Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1811

Over de geschenken aan dienstboden.

Veel schadelijks is in onze tijden uitgeroeid geworden; er blijft evenwel, helaas! nog veel overig, dat insgelijks, ter verligting van ons huisselijk en gezellig leven, moest afgeschaft worden, en dat enkel om die reden nog gebleven is, dewijl het aan algemeenheid ontbreekt, en dewijl niemand, zoo als het spreekwoord zegt, de kat de bel wil aanhangen. Bij voorbeeld, de drinkpenning aan dienstboden. Men bezoekt eenen goeden vriend, broeder, zwager, oom, enz., en blijft bij hem overnachten. Men laat zich mogelijk de schoenen of laarzen schoonmaken, den rok uitkloppen of een glas water toereiken, en daarvoor moet dan, volgens rang en staat, een geschenk aan de dienstboden gegeven worden. - De drinkpenning mag zoo klein zijn, als hij wil, het is in der daad weggeworpen geld, en maakt, als men in een jaar verscheidene zulke bezoeken aflegt, en daarbij, gebruikelijker wijze, telkens zijne milde hand opendoet, reeds een aardig sommetje uit. Doorgaans wordt het geld ook juist niet prijzenswaardig aangewend. Ligt gewonnen, ligt verronnen. Ijdele pronk, snoeperijen, bezoek van slechte huizen, spel en dans, zijn de gewoonlijke uitwerkingen daarvan.

In onze tijden, in welke het geven enkel daar alsdan kan plaats hebben en moet, waar de menschenliefde het als pligt gebiedt, en in welke men onnutte geschenken, welke enkel aan de Godin der mode en der gewoonte opgeofferd worden, uit ligt te begrijpene gronden geheel afschaffen zoude, - moest dan ook de drinkpenning aan dienstboden vervallen. Dit kon zeer ligt bewerkstelligd worden. - Iemand, die eenen knecht of eene meid huurt, moest slechts aan de zich bij hen verhurende bedienden bepaald mede bedingen: drinkpenningen van vreemden worden door-

[p. 326]

gaans niet gegeven. Deze voorwaarde moest dan ook den gasten bij hun kortstondig bezoek bekend gemaakt worden, en deze houden hun geld zeer wijsselijk en gaarne tot betere uitgaven in den zak. Ik geloove, als slechts eerst vijf of zes familien van aanzien, op eene plaats, dit voorstel bestendig volvoerden, dan zou weldra algemeen deze onnutte uitgave bespaard kunnen worden.

Doch ‘de drinkpenning is eene schoone aanmoediging voor de dienstboden, om hunne pligten des te williger en getrouwer te vervullen,’ - werpt men mij welligt tegen. Ik antwoord: in het geheel niet; het wordt hun toch niet van hunne Meesters of Meesteressen als belooning voor hunne getrouwheid, maar door vreemden gegeven, aan welke zij door geheel geene bijzondere pligten verbonden zijn. En waarvoor wordt hij eigenlijk gegeven? Voor huisselijken arbeid, dien hun door bedongen loon en kost vergoed worden? Het meerdere van dezen arbeid bij bezoeken van vreemden kan niet in aanmerking komen, als dit bij het huurkontrakt in aanmerking genomen en daarvoor des te meer aan loon bedongen en toegestaan is geworden. - Het bezoek van vreemden veroorzaakt, wel is waar, in een huis altijd wat meer arbeid en bezigheid. Doch meer als den dag met huisselijken arbeid door te brengen, zullen en kunnen toch de dienstboden niet; en als zij voor den gast iets doen moeten, als bij voorb. een bed opmaken, laarzen schoonmaken, kleederen afborstelen, enz., zoo doen zij aan hunne gewoonlijke bezigheden des te minder. Het verlies daarvan komt dus eigenlijk op rekening van den Meester of de Meesteres.

Troffe de drinkpenning immer goede, getrouwe, achtingswaardige dienstboden, zoo als er onder hen, niettegenstaande de bij hen heerschende bedorvenheid, altijd nog eenige zijn, zoo zoude ik niets daartegen hebben. Doch niet zelden bekomen de beste onder hen niets, vooral als deze bij oude, of bij zulke lieden, dienen, die weinig of in het geheel geene bezoeken ontvangen. Men ziet dus hoe weinig dit in het geheel aan het oogmerk beantwoordt. Ook wordt het meer dan tijd in onze over het algemeen verlichte, doch spaarzaamheid vorderende dagen, een einde aan deze gewoonte en tevens onnutte uitgaven te maken.

[p. 327]

Billijk is het, dat dienstboden voor hunne getrouwheid en bereidwilligen dienstijver door belooningen aangemoedigd worden; maar zulks moet niet door vreemden, die hunne goede vrienden komen bezoeken, geschieden. Deze gewoonte schijnt zoo ingeworteld te zijn, dat, indien de gast het durfde wagen van zijnen vriend, welken hij voor eenige dagen bezocht heeft, te vertrekken, zonder eenen drinkpenning aan eenen der dienstboden gegeven te hebben, hij met onvriendelijke oogen zoude aangezien worden. Welk eene onredelijkheid! Zelfs gaat dit zoo verre, dat men bij zijnen vriend niet eens eenen avond kan doorbrengen, of men moet in zijn' zak tasten. Onze dienstboden, welke van deze gewoonte geenszins onbewust zijn, weten zeer behendig den gastvriend uit te laten. Men moet zich daarom niet verwonderen, dat er lieden zijn, welke hieruit een zeker voordeel hebben zoeken te trekken, door namelijk de dienstboden naarmate van hun verval, zoo als zij zulks noemen, te huren, of hun loon daarnaar in te rigten, enz.

Het zal dus aan ieder, die zijne dienstboden, naarmate hunner betoonde getrouwe diensten en ijverige werkzaamheid, wil beloonen, niet moeijelijk vallen een middel uit te vinden, hoedanig men zulks moet aanleggen; elk kan dit op zijne manier doen, mits de belooning niet uit de hand eens vreemden kome, en alsdan ook zal deze daad zelden zijn voorgesteld doeleinde missen.