Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1813

[p. 156]

De Navolging van Jezus Christus, in vier Boeken, uit het Latijn op nieuw vertaald, met Inleidingen, Aanteekeningen en Gebeden vermeerderd, door J.M. Schrant, R.C. Priester. Te Amsterdam, bij B.J. Crajenschot. 1811. In kl. 8vo. XL en 540 Bladz. f 1-16-:

Het is eene verblijdende gewaarwording, in onzen tijd een verschijnsel te zien, 't welk tegen menige zinnelijke onaangenaamheid kan opwegen, daar het onze hoogere natuur verheft: te weten, de toenadering en onderlinge verstandhouding van deugdzame gemoederen, ook uit de schijnbaar verst verwijderde Godsdienstige Genootschappen. Neen! zelfs de edelste menschen brengen niet meer, gelijk in de Eeuw der Hervorming, het onreine twistvuur op den altaar des Heeren; zij, (en hun aantal is nog niet gering) die boven den heerschenden stroom der onverschilligheid zich verheffen, geven elkander als Christenen de broederhand, om zamen te werken tot opbouw van het Rijk der Waarheid en Deugd. Roomsch en Onroomsch maakt hier geen onderscheid. Wat doen ook bovennatuurkundige leerstukken of willekeurige plegtigheden af? Zijn wij niet alle Christenen, die dezelfde hoop op God, en dezelfde bestemming hebben? Zoo, ten minste, begrijpen het vele achtenswaardige Leeraars, zoo wel van de Protestantsche, als van het Roomsch-katholijke Kerkgenootschap; en onder dezen bekleedt gewis de Eerw. schrant eene der eerste plaatsen. Niet afgeschrikt door de lasteringen, door een' duisterling tegen zijn Leven van jezus uitgebraakt, gaat de verdienstelijke man voort, met aan zijne Kerk, ja met aan alle beminnaars van het ware en goede in zijn Vaderland nuttig te zijn. De door hem thans bewerkte taak loopt over een zeer algemeen bekend, doch in onze dagen min algemeen gelezen boekje: de Navolging van Jezus Christus, waarschijnlijk door

[p. 157]

thomas à kempis; een werkje, 't welk, genoegzaam gelijktijdig, ook door den eerbiedwaardigen de perponcher in onze taal is overgebragt. (Zie No. IX van ons Tijdschrift voor 1812. bl. 395.) Het is hartverheffend, te zien, hoe kiesch, hoe onbaatzuchtig, hoe verwijderd van alle jaloerschheid, zoo eigen aan Concurrenten tot hetzelfde doel, de Roomsche Priester van den Protestantschen Leek en zijn werk spreekt, 't welk het zijne slechts even was voorgekomen. ‘Getrouw mogen wij de vertaling van den Heer de perponcher noemen, die, ofschoon Protestant, het werk, zoo als het is, zijnen Lezeren heeft willen aanbieden, en daardoor een openlijk blijk heeft gegeven van den edelen geest, die hem bezielt.’ (Voorr. bl. XXXVIII.) Reeds de toevallige vereeniging van twee zulke kundige mannen tot één doel moet ons het voorwerp van hunnen arbeid, het punt, waarin zij zamentreffen, als een gewrocht doen beschouwen, onzer aandacht niet onwaardig. En, inderdaad, is de Navolging van Christus, hoezeer het werk van eenen Monnik uit de vijftiende Eeuw, voor zijnen tijd een wonder van godsvrucht, van edele beginselen, en waardering van den adel onzer zedelijkheid boven onze zinnelijke natuur, ja hier en daar zelfs van verlichte begrippen. Hoe gepast is, b.v., zelfs thans nog, voor het algemeen de raad, om in den Bijbel dingen eenvoudig voorbij te gaan, die ons onoplosbaar voorkomen? (bl. 23). De geheele inhoud van het boek ademt zulk eene reine ziel, dat men niet voorbij kan, den Schrijver, wie hij zij, lief te hebben, en dat het een koud hart verraadt, met sommigen dit werk, als geheel dwaas en der lezing onwaardig, af te keuren. Doch, aan den anderen kant, vinden wij den Heer schrant veel te eenzijdig in de lofspraken, door hem in de voorrede zoo ruimschoots aan dit geschrift toegezwaaid. Hij poogt alle daarin voorkomende gebreken te verschoonen, en schijnt te ontkennen, dat er overdrevene gevoelens in dit boek gevonden worden. Dan, hoezeer de Vertaler de uitdrukkingen verzacht hebbe, waarin die ge-

