Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1811

I. Vergelijkings-Tafel tusschen het Fransch gewigt, of kilogramme en het Amsterdamsch gewigt.
Table de Comparaison du kilogramme et du poids d'Amsterdam. à Amsterdam, chez den Hengst et Fils et Changuion et den Hengst, 1810. 32 Pag. In Duodecimo. Le prix est de ƒ :-8-:
II. Onderrigt over de Fransche en Hollandsche Munten en derzelver vergelijking, met de nodige Tafels. Door I.H. van Swinden, Hoogleeraar te Amsterdam, enz. Te Amsterdam, bij P. den Hengst en Zoon, en Changuion en den Hengst, 1810. 107 Bladz. In Octavo. De prijs is ƒ :-12-:
III. Vergelijkings-Tafels tusschen de Elle maat en den Mètre, mitsgaders der zelver prijzen zoo in Guldens als in Francs. Door J.H. van Swinden, Hoogleeraar te Amsterdam, enz. Te Amsterdam, bij P. den Hengst en Changuion en den Hengst, 1811, 23 Bladz. In Octavo. De prijs is ƒ :-8:
IV Onderrigt over het gewigt, de gehalte en den prijs van Goud en Zilver, naar de Fransche en Hollandsche wetten en gebruiken; met de nodige Vergelijkings Tafels. Voor het Troisch- en het Karaat-gewigt met de kilogramme; voor de gehalte, en voor de Prijzen in Guldens en in Francs. Door J.H. van Swinden, Hoogleeraar te Amsterdam, enz. Te Amsterdam, bij P. den Hengst en Zoon en Changuion en den Hengst, 1811. 't Voorwerk 71 Bladz. Tafelen 116 Bladz. In Octavo. De prijs is ƒ 1-10-:

Deze vier Stukjes zijn van den Hoogleeraar van swinden; en meer behoest men tot aanbeveling

[p. 713]

niet te zeggen. In zijne Verhandeling over de Maten en Gewigten, in 1802 uitgegeven, zijn reeds de gronden gelegd, waarop Zijn Hooggel. en andere met hem thans bouwen. De Minister van Binnenlandsche Zaken (dus schrijft de Hoogleeraar op Bladz. 12 van het eerstgemelde Stukje, onder dagteekening van den 31sten van Hooimaand 1810,) had hem reeds voor een' geruimen tijd geauctoriseerd, om de nodige Boeken, Vergelijkings-Tafelen, enz. te vervaardigen, ten einde de inwoners des Lands, over al hetgeen deze zaak betreft, voor te lichten. - Dit eerste Stukje was de voorlooper van andere, die wij dan nu ook voor ons hebben. Aanprijzing, gelijk gezegd is, behoeven zij niet. Wij willen dus alleenlijk den inhoud van elk wat omstandiger, dan de titels melden, voordragen.

I. Deze Vergelijkings-Tafel bestaat eigenlijk uit twee naast elkander geplaatste Tafelen; de eene dient om kilogrammes tot Amsterdamsche ponden, de andere om deze tot kilogrammes te herleiden. De eerste begint met 25,000 kilogrammes; de andere met 50,000 Amsterdamsche ponden. Beide hebben eene genoegzame uitvoerigheid, ook in de onderdeelingen, tot het gebruik, hetwelk in de voorafgaande, en in de Hollandsche en Fransche talen geltelde Verklaring wordt ontvouwd.

II. Het Werkje over de Munten bevat eene kritische nasporing en verklaring der gronden, althans de waarschijnlijke gronden van de Keizerlijke Tarifs der Muntspeciën van 11 April, 18 en 30 Augustus, 1810. Dit onderzoek, hoe zeer in een klein bestek begrepen, moet, onzes inziens, den Hoogleeraar vrij veel moeite en oplettendheid gekost hebben. De orde, waarin de onderwerpen behandeld worden, is deze:

1. Algemeen grondbeginsel van het Muntenstelsel des Franschen Keizerrijks. - 2. Algemeen grondbeginsel tot vergelijking der Munten van verschillende Landen. - Toepassing van het grondbeginsel 3. op de Fransche; 4. op de Hollandsche Munten. - 5. Vergelijking der Hollandsche en Fransche Munten. - 6. Aanmerking daar op. - 7. Tarifs der Hollandsche Specien van Zijne Majesteit den Keizer en Koning. - 8. Aanmerkingen.

