Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1812

[p. 725]

Discours sur le premier Voyage de Pierre le Grand, principalement en Hollande. Par Mr. J. de Meerman, Comte de l'Empire, et Sénateur. A Paris, chez Debure, Pere et Fils, Libraires de la Bibliotheque Impériale. 1812. 8vo. pp. 79.

‘Deze Redevoering, zegt de Heer meerman in zijne voorrede, is ten laatstverloopen jare in het Hollandsch uitgesproken in de twee letterkundige Maatschappijen van den Haag en Leyden. Ik zou dezelve terstond hebben doen drukken, zoo van den eenen kant eene zware ziekte, en vervolgens mijn vertrek naar Parijs, mij daarin niet verhinderd hadden; en zoo ik van de andere zijde niet verlangd had, haar door nieuwe nasporingen te vervolkomenen; misschien zelfs het verhaal daarbij te voegen der tweede reize, welke peter de groote, eenige jaren daarna, ondernam, door Holland zoo wel, als de overige landen van Europa. Doch sedert kort onderrigt door den Heer scheltema, Vrederegter te Zaandam, en door verscheidene geschriften, betreffende de Hollandsche geschiedenis en letterkunde, zeer gunstig bekend, dat hij een aantal bouwstoffen, betrekkelijk hetzelfde onderwerp, verzameld had, welker slotsom hij eenmaal in de beide talen meende in het licht te geven, heb ik gemeend het nutteloos te zijn, aan mijne Redevoering meerdere uitgebreidheid te geven dan zij reeds verkreeg, of den druk daarvan langer uit te stellen.’

Ingevolge dit gestelde, houde men dan het aangekondigd stuk voor een' niet onwaardigen voorlooper van scheltema's uitvoeriger verslag. De Heer meerman, door veelvuldige en naauwkeurige kundigheden het aanzien van geboorte en stand luisterrijk verhoogende, geeft ons eene zeer volledige schets van de geheele toedragt der reize en het verblijf in Holland van het Russische gezantschap, waar onder de Czaar zich, als gemeen edelman, had gemengd; behalve de voornaamste omtrekken van het-

[p. 726]

geen door den doorluchtigen reiziger zelv', gedurende dat verblijf, werd verrigt. In de gelegenheid geweest zijnde van te hooren, wat scheltema, ten verleden winter, over dit onderwerp, in de Maatschappij Felix Meritis voordroeg, kunnen wij het lezend publiek vleijen, dat het bij hem de nadere uitwerking dezer schetse, zoo veel den Monarch zelv' betreft, en daarin den rijksten voorraad van belangwekkende en onderhoudende trekken, zal vinden. Is dan peter de groote een verschijnsel in de zedelijke wereld, dat naauwelijks zijns gelijk heeft; is deze zijne reis vooral, in derzelver doel en omstandigheden, geheel eenig, althans in de nieuwere geschiedenis; is de vrucht van zijn genie en geestdrift - de verheffing van een geheel uitgebreid Rijk uit de diepste barbaarschheid tot eenen zeer aanmerkelijken trap van beschaving - steeds het waardigst voorwerp der beschouwing van den wijsgeerigen geest; en trekt het laatste met regt thans te meerder aandacht, daar Rusland, het tooneel en voorwerp des geduchtsten oorlogs, aller oogen op zich gevestigd houdt: hoe zouden wij dan een oogenblik kunnen aarzelen, als uit naam der lezende wereld, deze geschriften hartelijk welkom te heeten, ja zoo gretig te ontvangen en op te nemen, als derzelver waardige Schrijvers de meeste voldoening schenke.