Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1813

Verhandeling over de ziekten der Oogen, of proeven en waarnemingen aangaande de ziekten van dat zintuig; door A. Scarpa, Hoogleeraar in de Ontleed- en beoefenende Heelkunde aan de Universiteit te Pavia. Naar de Fransche en Hoogduitsche, met aanmerkingen en uittreksels vermeerderde, vertalingen van J.B.F. Leveille en F.H. Martens, in het Hollandsch overgebragt door G. Plaat, M.D. te Leyden. Isten Deels 1ste Stuk; over de etterachtige vloeijing der oogleden en de traanfistel. Te Leyden, bij A. en J. Honkoop. In gr. 8vo. XXXII en 98 Bl. f 1-5-:

De verdiensten van den Heere scarpa zijn, uit zijne vroeger uitgegevene werken, genoegzaam bekend; en

[p. 115]

de inhoud van dat, hetwelk wij nu aankondigen, wederspreekt den roem niet, dien hij verkregen heeft. De vertaling van hetzelve was dus reeds eene loffelijke onderneming, vooral daar wij in onze taal nog weinig over de oogziekten bezitten, waaruit de Heelkundigen veel kunnen leeren, en dewijl de aanleg van dit geheele werk inderdaad oorspronkelijk is en vele nieuwe gezigtspunten belooft. De stukswijze uitgave achten wij naar de behoefte van onzen tijd berekend, indien het maar niet, zoo als veel goeds, steken blijft, en indien elk stukje zoo op zichzelve staat, als dit. Wij wenschen daarom, dat het in veler handen komen moge, en de Vertaler zich daardoor aangemoedigd vinde, het werk met dezelfde naauwkeurigheid voort te zetten, als hij het, over 't algemeen, begonnen heeft.

Doch wij zijn onzen Lezeren eenig nader verslag aangaande den voornamen inhoud van dit stukje verschuldigd. Het onderwerp van hetzelve staat op den titel uitgedrukt. De Schrijver bevlijtigt zich vooral, om het onbepaalde begrip van traanfistel nader te bepalen, en den waren oorsprong, zoo wel als den aard dezer ziekte, na te gaan en te verklaren. Hij toont, te dien einde, de betrekking aan, welke er tusschen de etterachtige vloeijing der oogleden en de traanfistel is. Hij bewijst, dat de laatste veelal een gevolg is van de eerste; waarvan hij den oorsprong zoekt in eene vermeerderde en verkeerde afscheiding der traanklier en van de kliertjes van meiboom, waardoor de traanwegen te sterk geprikkeld en uitgezet, en de traanzak óf door overprikkeling verlamd, óf het werktuig eener ziekelijke afscheiding wordt, en verettert. Hij beweert dan ook te regt, dat de gewone geneeswijze, waarin men zijne aandacht alleen tot den traanzak en de neusbuis bepaalt, nimmer het kwaad met wortel en al uitroeit; maar dat men, om dit doel te bereiken, vooral op de oogleden en de organen, daar gelegen, werken moet. Men moet dan vooreerst, door inwendige middelen, de ligchaamsgesteldheid, die tot zoodanige oogziekte aanleiding gaf, trachten te verbeteren, de al te sterke afscheiding van de oogen aflei-

[p. 116]

den, en door plaatselijke middelen, waar toe hij vooral de oogzalf van janin aanprijst, de verkeerde werking der oogleden enz. weder te regt brengen. Doch wanneer het kwaad zoo ver gekomen is, dat de traanzak zelve aangetast, verwijderd en als 't ware levenloos geworden is, dan moet dezelve opengesneden en door verettering vernaauwd worden, waartoe scarpa eene zekere en eenvoudige handelwijze aan de hand geeft. Het kan, eindelijk, ook wezen, dat de ziekelijke traanvloeijing door eene verstopping of vergroeijing der neusbuis ontstaat; dan moet men dezelve wegruimen, of, zoo dat niet kan, zich een' nieuwen weg naar den neus banen, waartoe scarpa de doorboring van het traanbeentje en het snotvlies, door middel van het brandijzer, verkiest. De Schrijver heeft, om de bruikbaarheid en deugdzaamheid zijner methode nader aan den dag te leggen, er eene reeks van waarnemingen bijgevoegd, welke derzelver voortreffelijkheid duidelijk aantoonen; hoewel men tevens erkennen moet, dat deze kwalen geduld, moed en volharding, van de zijde zoo wel van den Heelmeester als van den lijder, vereischen. De bijgevoegde plaat dient ter opheldering van de manier, waarop scarpa den traanzak opent.

De Fransche Vertaler heeft bij het oorspronkelijke eenige bijvoegselen gedaan, die ook hier zijn overgenomen. Zij dienen gedeeltelijk ter bevestiging van scarpa's manier, gedeeltelijk om eenige punten, waarvan hij niet gewaagt, als b.v. de toegroeijing der traanpunten, toe te lichten; gedeeltelijk maken zij ons ook met andere geneeswijzen bekend. Leveille keurt, op het voetspoor van pott en hunter, de doorboring van het traanbeentje met het brandijzer af, en doet het met de troisquart, of met een doorslag; houdende vervolgens door een steekwiek de opening open, tot dat de randen der wond omkorst en eeltachtig worden. Behalve in dit, wijkt hij nog in vele andere punten van den Schrijver af, en verdient met hem vergeleken te worden.