Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1811

Het Hollandsche Spreekwoord: Elk meent zijn Uil een Valk te zijn, Zoölogiesch, Ironiesch Komiesch en Ekonomiesch verklaard. Door Arend Fokke, Simonsz. ‘Het vermaak is een geschenk der Godheid. De mensch kan zich zelven noch aandoening, noch denkbeelden verschaffen. Hij ontfangt die allen’ Voltaire. Wijsgerige Gedachten. Met eene Caricatuurplaat. Te Amflerdam, bij A.B. Saakes, 1810. 35 Bladz. In gr. Octavo. De prijs is ƒ :-18-:

Op den gewonen luimigen, doch tevens met zedekundige aanmerkingen afgewisselden toon stemde de veelwetende en geestige fokke deze Redevoering, welke in het Eerste Amsterdamsche Departement der Maatschappij: Tot Nut van 't Algemeen, werd uitgesproken. Voor het luimige ontmoeten wij al aanstonds een voorbeeld in het begin der Redevoering, daar hij, zijne toehoorders met den titel van Edel Geboren Heeren! begroetende, wat hij daarmede bedoele, aanwijst. ‘Om van den kunstigen of artificieelen adel niet te spreken, Edel geboren, (zegt hij,) dat zijn wij allen, zoo als we hier bij elkander zijn, en Edele Heeren.’ - ‘Het woord Heer, als bezitter van eenig goed waarover men te beschikken en te gebieden heeft, aangemerkt wordende, kan men dien tijtel aan geen mensch hoegenaamd ontzeggen Elk heeft toch iets dat zijn eigendom is en waarover hij als Heer te beschikken heeft. En als men het woord Heer in een nog destiger zin wil nemen, voor gebiedvoerer over vele dienstboden en onderhoorigen; (,) dan waarlijk

[p. 374]

komt die tijtel ook aan den mensch in het algemeen, met groot regt, toe, wijl hij een Heer of meester is gesteld over zijne begeerten en over zijne driften; dat hij echter zijn karakter, in dat opzigt, zomtijds niet al te best bewaart, en deze zijne domestieken den baas laat spelen en hem over 't hoofd zitten, wel nu, dat gaat ook somtijds zoo met allerlei Heeren die vele dienstboden houden, - en dat kan wel niet anders. Voords zijn wij ook allen Edel geboren - dit, alhoewel sommige Geleerden er veel tegen hebben, kan ons insgelijks niemand betwisten, en wel om twee redenen: de eerste omdat wij, even als alle geesten, van den Hemel afkomstig zijn, dat ik u, des noods, uit den Griekschen Dichter aratus, en uit den eersten Christen Leeraar paulus zou kunnen bewijzen; en ten tweeden, omdat ons aller natuurlijke Stamvader dezelfde met dien van den alleroudsten en hoogsten artificieelen adel is. Nu, de Stamvader maakt eigenlijk den grond van den adel; is dan onze Stamvader juist dezelfde persoon met die van den oudsten en hoogsten adel, dan ook kunnen wij allen ons beroemen, in dien zin, van den hoogsten en oudsten adel, en dus wel degelijk edel geboren te zijn. Dat te bewijzen stond.’ Thans, ter verklaring van het Spreekwoord zullende overgaan, belooft F. eerst te zullen nagaan, wat Uilen en Valken in een uatuurlijken zin zijn. Vervolgens, wat die Vogels in een' Allegorischen zin beteekenen. En eindelijk, welk groot nut die meening aan het gansche menschdom toebrengt. Vele geestige zetten ontmoet men in deze ontwikkeling, vooral in de laatste Afdeeling, alwaar velen, die niet geheel blind zijn, hun eigen beeld, met levendige trekken geteekend, kunnen aanschouwen. In plaats van nu iets van die zetten over te nemen, willen wij tot de Redevoering zelve overwijzen. Velen onzer Lezeren, twijfelen wij niet, bij welke de lachspieren niet geheel verstijfd zijn, zullen de rimpels van het treurige gelaat ontspannen worden.