Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1811

Handboekje voor de Ingezetenen van Zeeland, nu het Departement der Monden van de Schelde. Eerste Stukje. Inhoudende: de vergelijking der aldaar meest gebruikelijke maten en gewigten met de metrieke van het Keizerrijk, door J. de Kanter, Phil. z. Lector in de Wis-, Natuur en Sterrekunde aan het Gymnasium illustre te Middelburg, enz. Te Middclburg, bij S. van Benthem, 1810. 68 Bladz. In Octavo. De prijs is ƒ :-13-:

[p. 716]

Handboekje, enz. Tweede Stukje: inhoudende Vergelijkings - Tafelen der Francs met de aldaar meest in omloop zijnde Muntspecien, zoo als dezelve aan de kantoren der Heeren Ontvangers worden aangenomen, volgens het Tarif van Zijne Majesteit den Keizer en Koning, van den 11 van Grasmaand 1810. Door J. de Kanter, Phil. z. Lector enz. Te Middelburg, bij S. van Benthem, 1811. 57 Bladz. In Octavo. De prijs is ƒ :-10-:

Waren er, bij de verandering der publieke omstandigheden, ergens reductie-tafelen voor maten, gewigten, enz. noodig, het was voorzeker in Zeeland, nu het Departement der Monden van de Schelde: daarvan overtuigt ons het eerste Stukje van dit Handboekje. De aldaar in gebruik zijnde lengte maten vinden wij hier de Rijnlandsche, Blooische, Amsterdamsche, Schouwsche en Putsche; de land- of vlakte-maat, de Rijnlandsche, Schouwsche, Blooische, Putsche; - de schaften- of ligchaams-maat, de Rijnlandsche, Schouwsche, Blooische en Putsche. - Drie verschillende hout-vademen; - Vierderlei pond- gewigt, behalve nog het Trooische; - Vijf onderscheidene ellen, en even zoo vele vocht- en koren- of drooge maten. Van al deze heeft de Schrijver hier gemakkelijke en naauwkeurige reductie-tafelen gegeven, en dus zijnen Departement-genooten eenen wezenlijken dienst gedaan. Hij heeft zich daartoe waarschijnlijk vrij wat moeite en oplettend nasporen moeten getroosten, daar men uit den inhoud kan opmaken, dat hij de meeste maten zelve op de slapers heest onderzocht en gemeten.

Voorts vindt men in dit Eerste Stukje nog de proef der slerke dranken, volgens den Franschen en Hollandschen Arcometer; - de vergelijking der oude en nieuwe goud- en zilverkeur. - Na dit alles volgt de verklaring van het nieuwe metrieke stelsel, eene Tafel der algemeene verdeeling en onderdecling van hetzelve, en eindelijk de verklaring van het gebruik der Tafelen. Daar dit Stukje eeniglijk voor de ingezetenen van Zeeland geschikt, en ook voor hen onmisbaar is, twijfelen wij niet, of het zal aldaar gunstig ontvangen zijn en een goed vertier gevonden heb-

[p. 717]

ben. Het is overigens, blijkens het Voorberigt, met goedkeuring van den Heer Prefect uitgegeven.

Het Tweede Stukje bevat de reductie-tafelen der in het gezegde Departement meest in omloop zijnde geld-specien, volgens het Tarif van 11 April 1810; hetgeen eeniglijk voor dit Departement, gelijk dat van 30 Augustus alleen voor Holland verbindend is. Wij vinden hier den Zeeuwschen rijksdaalder tegen 5 francs 28 cent. berekend, en niet tot 5 fr. 16 cent., zoo als zij in het Tarif staan. Zoo schijnt dan dit abuis stilzwijgend verbeterd.

Nog bevat dit Stukje iets meer dan de titel belooft; doch hetgeen de Schrijver reeds bij het eerste had toegezegd, te weten: Multipliceer-getallen voor al de maten, gewigten, enz., in het eerste Stukje voorkomende, om, den prijs van eenige gebruikelijke maat enz. en in gewone geldspecie gegeven zijnde, dezelve in francs en centimes en voor metrieke maten enz. te vinden. - Wij willen, ten slotte, een voorbeeld er van overnemen.

Het gebruik der multipliceer-getallen wordt Bladz. 46 aldus opgegeven:

Multipliceer dezelve met de gegevene Prijzen;

Van het product verwerpt men de twee laatste cijsers ter regterhand.

De overblijvende ter linkerhand zijn centimes.

Zoo 'er meer dan honderd zijn, scheidt men 'er twee ter regterhand door een komma af, dan zijn die, welke ter linkerhand blijven, Francs.

Bladz. 50. De Prijs van een Goesschen zak Tarwe zij 16 Schellingen en 8 Grooten, of 16¾ Schellingen;

Multipliceer-getal Bladz. 56.	7625
Schellingen	16¾ multipl.
	_____
	45750
	7625
¾	5719
	_____
	12,7719

Zoo kost dan de Hectolitre 12 Francs, 77 Centitimes.