Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1812

Iets over valsche denkbeelden omtrent de geneeskunde, en het gevaar van het lezen van geneeskundige boeken.

(Uit het Fransch.)

Wanneer doorkundige mannen, en de vruchten eener langdurige praktijk genietende, de resultaten hunner ondervinding aan het publiek mededeelen, moet derzelver weldadige ijver worden toegejuicht; hunne vermaardheid wordt er te grooter door, en eene welverdiende

[p. 61]

sortuin is het loon van hunne pogingen. Anderen zijn er, die, den opgang van het werk eens Geneesheers opmerkende, zich insgelijks nederzetten tot het maken van een boek, zoodra zij hun Diploma verkregen hebben. Met allen geweld moet men de aandacht wekken, en draagt, te dien einde, eene nieuwe en dikmaals zeer gevaarlijke leer voor Er moet iets in het oog loopends geopperd worden; en indien de nieuwe autheur ontdekt heeft, dat het vergif kan gebruikt worden, zonder dat de dood er het onmiddellijk gevolg van is, bouwt hij op de aanprijzing van dit nieuw geneesmiddel zijne vermaardheid. Ongetwijfeld doet de tijd hem regt wedervaren; maar hoe vele menschen werden de slagtoffers van den Kwakzalver!

Indien men het oog sla op de geschiedenis der geneesmiddelen, sints eene halve eeuw vermaard geworden, en die in het vergeetboek zijn geraakt, blijkt het, dat allen buitensporig geprezen zijn, op een onnoemelijk getal genezingen de aanprijzing bouwende. Intusschen, indien zij eenmaal van dienst geweest zijn, waarom zouden zij 't dan niet altijd zijn? Is het gestel van 's menschen ligchaam heden niet hetzelfde als het voormaals was? Of, indien de best bevoegde regters over de verdienste der geneesmiddelen dezelve veroordeelen, als nutteloos of nadeelig, moet men er dan niet uit besluiten, dat deze geneesmiddelen hunnen aftrek verschuldigd waren aan de slimheid of aan de vermaardheid van hen, die ze verkocht of geroemd hadden? Maar de geslachten volgen op elkander, en nieuwe Kwakzalvers komen de menschen door dezelfde middelen bedriegen. Niets is er, waaromtrent de menschen ligter kunnen bedrogen worden, dan omtrent de Geneeskunde.

Ik weet wel, dat de eenigzins gewaagde proefnemingen tot nieuwe ontdekkingen aanleiding kunnen geven; maar het is eene wreede ligtvaardigheid, iets te wagen, hetwelk het menschelijk leven in gevaar stelt. Een jong Geneesheer, die een geweldig en gevaarlijk geneesmiddel

[p. 62]

te onbezonnen aanprijst, kan zich aan manslag schuldig maken, terwijl hij er alleen op bedacht is, zijne fortuin te maken. De jonge Arts, die een boek schrijft, om een nieuw geneesmiddel aan te prijzen, behoorde er altijd een hoofdstuk aan te hechten over de noodige behoedmiddelen bij het gebruik van hetgene hij aanprijst.

Ongelukkig vallen de Geneeskundige Boeken in alle handen. Indien zij duidelijk en fraai zijn geschreven, worden de zulken er te eenemaal door verbijsterd, die niets van de Geneeskunde verstaan. Lieden, vol van inbeelding, ontdekken in hunzelven alle de kwalen, wier toevallen beschreven worden; en dikmaals gebeurt het, dat zij, zonder aanzien van onderscheid van jaren, van jaargetijde of ligchaamsgestellen, een gevaarlijk geneesmiddel gebruiken: aldus wordt hunne gezondheid ondermijnd, of oogenschijnlijk bedorven, door die genen zelfs, die voorgeven, dezelve te willen versterken. Een beschreijenswaardig voorbeeld gewisselijk van inhaligheid en eerzucht is de onbezonnenheid, met welke de Geneesheeren het leven hunner natuurgenooten wagen; doch het is te vreezen, dat de eigenbaat over deze bedenkingen de overhand heeft, en ik wilde ten minste de Lezers, die niet van het beroep zijn, waarschuwen tegen het misbruik van het lezen van geneeskundige boeken. Best is het, geen van allen te lezen; want de zoodanige zelfs, die den naam hebben van voortreffelijk te zijn, zijn altijd meer of min gevaarlijk voor de onkundigen, vooral indien zij eene eenigzins levendige verbeeldingskracht bezitten. Het is het gewone uitwerksel, in allerlei ziekten, bij lieden van dezen stempel, dat zij, met opzigt tot het voorwerp hunner ongerustheid, hun oordeel misleiden; zij vinden eene volmaakte overeenkomst tusschen de beschrevene toevallen en die zij zelve ondervinden. Hunne ongerustheid wordt daardoor te grooter; en allen, die zich op de Geneeskunde hebben toegelegd, weten, hoezeer de inbeelding en de ongerustheid de ongesteldheden verzwaren.

Na dat men al wat ten voordeele der Geneeskunde is

[p. 63]

gezegd, heeft uitgeput, blift het altijd twijfelachtig, of deze kunst meer nut dan nadeel hebbe toegebragt. In de handen van mannen, die de meeste ondervinding hebben, blijft zij altijd eene twijfelachtige wetenschap. Voor gevaarlijk wordt zij erkend, wanneer zij behandeld wordt door een Geneesheer, wien het aan voorzigtigheid ontbreekt; maar wat zal zij niet zijn, indien ieder dezelve omtrent zichzelven tewerkstelle en zonder eenige voorafgaande kundigheden? Wanneer een kundig Arts gevaarlijk ziek is, of zijne kinderen zeer krank zijn, verlaat hij zich op zijne eigen kunde niet; hij ontbiedt eenen anderen bekwamen Geneesheer, opdat deze over het geval oordeele met die bedaardheid en naauwkeurigheid, voor welke hij zelf niet berekend is. Eene les is dit voor hen, die geene Geneesmeesters zijn, en, om nog meer reden, in geenerlei geval, zichzelven mogen vertrouwen.

Een ongeluk, aan onze tegenwoordige tijden bijzonder eigen, is de menigte boeken, die voorgeven, de geheimen van alle wetenschappen in eenige korte voorschriften te bevatten, en alle nutte kundigheden onder het volk te verspreiden. Door middel van Verhandelingen en Woordenboeken, omtrent alle wetenschappen voorhanden, kan elk zijn eigen Geneesheer, zijn Advokaat en zijn Architekt zijn. Zoo veel schijnt dit te zijn als te treden in de voetstappen der Hoogleeraaren, en aan lieden van de kunst afbreuk te doen; doch het is gansch het tegendeel. Men bederft alles, door alles zelf te willen doen; en wanneer men zijne kwalen of zaken erger heeft gemaakt, wordt de hulp van lieden van de kunst onontbeerlijk.