Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1812

Onderzoek der gronden voor eene veronderstelde wederopneming van Zenuwvocht door de Watervaten, enz.; door J.F.C. Sebastian, Med. Doctor en dirigerend Chirurgijn in het groot Militair Hospitaal te Leyden.

(Vervolg van bl. 591.)

Dit is de tweede verhandeling over dit belangrijk onderwerp. Hoewel niet bekroond, werd zij der uitgave overwaardig gerekend; en dat wij hierin den beoordeelaren grooten dank verschuldigd zijn, zal uit een kort verslag genoegzaam blijken. In de inleiding tot de eerste afdeeling houdt zich de Schrijver met het maaksel en den aard der zenuwen in het algemeen bezig. Over het geheel komt hij ten aanzien van het eerste punt met zijn' beroemden mededinger overeen, wiens algemeen bekende werken hij hier voornamelijk schijnt gevolgd te hebben, gelijk hij tevens met hem gebruik gemaakt heeft van den voortreffelijken arbeid van reil. Voorts beschouwt hij ook het zenuwgestel als den voornamen leider der levenskracht, wier overeenkomst met de elektrische en galvanische vloeistof hem bijzonder bezig houdt, schoon hij haar echter daarvan verschillend acht. Een der bewijzen, voor deze laatste stelling bijgebragt, komt

[p. 682]

ons echter zeer zwak voor. ‘Indien het eene dezer vloeistoffen was,’ zegt sebastian, ‘zoo ware het voldoende, het daarvan beroofde ligchaam die stof weêr te geven, om er het leven in terug te brengen.’ Dit zoude het zeker, indien door het verlies dezer stof niet noodzakelijk zulke groote veranderingen in de bestanddeelen des ligchaams voorvielen, dat deszelfs sappen en vaste deelen nu geheel andere mengsels vormen. Deze mengsels staan met de galvanische vloeistof voorzeker niet in dezelfde betrekking, en kunnen derhalve, met haar in aanraking gebragt, niet dezelfde verschijnselen als te voren, en dus ook geene levenswerkingen, te weeg brengen.

Ten aanzien van het zenuwvocht verschilt de Schrijver eenigzins van soemmerring. Hij geeft dezen naam aan den wasem, die zoo wel in de hersenholligheden, als in de scheden der zenuwen gevormd wordt, en welke, volgens hem, als het voermiddel dient, waardoor vooral de fijnere levensvloeistof der zenuwen werkt. Deze laatste, waaraan hij elders den naam van zenuwgas geeft, schijnt, vereenigd met den zenuwwasem, het in de vraag bedoelde zenuwvocht uit te maken, welks afscheiding uit de slagaderen, oorsprong uit de lucht, meer dan uit het voedsel, opslorping door de watervaten, door onzen Schrijver, bijna met dezelfde gronden, die soemmerring gebruikte, echter meer natuur- dan ontleedkundig, wordt aangetoond. Sebastian blijft tevens langer stilstaan bij die bewijzen, welke de opslorping der watervaten, met uitsluiting der andere vaten, aantoonen. Het bewijs uit genees- en heelkundige waarnemingen, hetwelk de vraag mede vordert, is slechts zeer ligt aangevoerd, en alleenlijk als eene gevolgtrekking uit de natuur en ontleedkundige gronden. Wij zagen, bij de beoordeeling der verhandeling van sebastian's mededinger, reeds, dat ook bij dezen dit gedeelte verre het zwakste is, en wij worden hierdoor versterkt in onze

[p. 683]

overtuiging, dat deze betrekking tusschen de watervaten en zenuwen, langs dezen weg, niet bewijsbaar is.

In de tweede afdeeling, behelzende de nuttige gevolgen, welke uit de opslorping van het zenuwvocht door de watervaten, ter bevordering der genees- en heelkunde, kunnen getrokken worden, gaat sebastian op eene geheel andere wijze dan soemmerring te werk. Deze had, na eenige algemeene aanmerkingen, zijne beschouwing tot bijzonderheden uitgestrekt, en meer uit een praktisch oogpunt genomen. Sebastian gaat meer wetenschappelijk te werk, en bepaalt zich, in de verklaring der ziekte-verschijnselen, vooral tot de pathologische beschouwing van dezelve. Welke verdienste de gewigtige aanmerkingen van den eersten ook hebben mogen, de laatste levert ons meer een geheel, waaruit wij den aard en de belangrijkheid der betrekking tusschen watervaten en zenuwen, in den zieken toestand des ligchaams, beter kunnen overzien en beseffen. Wij zien er uit, hoe noodzakelijk de vermenging van het zenuwvocht met het bloed, ter opwekking van het geheele gestel, is; welken invloed het hebben moet op de watervaten en derzelver geregelde werking; welke nadeelige uitwerkselen uit deszelfs verhinderden, versnelden of vertraagden loop, en ongelijkmatige verdeeling, voortvloeijen; welke onheilen deszelfs veranderde menging moet na zich slepen. - Wij vinden in deze afdeeling voorts belangrijke aanmerkingen over de middelen, om de werking des zenuwgestels te wijzigen, te versterken en te beteugelen. De Schrijver heeft hier voornamelijk acht gegeven op de naauwe betrekking tusschen de watervaten en zenuwen, waardoor de middelen, die op de eerstgenoemde organen werken, dikwijls een' zijdelingschen invloed op de laatste hebben; gelijk hij, van den anderen kant de diensten, welke ware zenuwmiddelen in ziekten der watervaten en andere organen doen, uit de opneming en verspreiding van het zenuwvocht verklaart.

Hoewel dus beide Schrijvers, wier verhandelingen over

[p. 684]

de wederopneming van het zenuwvocht door de watervaten wij onzen Lezeren hebben leeren kennen, langs denzelfden weg tot dezelfde resultaten gekomen zijn, hebben zij echter beiden dien weg op zoo verschillende wijze betreden, en bevat beider werk zoo veel oorspronkelijks, dat wij beiden met dezelfde ruimte ter lezing, vergelijking en nadere overweging aanbevelen.