Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1813

Galeni Adhortatio ad Artes. Cum sua annotatione, et versione D. Erasmi edidit Abrahamus Willet. Lugd. Batav. apud S. et J. Luchtmans. 1812. Pagg. 153. f 1-10-:

De uitgave van dit boekje door den Heer willet is wederom een blijk, dat uit het kwade dikwijls het goede wordt geboren. De magere editie, voor eenige jaren door koehler, een Predikant in Duitschland, bezorgd, was door den beroemden wyttenbach jammerlijk, maar naar verdienste, gehavend, in de Biblioth. Crit. T. II. P. VI. p. 98. De wensch naar eene betere uitgave, op de aangehaalde plaats door den Hoogleeraar geuit, spoorde den Heer willet aan, om eens zijne krachten te beproeven. En inderdaad, de leerling van paradijs en wyttenbach kon aan de Maatschappij op geene geschiktere wijze rekenschap van zijne akademische studie geven, dan door dezen arbeid, aan dit boekje van den beroemden Geneesheer en Letterkundige, galenus, te koste gelegd. In eene opdragt aan zijnen vader, waarvan de inhoud zoo wel den dankbaren zoon, als de stijl den kweekeling van wyttenbach waardig is, ontvouwt willet zijne kinderlijke gevoelens met zoo veel warmte, dat wij geen oogenblik twijfelen, of de Amsterdamsche Geneesheer zal nu ten volle instemmen met de spreuk van muretus: Sordida planeque misera hominum vita sit, si studia nostra necessitate tantum; non etiam commoditate et ornatu dirigantur. Na deze opdragt volgt eene fraai geschrevene praefatie, waarin willet zijne hulpbronnen opgeeft. De inhoud van galenus geschrift is aan ieder, die in het rijk der letteren niet geheel vreemdeling is, genoeg bekend. Het oogmerk is, namelijk, om de voortreffelijkheid der

[p. 488]

kunsten en wetenschappen boven ligchaamsoefeningen aan te toonen, en de jonge lieden, met terzijdestelling van de laatsten, tot de beoefening der eersten aan te sporen. Men ziet in den inhoud van dit boekje eene duidelijke bevestiging van het bekende: Navita de ventis; dewijl onder de kunsten en wetenschappen altijd de Geneeskunde bij galenus op den voorgrond staat. Voornamelijk heeft de Geneesheer het op de worstelaars geladen, waarover de aanmerking van den Uitgever waardig is gelezen te worden, pag. 105. In het algemeen toonen deze aanmerkingen, dat willet volkomen voor zijne taak is berekend. De menigvuldige navolgingen en aanhalingen der ouden, vooral van euripides, plato enz., gaven rijke stof tot aanteekeningen en ophelderingen; en niet alleen in deze, maar ook in de oudheidkundige en eigenlijk philologische aanmerkingen, heeft willet zich meesterlijk van zijnen pligt gekweten. Somtijds, het is waar, vindt men hier eene zekere profusie, die den jeugdigen geleerde kenmerkt, en waarvoor de Veteraan zich hoeden zal; maar het zij verre van ons, zulks den voortreffelijken jongeling ten kwade te duiden. Veeleer verontschuldigen wij hem met het gezegde van cicero, De Oratore, Lib. II. Cap. 21. Volo se efferat in adolescente foecunditas. - Volo esse in adolescente, unde aliquid amputem. De aanmerkingen dragen den stempel der oude Hollandsche manier van klassieke Schrijvers uit te geven, en steken voordeelig af tegen de schrale methode van vele Duitschers, als fischer, zeune, schneider en meer anderen. Ons bestek duldt het niet; anders namen wij hier tot eene proef de eerste de beste aanteekening over nopens den λόγος προϕορικὸς en ἐνδιάϑετος, pag. 60, waarbij wij ons echter verwonderen, dat de geleerde willet geene melding heeft gemaakt van philo judaeus, die over deze verdeeling van den λόγος zoo dikwijls spreekt. - Ook is de netheid, zuiverheid en eenvoudigheid van den Latijnschen stijl een aangenaam verschijnsel, in eenen tijd vooral, waarin deze studie door de meeste jonge lieden zoo jammerlijk wordt verwaarloosd.

[p. 489]

De Heer willet schijnt zich ook in dit opzigt zijnen geëerbiedigden leermeester ten modél te hebben gekozen; en inderdaad, hij heeft zijn voorbeeld op vele plaatsen uitmuntend tetroffen. Wij kunnen echter niet nalaten, hieromtrent eene kleine aanmerking te maken. Schoon wyttenbach dikwijls in zijne geschriften heeft getoond, dat hij in den geest der ouden volmaakt weet te schrijven, wanneer hij het opzetrelijk daarop toelegt, is het toch zeker, dat men in hem meer den originelen man, dan den getrouwen navolger, zoo als b.v. muretus was, zal ontdekken. Het eigendommelijk, wijsgeerig genie des vermaarden Hoogleeraars geeft ook aan zijnen stijl eene eigendommelijke kleur, die ons in hem en in hem alleen behaagt, maar welke een ander niet te sterk moet navolgen, ten zij hij in allen opzigte een tweede wyttenbach zij. Wij zouden deze aanmerking niet maken, zoo willet zich invita Mincrva op de letteren moest toeleggen. Maar dit is zijn geval niet. Eene verkeering van eenige jaren heeft ons den Uitgever van galenus boekje als een jongman van oordeel en genie leeren kennen, die zeer wel in staat is zijnen eigenen weg te bewandelen. Nu, willet ontvange onzen hartelijken dank voor dit uitmuntend lettergeschenk, dat wij met zoo veel graagte en deelneming hebben gelezen! En hoezeer wij hem eene gelukkige praktijk met al ons hart toewenschen, hopen wij toch, dat Aeskulaap jegens de Musen zoo discreet zal zijn, als maar mogelijk is, en den voortreffelijken kweekeling der Leydsche school gelegenheid zal schenken, om bij voortduring het spoor der menagiussen en der musgraves te bewandelen, dat hij met zoo veel lof is ingetreden.