Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1812

[p. 250]

Practisch Overzigt van de voornaamste Gezondheidsbronnen van Duitschland; door C.W. Hufeland. Uit het Hoogduitsch vertaald, door E.J. Thomassen À Thuessink. Te Groningen, bij J. Oomkens. 1811. In gr. 8vo. VIII en 202 bl. f 1-10-:

Onder de vermogendste hulpmiddelen der Geneeskunst mag men met regt de Gezondheidsbronnen rangschikken. De Natuur heeft in dezelve geneeskrachten gelegd, welke die der krachtigste kruiden en sterkste delfstoffen verre overtreffen. Kranken, die jaren lang te vergeefs verligting in hun lijden verwachtten, in wier ongesteldheden alles, wat het vernuft kan uitdenken, was beproefd en aangewend, en die nergens baat bij gevonden hadden, ontvangen hunne gezondheid hier uit de handen der Natuur zelve; en daar de sombere tempels van Esculaap den kranksten huiverig maken om er hulp te vragen, lokt hier de weldadige Natuur zelfs den gezonden uit, om van eene plaats der ellende een lusthof van genot te maken. Hier toont zij, hoe veel zij doen kan met geringe middelen, en hoe weinig de mensch in slaat is, datgene na te volgen, wat zij doet. De minerale wateren leveren aan het scheikundig onderzoek zulke eenvoudige resultaten op, dat men, daarop afgaande, een wantrouwen moet krijgen aan derzelver geneeskrachten, en niets ligter achten, dan om dezelve na te maken. En welke verbazende uitwerkselen brengen zij te weeg! uitwerkselen, welke geen door kunst nagemaakt water ooit te weeg bragt. De spheer van hunne werking op het menschelijk ligchaam is dus veel uitgestrekter, dan men uit de theorie zoude opmaken, en het wordt voor den Geneesheer allerbelangrijkst, dezelve uit een praktisch oogpunt te beschouwen.

Het is met dit inzigt, dat ons de beroemde hufe-

[p. 251]

land, in eenige stukjes van zijn alom geacht Journal, bekend gemaakt heeft met eenige der voornaamste Gezondheidsbronnen van Duitschland. Hij heeft daarin alleen gesproken van die bronnen, welke hij uit eigen ondervinding kende, en daardoor aan dit werk eene grootere praktische waarde gegeven. Er is toch bijna geene bron, of dezelve heeft haren geschiedschrijver en lofredenaar gevonden; doch het mangelde aan eene oordeelkundige vergelijking van dezelve door iemand, die de krachten van deze of gene bron in verschillende kwalen, of van verschillende bronnen in dezelfde kwaal, uit ondervinding wist; en wij vinden daartoe in dezen arbeid van den verdienstelijken hufeland belangrijke bijdragen. Wij zijn dus ook den Heere thuessink voor de vertaling van dit werk grooten dank verschuldigd.

In het eerste hoofdstuk vinden wij eenige algemeene aanmerkingen omtrent de kennis en het gebruik der minerale wateren. Om derzelver geneeskrachten juist te kunnen beoordeelen, is het scheikundig onderzoek niet genoegzaam; de Geneesheer moet daarbij derzelver werking op het zieke ligchaam zelf beproeven. De kracht van het water is, in het algemeen, grooter, dan men uit de scheikundige kennis der bestanddeelen meestal zoude opmaken. In het gebruik der minerale wateren moet men vooreerst op den verschillenden aard van hetzelve, het gestel van den zieken, zijne kwaal en de hardnekkigheid van dezelve letten; men moet vervolgens met het gebruik van het water lang genoeg aanhouden, daar verouderde ongemakken dikwijls eerst na herhaalde badkuren wijken; men moet niet denken, dat de werking des waters altijd gedurende het verblijf aan de bron zigtbaar is; dikwijls ziet men het weldadig gevolg eerst maanden daarna; men moet derhalve den zieken, van het bad teruggekomen, niet uit het oog verliezen, maar als iemand behandelen, die een veelvermogend geneesmiddel genomen heeft. Ook de leefregel der zieken, gedurende en na den brontijd, is van de hoogste aangelegenheid.

[p. 252]

Daartoe behooren vooral eene gelijkmatige gemoedsgesteltenis, eene zachte beweging in de versche lucht, matige rust, ligtverteerbaar voedsel, geregeldheid in alle ontlastingen. De hoeveelheid van het water en de tijd, waarop men het moet gebruiken, vorderen mede de aandacht des Geneesheers.

De keuze van de bron, waarhenen men zijnen zieken zenden wil, moet door de kennis van derzelver bestanddeelen en werking bepaald worden. De bronnen, waarover in dit werkje gehandeld wordt, kan men gevoegelijk tot vier klassen brengen; namelijk staalwateren, zwavelwateren, alkalische en zoute wateren. Onder de eerste behooren Pyrmont, Drieburg, Schwalbach, Töplitz, Egra en Fachingen. De drie eerste komen genoegzaam in werking overeen, doch het derde is minder krachtig. Het zijn koolstofzure staalwateren, welke bijzonder in ware zwakheid en uitputting van krachten, in verslijming en waterachtige gesteldheid des bloeds, en in de daaruit ontstaande ziekten, werkzaam is. Het Egrader- en Fachinger - water bevat daarenboven zoute bestanddeelen, welke hetzelve tevens oplossend en buitengemeen weldadig maken in allerlei verstoppingen van den onderbuik. Het Töplitzer wordt, uit hoofde van deszelfs alkalische bestanddeelen, ook vooral in jichtkwalen heilzaam bevonden. Bij alle deze wateren, moet men vooral voorzigtig zijn, wanneer er volbloedigheid en ophooping van bloed in fijnere organen plaats heeft. - Tot de zwavelwateren behoort de voor dertig jaren ontdekte bron te Nendorf, en die van Eilzen. Dezelve zijn in het algemeen zeer voordeelig in kwalen, welke uit een' verhinderden omloop des bloeds in het onderlijf, uit teruggedreven uitslag en andere scherpte, vooral uit het misbruik des kwikzilvers ontstaan. - Het heete alkalisch Karlsbad verdient den roem, welken het sints eeuwen gehad heeft. Het is een der beste middelen in verstoppingen van den onderbuik, in de kwalen der nieren en piswegen, en in toevallen van jicht. Doch het moet met veel voorzigtig-

[p. 253]

heid gebruikt worden, dewijl het sterk verhit en ontbindt. - De zoute bronnen, en vooral het zeebad, verdienen in klier- en slijmziekten den voorrang; het laatste werkt tevens als een middel, hetwelk de huid zeer versterkt en te gelijk de levensgeesten opwekt.

Behalve de waarnemingen van hufeland, vinden wij hier de bijvoegselen van een' Ongenoemden, welke in denzelfden geest gestemd zijn en eene en andere belangrijke waarneming behelzen. De Heer thuessink heeft, in korte aanteekeningen, de voornaamste Schrijvers aangewezen, bij welke men uitvoeriger berigten omtrent de behandelde bronnen vinden kan.