Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1811

[p. 398]

Gesprekken van eenen Vader met zijne Zonen over de eerste gronden van den Godsdienst. Door Sebastiaan Mutschelle. Uit het Hoogduitsch naar de vierde verbeterde Uitgave. Te Leyden, bij D. du Saar, 1811. 246 Bladz. In Octavo. De prijs is ƒ 1-6-:

In dagen, hoedanige wij thans beleven, in welke het zedebederf meer en meer veld wint, en dit bederf, aan 's menschen verbasterde natuur zoo naauw verbonden, van losheid, zoo niet eene algeheele verzaking van Godsdienstige beginsels, voedsel en kracht ontvangt: niet anders dan hoogstwelkom bij den waren menschenvriend, kan, in zulke dagen, ieder Geschrift zijn, hetwelk, om die pesten van het ware menschelijke geluk, zoo niet geheel te verjagen, immers derzelver verderfelijke werking te stremmen, eene meer of min krachtdadige strekking heeft. Algemeen is de klagte over het verloop des aardschen geluks. Een gevoelig schepsel als de mensch is, kan niemand zulk eene klagte wraken. Maar, even gelijk een kranke, die een zoo goed als onfeilbaar geneesmiddel van de hand wijst, met regt voor dwaas wordt gehouden, welk een' anderen naam dan verdient de mensch, die, onder den kommer des aardschen levens, een dienstig middel, ter leeninge van zijne smart, weigert tot zich te nemen? Zulk een troostmiddel is de Godsdienst, volgens de eenparige getuigenis van allen, die, op beredeneerde gronden, ooit daarvan de proef namen; Godsdienst, niet, die met dorre bespiegelingen het hoofd vult, en het hart ledig laat, maar, langs den weg van redelijke kennis en verstandige overtuiging, tot verbetering der zeden, vertroosting van het gemoed en geruststelling van het geweten den weg baant.

Zoodanig eene strekking heeft het Werkje, hetwelk thans voor ons ligt. In eenen gemeenzamen, doch geenszins platten of lagen trant, spreekt aldaar een' verstandig' vader met zijne twee zonen, het zij op eene wandeling door het veld, of in eenen helderen

[p. 399]

avond, of bij eene andere gelegenheid, over de grondwaarheden zoo des Natuurlijken als des Geopenbaarden, met name des Christelijken, Godsdiensts. Het Werkje is in tien Gesprekken verdeeld, handelende over god, den Schepper en Vader - over god en deszelfs Voorzienigheid en Onderhouding - over eenen goeden en deugdzamen wandel - over het leven na den dood - over den troost en de opbeuring, welke het geloof aan een toekomend leven ons verschaft - over het bidden - over boete en bokeering - over jezus christus (in twee gesprekken) - over de voornaamste drijfveren van al onze daden en over 's menschen hoogste goed. Uit deze opgave blijkt, dat de onderwerpen, hier behandeld, geenszins nieuw zijn, iets, hetwelk, omtrent dingen, die, te allen tijde, behoeften voor het menschdom waren, en altijd zijn zullen, niet kon verwacht worden. Eene hoofdverdienste van schriften, als het tegenwoordige, bestaat in de wijze van behandeling, waardoor de onderwerpen duidelijk en overtuigend aan het jeugdige verstand gebragt worden; en dit, twijfelen wij niet, zal, ten aanzien van het geschrift van den Heere mutschelle, op de regte wijze gebruikt wordende, blijken het geval te zijn. In de Gesprekken over jezus christus heeft de verstandige Schrijver zorgvuldig vermijd de menigvuldige, duistere geschillen, welke, dien hoogstwaardigen Godsgezant betreffende, in de meeste Godgeleerde Leerboeken behandeld worden. Zijn hoofddoel was, de voornaamste bewijzen voor de Goddelijke zending en het gezag van jezus christus te ontwikkelen; waaromtrent hij eenen weg inslaat, heden ten dage, door vele Duitsche Godgeleerden, weinig betreden; behalve de inwendige voortreffelijkheid der Leere van jezus, stelt de Heer M. namelijk zeer groot gewigt in de Wonderwerken des Verlossers, in den eigenlijken zin dus genoemd, als het zegel van Goddelijk gezag en achtbaarheid drukkende op de Leer des Evangeliums.

