Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1813

[p. 393]

Brieven aan Sophia, over de keuze van een' Geneesheer. Handboek voor alle Standen. Door G. Swartendijk Stierling, Med. Doct. te Haarlem. Te Haarlem, bij F. Bohn. 1812. In gr. 8vo. VIII en 96 bl. f :-16-:

Deze Brieven zijn haren oorsprong gedeeltelijk verschuldigd aan de prijsvraag, door de Maatschappij Tot Nut van 't Algemeen vóór eenige jaren voorgesteld, over het schadelijke en dwaze der Kwakzalverij; eene prijsvraag, die door den geleerden sebastian zoo uitmuntend beantwoord is. De Schrijver van dit werkje beschouwt dit onderwerp intusschen uit een ander oogpunt, en valt vooral de ligtgeloovige en onkundige menigte aan, welke het slagtoffer der onbeschaamdheid en schelmerij dier Wonderdoctors is. Hij acht haar naauwelijks eenig beklag, en althans geene verschooning waardig. Hij zoekt de bron van het kwaad wel, waar zij is, - in de onkunde, het bijgeloof en het vooroordeel der mindere volksklasse, ja ook van velen onder den beschaafden middelstand; hij toont de uitgestrektheid van het kwaad wel aan, dat er uit opwelt: maar hij doet dat niet op die liefderijke wijze, waarop men elken verdoolden zijne dwaling onder het oog moet brengen; hij handelt als een rijke, die den armen het gegeven brood door bittere verwijtingen vergalt. - Door tegenwerpingen, welke hij zijner Vriendin in den mond legt, zoekt hij de kracht zijner beschuldiging wel te matigen; maar die tegenwerpingen zijn zwak, in vergelijking van die, welke men zoude kunnen doen. De eerste tegenwerping, welke Sofia maakt, betreft de Kwakzalvers zelve, welke zij zoo misdadig niet acht, omdat zij zonder erg, en om een genoegzaam bestaan te vinden, hunne kuren ondernemen. Het ware gemakkelijk te betoogen, dat eigenwaan en gebrek hun regt noch bevoegdheid geven, der Maatschappije zulk een aanmerkelijk nadeel toe te brengen. De overige tegenwerpingen betreffen meer de menigte; wel-

[p. 394]

ke Sofia acht te verontschuldigen te zijn, zoo omdat elk mensch toch vrijheid heeft, te vertrouwen, wie hij wil, als omdat het gemeen niet in staat is, zich een goed begrip van de Geneeskunde te vormen; waarbij dan nog de gehechtheid aan het leven komt, en de goede uitslag, welke somtijds de pogingen der Kwakzalvers bekroont. Zeker hebben deze zwarigheden weinig om het lijf. Verdienen zij al wederlegd en ontzenuwd te worden, zoo zal dat niemand, bij eenig nadenken, moeijelijk vallen. Doch Sofia had nog andere kunnen ter bane brengen, die waarlijk wel eene nadere overweging waardig zijn. Zoo is het, bij voorbeeld, niet te ontkennen, dat de groote afstand, die er is tusschen den stand van den Geneesheer en dien des geringen daglooners, de trotschheid van vele Artsen, en vooral de nalatigheid, waarmede zij hunne arme patienten bezoeken en behandelen, eene breede deur voor de kwakzalverij opent. Terwijl, bij beschaafder standen, de oneenigheid en het verschil in gevoelens, dat er tusschen de Geneeskundigen plaats heeft, al ligt het denkbeeld doet geboren worden, dat de geheele kunst op losse schroeven staat, en zoo wel het eigendom van een' boer, die slechts oplettend geweest is en veel gezien heeft, als van een beschaafd en geleerd man, zijn kan. De Geneesheeren zijn, daarenboven, dikwijls zelve te veel kwakzalvers, dan dat zij allen zoo laag op die beunhazen zouden mogen neêrzien. De Schrijver erkent dit ook in zijn' laatsten brief, toont het groote onderscheid tusschen een' geleerden Kwakzalver en een' waardigen Arts aan, benevens de moeijelijkheid om over de waarde eens Geneesheers naar regt en billijkheid te oordeelen, betreurt daarom het lot van velen, en besluit met den wensch, dat men eindelijk echte verdiensten van valschen schijn leere onderscheiden; waarmede wij ons van harte vereenigen.