[p. 158]

voelens voorkomen, zoo is het b.v. onmiskenbaar de grootste onwetendheid, die in de volgende spreuk wordt aangeprezen: (bl. 11.) ‘Onthoudt u van eene al te overdrevene begeerte om veel te weten, want doorgaans gaat zulks met groote verstrooijing en bedrog gepaard,’ vergeleken met het volgende. Is dan onkunde ook voor den Godsdienst niet het schadelijkste, wat men bedenken kan? Ook de zoogenoemde monniken-moraal, die alleen bespiegeling en geene daden eischt, heerscht op zeer vele plaatsen in dit geschrift, en maar al te sterk preekt men er eene bestendige eenzaamheid aan, die noch den eenzamen, noch der wereld van nut is, en de ziel eindelijk óf tot de dwaalwegen van verfijnde zinnelijkheid vervoert, óf in den afgrond der ergste dweeperij nederstort. Tot werken, tot vervulling onzer pligten in de Maatschappij, tot omgang met onze Broederen, werden wij immers, volgens den blijkbaren inhoud van het Evangelie, geroepen; en het is waarlijk geene bloote inkleeding, maar aanprijzing van een wanbegrip, zoo iemand ons het onheilige kluizenaarsleven wil smakelijk maken. Zeer verschoonlijk is wel in een' Geestelijken, in een' Monnik der vijftiende Eeuw, deze dwaling; maar eene dwaling blijft zij toch altijd; en waarom dus zulke plaatsen niet liever weggelaten? Het is hier niet om de zuiverheid van den tekst, maar om de stichting des harten te doen; en daarom komt het ons, onder verbetering, voor, dat de Heer schrant, in plaats van dergelijke uitdrukkingen, als wij boven aanvoerden, met eene gezonde en verlichte Zedekunde te willen overeenbrengen, 't geen toch niet dan gedwongen geschieden kan, dezelve liever moest onderdrukt hebben.

Anders hebben de aanteekeningen van dezen Vertaler, die onder iedere bladzijde voorkomen, en zekerlijk niet minder dan een vierde van het boek uitmaken, eene wezenlijke waarde, daar zij vele zeer nuttige, en somtijds noodzakelijke teregtwijzingen en toepassingen op onze tijden en zeden bevatten. De Heer schrant heeft zich daarbij dikwerf van het geleide van sailer bediend; een' man,

[p. 159]

die, gelijk hij te regt aanmerkt, zijn Kerkgenootschap zoo zeer tot eere strekt, en ook een der (beste) overzetters van de Navolging in zijne landstaal is. Voorts wordt ieder boek door inleidingen, ter aanwijzing van den hoofdinhoud, voorafgegaan, en elk hoofddeel met gebeden besloten, die doorgaans een' regt Christelijken geest ademen, en door ieder' volgeling van jezus, van welk Kerkgenootschap hij zij, met stichting kunnen gebruikt worden.

In eene uitvoerige voorrede spreekt de Heer schrant nog over de waarde van dit boekje, welke hij, zoo door de opgave van deszelfs geheele strekking, en de getuigenissen van voorname mannen, - voetius, (die hier echter, als een onverlichte geestdrijver, zoo als hij zich in de vervolging van descartes toonde, minder afdoet) leibnitz, fontenelle, perponcher en sailer, - als door de beantwoording van eenige tegenbedenkingen, poogt te staven, en voorts de vereischte gemoedsgesteldheid en de beste wijze opgeeft, om het werk te lezen; waarop, ten slotte, nog iets wegens den vermoedelijken Schrijver en deze vertaling wordt medegedeeld.

Het werk zelf is te bekend, al ware 't alleen uit de versche overzetting van den Heere de perponcher, om iets ter proeve daaruit mede te deelen. De stijl van den Heer schrant is vloeijend, en de uitvoering zeer net en compres. Met genoegen zagen wij op verscheidene plaatsen (in de Noten) de Vertalingen van van der palm en andere Protestantsche Bijbelvertolkers aangehaald.