Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1813

Reize naar Nieuw Mexico en de Binnenlanden van Louisiana, voorgegaan door eenen togt naar de bronnen der Mississippi, gedaan op last van het Gouvernement der Vereenigde Staten, in de jaren 1805, 1806 en 1807, door denMajoor Z.M. Pike. Uit het Engelsch vertaald. 1ste Deel. Met Kaarten. Te Amsterdam, bij C. Timmer. In gr. 8vo. VIII en 327 Bl. f 2-1-:

Minder onderhoudend zeker en aangenaam voor den Lezer, dan wel belangrijk voor den Aardrijkskundigen, en nuttig ook voor andere wetenschappen, de kennis vooral der natuur en volkeren, is deze Reize van den Amerikaanschen Majoor pike, afgezonden van zijn Gouvernement om de Mississippi op te varen, den standaard der Vereenigde Staten aan hare boorden te planten, derzelver bronnen op te sporen, de wilde natiën der Sioux en Chipeways, in gedurigen oorlog, moord en onrust levende, te bevredigen,

[p. 502]

en met dezelven Tractaten te sluiten en handelbetrekkingen aan te gaan.

Achter dezen eersten togt van pike, met welken dit Deel aanvangt, is van hem gevoegd een nader ‘verslag wegens den grond, oevers, wegen, gewassen, eilanden, stortvloeden, zamenloopende rivieren, bergen, velden, wilde volken en etablissementen, welke ik, gedurende mijne reize langs de Mississippi, van St. Louis tot aan deszelfs (hare) bron, gezien hebbe.’ Vervolgens ontmoeten wij nog 's mans ‘waarnemingen betrekkelijk den koophandel, de inzigten en de staatkunde der Engelsche Compagnie van het Noordwesten.’

Een tweede togt, dien wij ook in dit Deel geboekt vinden, werd van pike ondernomen ingevolge de bevelen van het Departement van Oorlog, om de binnenlanden van Louisiana te onderzoeken, en de grenzen tusschen dat gewest en het naburige Nieuw Mexico, of wel tusschen dit gedeelte der Amerikaansche en naastgelegen Spaansche bezittingen, te bepalen. Te dezer gelegenheid doorkruiste hij het land der Osages Panis en andere natiën, omtrent de rivier of hare bijtakken zich onthoudende; zwerft veelal langs ongebaande en moeijelijke wegen, somtijds over bergen en rotsen, van de boorden der eene rivier naar die der andere, tot dat hij ten laatste, in den waan van aan de roode Rivier gelegerd te zijn, door een detachement. Spanjaarden ontdekt wordt bij de Noordrivier, en, door hen overrompeld, opgezonden wordt naar Nieuw Mexico; met welke gebeurtenis dit Deel en 's mans tweede togt eindigt.

Daar beide deze reizen van pike, de eerste in 1805 en 1806, de andere in 1806 en 1807 gedaan zijn, treffen wij hier de nieuwste berigten wegens deze schaars bezochte en schier te eenemaal onbekende wereldoorden aan; en, vermits elk derzelven bij invallenden winter en strenge vorst, zoo goed mogelijk, wierd doorgezet, behoeft naauwelijks gezegd te worden, met hoeveel ramps en gevaren van onderscheiden aard de Majoor, en zijn niet talrijk reisgezelschap, heeft moeten worstelen. Met goed regt daarom ge-

[p. 503]

tuigt, hem aangaande, de Vertaler in zijn voorberigt: ‘Onze reiziger was op dien (eersten) togt door geen officier, of eenig ander voornaam konstenaar vergezeld, maar was verpligt om in den letterlijken zin de werkzaamheden van starrekundige, landmeter, krijgsbevelhebber, schrijver, jager en zelfs van gids te verrigten, en van zijne reis vermoeid, des avonds, in de open lucht bij een groot vuur gezeten, zijne aanteekeningen af te schrijven en den weg voor den volgenden dag te bepalen.’

Veel en onderscheiden stoffe levert gewis dit boekdeel, waardig om aan onze Lezers ter proeve te worden medegedeeld. Vooral zouden de aanspraken en onderhandelingen van den Majoor met afgevaardigden of hoofden der wilde natiën, hun rooken uit de vredepijp, benevens verhalen van hunne zeden, gewoonten of spelen, bij hen, vertrouwen wij, niet onwelkom zijn: anderen mogten wij vergasten op aardrijkskundige waarnemingen, en bijzonderheden der natuur, in die schaars bezochte landen ontdekt: anderen wederom zouden bij voorkeuze de trouw van het reisgezelschap aan hun waardig Opperhoofd, hunne onderlinge verknochtheid en gevaren, en standvastigen moed lezen in het doorstaan van hongersnood en bangen kommer, te midden van woestenijen. Echter, omtrent deze en andere, deels opmerkenswaardige, deels belangrijke bijzonderheden, verwijzen wij hen tot het werk zelve, eene proeve daaruit hopende te geven, wanneer het tweede en laatste Deel in druk zal verschenen zijn, benevens de aanhoorige Kaarten, die wij wel gewenscht hadden dat bij dit Deel waren gevoegd geworden. Haar gemis althans hebben wij tot ons leedwezen meer dan eens ondervonden, en velen voorzeker zullen daardoor, even als wij, buiten staat zijn, den Reiziger naar hunnen wensch op deze zijne togten in het diepe Noorden van het vierde Werelddeel te vergezellen. In hope dus van bespoediging der uitgave van het tweede Deel, prijzen wij inmiddels den Lezer het gebruik aan der Landkaart van de l'isle, welke Loutsiana en den loop der Mississippi vertoont.

[p. 504]

Overigens (hetgeen de Vertaler zelf gevoeld heeft) is er ‘eene schraalheid in sommige, wij zeggen in vele, gedeelten van het verhaal,’ die wel door het nuttige en belangrijke van 's mans waarnemingen bij den genen wordt opgewogen, die meer op zaken dan aangenaam onderhoud gesteld is, maar die bij velen toch, vreezen wij, den leeslust eerder verdooven zal, dan aanwakkeren, of levendig houden. Wij schrijven zulks toe aan den vorm van een Dagverhaal, waarin ons pike het verslag zijner togten mededeelt; te meer, dewijl hij gedurig afdaalt tot kleene, schoon voor hem belangrijke, bijzonderheden, als het schieten van buffels, elanden enz., of het mislukken der jagt op dezen en dien dag. Gaarne hadden wij hierom bij de vertaling het werk bekort, en in bevalliger trant voorgedragen, ontvangen. Trouwens, dit was misschien eene taak, waarvoor zich onze Landgenoot niet berekend vond, en, zoo wij ook bijkans zouden gelooven, niet berekend was. Immers, wat fraaiheid of ook zuiverheid van stijl aangaat, is pike niet in zeer bekwame hand gevallen, als blijken moge uit dit slot van het voorberigt: ‘Niet twijfelende of deze reizen zullen ook bij onze landgenooten een gunstig onthaal genieten, heb ik daarvan deze overzetting vervaardigd, welke ik niet twijfele of zal der leeslust gaanden houden, en der natuur- volks- en aardrijkskundige welkom, aangenaam, en nuttig zijn.’ - Nu, wij hopen zulks mede van onzen kant, en vergenoegen ons, bij mangel van eene betere, met deze overzetting; verlangende naar het tweede Deel, waarin men het meest aangelegene van dit werk, de narigten wegens Nieuw Mexico, te wachten heeft.