker alleen la Conversation, die echter nog niet de helft van het boekje inneemt. Doch ook de andere stukjes zullen niet afvallen. Er is onder dezelven allerlei, en doorgaans van het beste. Wij willen geen register maken; doch een enkel stukje kunnen wij niet onvermeld laten. Hoe zeer, namelijk, boven geleerd is, dat een meisje niet veel over

[p. 694]

de liefde moet praten, misschien ook niet eens denken; zoo maken wij toch, met Madame de vannoz, gaarne eene uitzondering ten opzigte dier jonge Italiaansche, welke hier het verlies van haren minnaar zoo roerend beklaagt, dat wij elke onzer Lezeressen zulk een gevoelig en getrouw hart, mits zonder zulk een verlies, wel haast zouden toewenschen.

Het volgende aandoenlijke stukje kozen wij ter proeve:

Dieu de bonté qui me l'aviez donnée,
De vos bienfaits ai-je donc vu la fin?
Sur son berceau sa mère infortunée
Pleure déjà cette fleur d'un matin.

Quoi, je te perds, quoi, ta course est remplïe!
A peine un jour avait marqué ton sort
Entre les pleurs que me coûte ta mort
Et les douleurs que m'a coûté ta vie.

Mais, dois-je encore écouter mes regrets?
D'un meilleur monde immortelle héritière,
Tu t'affranchis au seuil de ta carrière;
Mon deuil commence, et déjà tu renais.

En rejetant la coupe de la vie,
De ce séjour ta détournas les yeux;
Ton esprit pur, impatient des cieux,
Redemanda sa divine patrie.

Mourir enfant, c'est tromper le malheur,
C'est échapper à l'humaine faiblesse:
Le frais bouton qui sèche avant la fleur,
De ses parfums conserve la richesse.