Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1811

[p. 378]

Gedachten.

Een als braaf bekend mensch doet de deugdzamen meer nadeel door éénen misslag, dan een berucht snoodaard door duizend. De snoodaard was bij hen als snoodaard bekend, en zijne misdaden werden door hen met verfoeijing afgewezen: de brave was als brave bij hen aangenomen, zijne daden hadden bij hen invloed, en zijne misdaad baart vertwijfeling. En geen wonder: de hommels vliegen naar willekeur daar henen. Maar wanneer de koning der bijen dwaalt, dan raakt ook de geheele zwerm het spoor bijster. Hoe zal het uitspansel beroerd worden, wanneer de sterren eens uit den hemel vallen!

De waarheid haat den nacht, en de snoodaard den dag. Vandaar, dat hij ook van de waarheid afwijkt, en zich met de lengen vermaakt. De angstvallige vreest den dag, en zoekt de zon der waarheid in de nachtelijke duisternis. Soms vindt hij eene schemering, even gelijk de terugkaatsende glans der zon in het bleeke maanlicht. Dan, onder de schroomvallige nicodemussen is het aan weinigen gegund, de waarheid zelve in den nacht te vinden.

De mensch jaagt naar zijn geluk, maar grijpt naar hare schaduw; poogt rusteloos haar te achterhalen, terwijl hare schaduw, als zijne eigene schim, voor hem uitloopt. Dan is het hem om den schijn, en niet om het wezenlijke te doen? Dan was het den zwemmenden hond, door phaedrus beschreven, ook om de schaduw, en niet om het vleesch te doen.

Wanhoop en kommerloosheid zijn beiden halfblind: de eene ziet slechts de tuchtroede, de andere slechts het oog der barmhartigheid. Het gedrag van den eenen zegt: ik zal de Godheid honen, want zij is

[p. 379]

goed; dat van den anderen: ik durf haar niet eeren, want zij is vertoornd.

De brand, die in het gemoed des onzuiveren heerscht, is als de vlam, die in eene hut woedt. Zij verteert dezelve met zich zelve, en verslindt al wat haar nadert. De onkuische is gelijk aan den boom der wetenschap van goed en kwaad. Wee hem, die naar de stem der verleiding luistert, welke zich om zijn hart gestingerd heeft. Wee hem, die de vruchten inslikt, welke uit den grond zijns harten opwassen: hij slikt met folterend naberouw, ook kennis van alle rampen in. De vrome koelbloedige is als de boom des levens, hij leeft, bloeit tierig, en de vruchten zijns harten doen ook anderen welig groeijen en bloeijen.

Dikwijls wordt de mensch van den eenen kant door droefheid over de zonde aangedaan, van de andere zijde door hare betoovering ingenomen. Men kan van hem zeggen: dat hij met een oog schreit, met het andere lacht. Trek dat andere oog uit, o Mensch! en gij zijt geheel berouw.

Die zich op zijne gaven verheft, vergeet, dat hij dezelve van god ontvangen heeft; die ze voor zich zelven behoudt, vergeet, dat hij ze voor de menschheid gekregen heeft. Hij is zich aan god verschuldigd en aan den mensch verpligt.

De ware Godsdienst heeft tusschen vermetelheid en kleinmoedigheid haren zetel gegrondvest: door haar zijn wij vrij in de banden, en gebonden in onze vrijheid.

Wie haatte immer natuurlijkerwijze zijnen vriend? Wie beminde immer natuurlijkerwijze zijnen vijand? De mensch! Hij haat het goed natuurlijk als een vij-

[p. 380]

and, en bemint het kwaad natuurlijkerwijze als zijnen vriend. Echter is hij onze vijand, die ons wezenlijk belang tegenwerkt, en hij waarlijk onze vriend, die hetzelve bevordert.