Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1812

Verhandeling van het Genootschap tot verdediging van den Christelijken Godsdienst, opgerigt in 's Hage, voor het jaar 1810. Te Amsterdam en in 's Hage, bij J. Allart en B. Scheurleer. 1811. In gr. 8vo. 143 Bl. f :-18-:

Dit boekdeeltje bevat, behalve eene bekroonde Verhandeling van den Haagschen Predikant b. verwey, eene Aanspraak, in de Algemeene Vergadering van het Genootschap, tot verdediging van den Christelijken Godsdienst, gedaan door een van deszelfs tegenwoordige Bestuurders.

Deze lezenswaardige Aanspraak van den Rotterdamschen Kerkleeraar, t. hoog, strekt ter gedachtenisviering van het vijfentwintig-jarig bestaan van dit Genootschap, en ter aanwijzing van het belang van deszelfs voortduring, en aanmoediging, om, met vernieuwden ijver, voort te werken ter verdere bereiking van het doel, waartoe hetzelve is opgerigt. Eerst de geschiedenis der oprigtinge van het Genootschap in 1785 opengelegd, en eenig verslag gedaan hebbende van den goeden uitslag dezer gewigtige onderneming, doet hij, met warme geestdrift, aan het Opperwezen hulde, met eerbiedige erkentenis, dat men aan deszelfs hooge begunstiging bovenal en allereerst dit gewenscht gevolg verschuldigd is. Voorts erkent hij ook de groote verpligting, die het Genootschap heeft, zoo

[p. 536]

aan hen, die hetzelve eerst opgerigt, en vervolgens aan het bestuur van zaken mede deel genomen hebben, als aan hen, die, het zij door gepaste aanwijzingen en voorlichting, het zij door het inzenden van Verhandelingen, het zij ook door gewone en buitengewone toelagen en bijdragen, de belangen van het Genootschap ondersteund, en deszelfs gewenschten bloei bevorderd hebben. Dat het van belang zij, dat deze Maatschappij blijve voortduren, wordt vervolgens met goede redenen aangetoond; waarop de Redenaar dan nog een bartelijk woord, tot aanmoediging, om met vernieuwden ijver voort te gaan, laat volgen.

De Verhandeling van den Eerw. verwey is, naar het doel der uitschrijving, ten dienste van min geoefenden ingerigt. Men heeft meer dergelijke onder de werken van dit Genootschap, hetwelk, denkelijk met het loswaardig doel, om des te uitgebreider nut te stichten, ook zulke soort van prijsvragen, van tijd tot tijd, had voorgesteld. Uit het Programma van 1810, voor dit boekdeeltje geplaatst, schijnt men echter te moeten opmaken, dat deze afwijking van het eerste doel des Genootschaps, met den aanvang van een nieuwen jaarkring, een einde genomen heeft. Uit dit oogpunt willen wij dan ook de Verhandeling van den Predikant verwey, over de voortreffelijkheid en het nuttig gebruik van het Gebed des Heeren, beoordeelen, daar anders dit gewigtig onderwerp wel wat grondiger en uitvoeriger had mogen behandeld zijn. Naar het oogmerk der uitschrijving vinden wij dezelve regt gepast. Zij draagt allerwegen blijken van de heldere denkbeelden van den Schrijver.

Hij toont eerst, op goede gronden, aan, dat dit gebed wel in de eerste plaats door Jezus opgesteld wierd tot gebruik van zijne leerlingen, deels om het woordelijk te bidden, deels om hunne eigene opstellen naar hetzelve in te rigten, maar desniettemin zijne waarde, nuttig gebruik en heilige verpligting behoudt voor alle

[p. 537]

Christenen van alle tijden. Daarna geeft hij een kort overzigt van den geheelen inhoud, en bewijst daaruit deszelfs buitengemeene voortreffelijkheid, als berekend voor de behoeften van alle Christenen, en juist geschikt om den echten geest van het Evangelie meer en meer te doen gevoelen en dien te bevestigen. Deze voortreffelijkheid stelt de Schrijver nader in het licht, door ontwikkeling van de bijzondere hoedanigheden, die dit gebed kenmerken, en van den geheelen geest en toon, die er in heerscht. Hier wordt melding gemaakt van den toon van eenvoudige bedaardheid, van den hemelsgezinden geest, van het nederig vertrouwen en de menschlievende gevoelens, die er overal in doorstralen, van de kortheid en den weinigen omslag, die er bij plaats heeft, en van de groote waarde, die het bij elken Christen vooral daarom hebben moet, omdat het van sezus herkomstig is.

Daarna overgaande om het nuttig gebruik van dit gebed aan te wijzen, berispt hij, met regt, zoo wel het verkeerd gebruik, als de nalating, en prijst deszelfs verstandig gebruik, met noodige bepalingen, ten ernstigste aan, zoo voor en bij de stichtelijke huisselijke godsdienstoefening, als bij de algemeene en openbare gebeden in de kerk en plegtige zamenkomst der Christenen; mits dat dit geschiede met vereischten eerbied, met godvrucht en geloof aan God en den Zaligmaker. Wanneer men er zich alzoo van bedient, het zij dan als van een formulier, om het alzoo woordelijk te bidden, het zij als van een model, om eigene gebeden er naar in te rigten, kan er, tot bevordering van een regt Christelijken zin, zeer veel nut door gesticht worden; hetgeen nog ten slotte, in eenige bijzonderheden, wordt aangewezen. Wij hebben deze, in geleidelijke orde, met bedachtzaamheid opgestelde Verhandeling met genoegen gelezen, en wenschen die in veler handen.