Om nu nog, van de denkwijze des geachten Schrijvers, iets ter proeve te leveren, willen wij, uit het Gesprek over het bidden, iets overnemen. Karel, een der zonen des onderwijzenden vaders, oppert deze bekende tegenwerping: ‘Maar, lieve vader! wijl God zoo goed is, zoo als gij ons dikwijls ge-

[p. 400]

zegd hebt, zoo zal Hij ons immers, uit zich zelven, alles wat nuttig voor ons is, wel geven. Waarom moeten wij er Hem dan evenwel nog om bidden?’ Zie hier des vaders oplossing van deze bedenking: ‘Het is mij zeer aangenaam, Karel, dat gij mij deze vraag doet en alles gaarn regt begrijpen wilt. Vele menschen komen zulke vragen niet eens in de gedachte, en daardoor hebben zij een zeer verkeerd en schadelijk denkbeeld van het gebed. Zij stellen zich God als een ongevoelig en hard mensch voor, die, door veel bidden en smeken, moet vermurwd worden. Doch de goede God is uit zich zelven goed. en behoeft in geenendeele, zoo als dit, ongelukkiglijk, bij meer dan te vele menschen, het geval is, eerst door bidden en tranen tot goedertierenheid en hulpvaardige deelneeming in ons lot, opgewekt te worden. Evenmin is het noodig dat wij Hem, door woorden, met onze behoeften bekend maken, zoo als wij dit aan menschen, die onzen toestand niet kennen, doen moeten. God, die alles weet, kent onze kwellingen volkomen, en neemt hartelijk deel in dezelve. Ik heb u daarom reeds gezegd dat wij niet om Zijnentwil maar om onzentwil bidden. Wij behoeven dit niet te doen om Hem daardoor eerst tot medelijden te verwekken; Hij vind (vindt) er ook voor zich zelven, zoo als vele hoogmoedige menschen, geen genoegen in, dat wij ons voor Hem vernederen en op de knieën liggen; doch ons gebed is Hem, om onzentwille welbehagelijk, wijl onze ziel er kracht en troost door ontfangt, 't welk de grootste zegeningen zijn, die een nederig en geloovig gebed ons aanbrengen kan. Wij zijn Hom dan welbehagelijk, wijl wij door het gebed de geschiktheid verkrijgen, om Zijne goede gaven te kunnen ontvangen, zoowel als de noodige kracht om ze, tot verbetering en het geluk onzer ziele te kunnen aanwenden. Die God vurig om de eene of andere zaak bidt, beschouwt ze natuurlijk als eene zeer groote weldaad, en zal dus, indien zijn gebed verhoord wordt, en hij die weldaad ontvangt, ze niet gering schatten noch ondankbaar misbruiken. Alleen door zijn hart op te heffen tot God, verkrijgt hij reeds lust en geschiktheid tot eene blij-

[p. 401]

moedige gehoorzaamheid aan Zijnen wil, en hij wordt vervuld met afkeer voor alle afwijkingen van denzelven; hij bevindt zich als dan in eene gemoedsstemming, die hem juist geschikt maakt tot het ontvangen van Gods weldaden; en hij kan zich daarbij verzekerd houden, dat Zijne vaderlijke goedheid, die altijd bereid is om, overeenkomstig Zijne wijsheid, de zoodanige onder Zijne kinderen, die van Zijne weldaden een goed gebruik maken, te begunstigen, ook hem alles wat hem nuttig en heilzaam is, zal doen toekomen.’ Het antwoord des vaders, op het verzoek zijner zonen om eenige onderrigting, hoe zij, op de beste en gode meest behagelijke wijze, god moeten bidden, zouden wij hier nog wel willen overnemen; maar dit zoude ons verslag te breed doen uitloopen. Hartelijk wenschen wij, dat dit Werkje, waarvan de vertaling in zeer goede handen is gevallen, ter verspreiding van redelijke Godsdienstkennis en bemoediging van ware deugd en Christelijke Godzaligheid, onder het aankomende geslacht, iets moge bijdragen!