Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1812

Allereerste Beginselen der Hemelkunde voor de Jeugd, door J.A. Oostkamp. Te Haarlem, bij F. Bohn. 1811. In kl. 8vo. f :-3-:

Een allerliefst Astronomisch vraagboekje, juist om zijne eenvoudigheid. Zulk een vraagboekje voor de jeugd wel te schrijven, is, onzes achtens, geene kleinigheid. Alles zal zonder uitlegging of nadere verklaring door de lieve jeugd wel niet begrepen worden; doch dit kan niet anders: de Onderwijzer doe zijne pligt!

Het boekske bevat eene korte voorrede, en voorts elf Lessen: I. Hemelkunde. II. Zonnestelsel. III. De Zon. IV. De Maan. V. De Planeten. VI. Vervolg der Planeten. VII. Over de Eklipsen. VIII. Kometen. IX. Vaste Sterren. X. Grootheid van het Heelal. XI. Tijdrekening.

Hier en daar, waar het noodig is, vindt men, aan den voet der bladzijden, eenige aanmerkingen, waarvan de Onderwijzer, naar gelegenheid, gebruik kan maken.

Gewoon, wanneer de aard des werks het gedoogt, iets van den inhoud mede te deelen, kiezen wij hiertoe de tiende Les: men zal de wijze van behandeling er uit kunnen zien.

‘V. Wat kunnen wij nu uit de beschouwing van het verhandelde leeren?

A. Dat de Schepping van eene onnadenkelijke uitgebreidheid zijn moet, en dat onze Aardbol slechts een onmerkbaar stip is, in vergelijking van het groot Heelal.

V. Hoe volgt dat uit het voorgaande?

A. Immers onze ééne Zon verlicht ten minste een aantal

[p. 570]

van 29 Wereldligchamen, en daar nu elke Ster eene Zon is, zoo zijn er meer dan vijftien millioenen Zonnen; hoe veel millioenen Werelden zijn er dus niet in het Heelal!

V. Wat moet het Heelal nog meer in onze gedachten vergrooten?

A. Als wij daarbij bedenken den onafmeetbaren afstand, op welken deze millioenen Zonnen en Werelden van elkanderen geplaatst zijn, en de groote ruimte, welke zij doorloopen; waarbij zelfs de afstand van Uranus van omtrent 400 mill. mijlen als niets te rekenen is; hoe onnagaanbaar groot wordt dan niet de Hemelruimte!

V. En alle deze millioenen Werelden worden bewoond?

A. Dit eischt de wijsheid en de goedheid van God, zoo zigtbaar in alle zijne werken: want waar slechts loopbanen mogelijk zijn, daar rollen wereldligchamen, en waar zich maar wezens gelukkig kunnen bevinden, daar zijn ook wezens.

V. Welke algemeene eigenschappen heeft het Heelal?

A. Die zijn zeer vele; onder andere ontdekken wij eenheid, verscheidenheid, orde, sierlijkheid, verband en zamenstemming in alle Gods groote werken.

V. En wat besluit gij hieruit?

A. Dat een heilig Dichter oudtijds te regt gezongen heeft: ‘De Hemelen vertellen Gods eer en het uitspansel verkondigt zijner handen werk. - Hoe groot zijn alle uwe werken, ô Heer! Gij hebt ze alle met wijsheid gemaakt; de Aarde is vol van uwe goedheid.’

V. En welk eene verpligting vloeit hieruit voort?

A. Om met een opmerkzaam oog en eerbiedig hart gedurig den Hemel te aanschouwen, en in zijne stille majesteit den Schepper te bewonderen, volgens de vermaning Jezaïa XL: 26. ‘Heft uwe oogen op omhoog, en ziet wie alle deze dingen geschapen heeft, die in getallen haar heir voortbrengt, die ze alle bij name roept, van wege de grootheid zijner krachten, en omdat hij sterk van vermogen is, daarom wordt er niet een gemist’

Wij hopen, dat dit boekje algemeen bekend en gebruikt worde; dat het in de huisgezinnen naast de leerboeken in de eerste beginselen van den Godsdienst eene plaats bekleede, en dat men den kinderen uit beide eene taak ter leering geve: het kan niet anders, of het moet den leerlust der weetgierige

[p. 571]

jeugd aanvuren, en haar opwekken tot besef van Gods grootheid, zigtbaar in den Sterrenhemel.

Op bladz. 8, in het vierde antwoord, hebben wij eene zinstorende drukfout gevonden. Er staat Luchtstof in plaats van Lichtstof.