Vervolgens geeft de Hoogleeraar drie Vergelijkings-

[p. 714]

Tafelen; de eerste naar de waarde van den gulden, tegen 2 fr. 10 cent., volgens Decreet van 30 Augustus 1810; - de tweede, volgens de Tarifs van 11 April en 18 Augustus 1810: de gulden gerekend op 2 fr. 3 cent.; - en eindelijk de derde Tafel berekend à pari, dat is, volgens de wezenlijke innerlijke waarde van den frank en van den gulden, zoo lang deze blijven hetgeen zij zijn. Het spreekt van zelve, dat alleen de eerste Tafel in Holland van gebruik is. Zij beslaat niet meer dan 4 bladzijden: doch er is geen getal guldens of francs tot twee millioenen toe, dat men met behulp dier vier bladzijden niet tot franes of guldens kan herleiden, gelijk door voorbeelden wordt aangetoond.

III. In dit Stukje geeft de Hoogleeraar Vergelijkings-Tafelen: 18. om de Amsterdamsche, Haagsche, en Leydsche Ellen en derzelver onderdeelen tot mètres en deelen van den mètre te herleiden. - 2. Om met eenen opslag van 't oog te vinden, als eene der genoemde Ellen eene bepaalde Som van Guldens en Stuivers kost, hoe veel als dan de Mètre in Francs en Centimes kost. - 3. Om Millimètres, Centimètres, en Mètres in Ellen en millioenste deelen eener El over te brengen. - 4. Om, als een Mètre eene bepaalde Som Frances en Centimes kost, te vinden hoe veel dan eene El kost, te Amsterdam, in den Haag en te Leyden. -

Vooraf gaat eene duidelijke Verklaring dezer Tafelen en van derzelver gebruik. - Dit Stukje moet zeer zeker voor alle kooplieden in manufacturen van een nuttig en gemakkelijk gebruik zijn.

IV. Het Stukje over het Gewigt en het gehalte van Goud en Zilver bevat dertien Tafelen.

De eerste houdt van aas tot aas Trooisch gewigt tot aan de once; vervolgeus voor de oncen en marken tot 76 mark, en eindelijk van de 51 tot de 10,000 , de overeenkomst met het metriek gewigt, of de kilogrammes en derzelver onderdeelen.

De 2de het omgekeerde, om, van gramme tot gramme, derzelver veelvouden, en voorts deszelfs mindere deelen tot Trooisch gewigt te herleiden.

De 3de en 4de Tafel dienen te zelfden einde voor de medicinale onderdeeling van het Trooisch gewigt, in oncen, drachma's, enz.

De 5de. - Vergelijking van gehalte van het goud

[p. 715]

en zilver in karaten en penningen, met de duizendsten van het nieuwe stelsel; - en prijs van het mark fijn.

De 6de. - Vergelijking van gehalte in duizendsten met die in karaten en penningen, en prijs van het kilogramme fijn.

De 7de. - Om den prijs van het mark bekend zijnde in gl., st. en penn. den prijs van het kilogramme in francs en centimes te vinden.

De 8ste. - Het omgekeerde der vorige.

De 9de. - Prijs van azen, engelschen, oncen en marken, als die van een mark in guldens gegeven is.

De 10de. - Hoeveelheid fijns bevat in het bruto, naar de gehalte gerekend.

De 11de. - Aanwijzing van de hoeveelheid fijn goud of zilver in het mark bruto, naar iedere gehalte in karaten en penningen, of in duizendsten, uitgedrukt.

De 12de. - Vergelijking van het Juweliers karaat-gewigt met de gramme.

De 13de. - Het omgekeerde der vorige.

Deze Tafelen hebben eene voldoenende uitvoerigheid. - Vooraf gaat al het noodige tot regt verstand en gebruik derzelve. - Handelaren in goud en zilver zullen hier alles aantreffen, wat zij, in den tegenwoordigen tijd, desaangaande, behoeven.

Overigens prijzen zich deze vier Stukjes nog aan door derzelver nette en duidelijke Typographische uitvoering; voorzeker altijd hoogstnoodig bij Tafelen tot behulp en gemak, hoedanige deze zijn.