Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1811

Feestboekjen, een Geschrift voor het Volk. Door F.A. Krummacher. Eerste Stukjen. De Zondag. - ‘Diep zinkt het volk, als het geene Feest- en vreugdedagen meer heeft.’ Pestalozzi. - Uit het Hoogduitsch vertaald. Te Groningen, bij W. Zuidema, 1810. VIII en 186 Bladz. In Octavo. De prijs is ƒ 1-:-:

Het oogmerk van dit Feestboekje is, het Christelijk volk liefde en achting voor zijne feesten in te boezemen, en voor hetzelve tevens derzelver zin en beteekenis te ontwikkelen.

Dit oogmerk is allezins loffelijk. Velen toch kennen den aard, het doel en de strekking der Christelijke Feesten niet: en hierdoor worden dezelve niet naar eisch geschat of doelmatig gebruikt; maar door dezen veracht en tot dagen van losbandigheid mis-

[p. 298]

bruikt, door genen met weerzin, als lastige dagen, in zelfverveling gesleten, en door anderen wederom, als waren het rouwdagen, met bedrukte harten, in droefgeestigheid doorgebragt. -

De Schrijver handelt in dit Boekje over den Zondag: en op den Zondag zullen de andere voornaamste Feesten, het Kersfeest, Nieuwejaarsfeest, enz. volgen. -

Het is geen Leer of Onderwijsboekje; maar een Feestboekje; en dus niet in den deftigen Onderwijzers tabbaard; maar in een rein en bevallig feestgewaad gekleed. -

De Schrijver wenschte gaarne gouden appelen te geven, en dezelve, gelijk betamelijk is, in zilveren schotelen op te disschen. Dezen zijnen wensch heeft hij, onzes oordeels, verkregen. - Het Boekje is regt doelmatig geschreven; hetgeen de Schrijver zegt, is waar, goed en nuttig; het zijn alle woorden op zijn pas gesproken; en de wijze, waarop hij het zegt, is allezins gepast en schoon. Hij schrijft niet, gelijk sommige Schrijvers voor het volk, in eenen platten, lammen, langdradigen en eentoonigen stijl, die wel eens zelfs in het kinderachtige loopt, en die oorzake is (wij spreken bij ondervinding), dat anders nuttige Volksboeken door het volk met verachting verworpen worden; maar hij schrijft duidelijk, aangenaam, onderhoudend, uitlokkend en krachtig. Het varietas delectat heeft in dit Boekje allezins plaats; en de aangename verscheidenheid en afwisseling, die men hier aantreft, en weike den leeslust zoo gaande houden en maken, loopen steeds op één doel, betamelijke viering van den Zondag, uit. -

Het prozaisch gedeelte van dit Boekje is vertaald door den Eerw. t.e. mebius, Predikant te Beers, en de daarin voorkomende Dichtstukken zijn vertolkt, of in eene vrije navolging overgebragt, door den Eerw. w.g. reddingius, Predikant te Bierum. - En dit reeds moet voor dit Boekje geene kleine aanbeveling zijn, daar men van zulke mannen, het zij als Schrijvers, het zij als Vertalers, niets verwachten kan, dan hetgeen leerzaam, Christelijk en goed is. - Ook nemen wij gaarne over hetgeen de eerstgemelde in een kort Voorberigt zegt: ‘Krummacher is door zijne, in onze taal overgebragte, parabelen

[p. 299]

onder ons reeds genoeg bekend, als een Man, die voor het schrijven voor 't Volk zeer wel berekend is, en de lezing van dit Feestboekjen zal, vertrouwe ik, een' ieder daar van ook kunnen overtuigen.’

Om den geest en de strekking van dit Feestboekje eenigermate uit eene Proeve te doen kennen, zullen wij een gedeelte van het Stukje, de zondags-klederen getiteld, afschrijven.

- - - ‘Toen vraagde hansje aan hare Moeder: waarom trekt men op zondag zijne beste klederen aan? - en willem antwoordde: op zondag arbeidt men niet, en bederft zijne klederen niet, zoo als op werkdagen. Daarom trekt men dan zijne zondags-klederen aan. Niet waar, Moeder?’

‘Deze sprak: dat is wel waar, - maar meent gij dan, dat dit alles is?’

‘Ja, voer hansje voort, dan gaan de menschen naar de kerk; dan moet men fraai aangekleed zijn.’

‘Ja wel, zeide de Moeder, op zondag verheugt men zich, en is vrolijk, en dan kleedt men zich gaarne zoo aan, dat alles een bevallig en zuiver aanzien heeft. Bij den arbeid is men ook wel vrolijk en wel te moede, maar op zondag is men toch meer bijzonder vrolijk. Want men heeft dan weder eene week achter den rug, en de arbeid is volbragt. En na wel volbragten arbeid is het rusten zoet. Daarbij bedenkt men dan, wat goeds de lieve God ons bewezen heeft, en nog bewijzen zal. Met één woord, de zondag is een Feest, en Vierdag, en dan moet men immers ook feestklederen aantrekken, en uitwendig toonen, dat men vrolijk en dankbaar is.’ -

Hierbij voegen wij tot eene nadere proeve van den aard, inhoud, schrijfwijze en strekking van dit Boekje, het volgende stukje: de armen-suidel.

‘Daarop verhaalde hansje aan Moeder: Vader gaf ons een' stuiver, toen kwam er een man, die zamelde geld in, en wij gaven hem onzen stuiver ook. Dat is voor de arme lieden, zeide Moeder, die hun eigen brood niet winnen kunnen.’

[p. 300]

‘Maar waarom verzamelt men toch dat geld in de kerk? vraagde willem.’

‘Toen antwoordde de Vader: gij weet immers wel, dat men zich in de kerk herinnert, dat alle menschen eenen Vader in den Hemel hebben. En van daar is het immers natuurlijk, dat men den armen Broeders en Zusters iets mededeelt, opdat zij zich ook verheugen kunnen. - En op zondag doet men dit gemeenschappelijk, opdat een ieder bedenke, hoe hij de geheele week jegens zijne arme broeders gezind zijn, en te werk gaan moet. Daarom zeide immers de Predikant ook: “vergeet niet wel te doen en mede te deelen, want dat is onzen Vader in den hemel welbehagelijk,” en “laat ons goed doen en niet moede worden.”’

‘Daarop zeide de Moeder: zie, als gij een broertjen hadt, dat nog zoo goed niet gaan kon, als gij, dan zoudt gij het de hand geven, en het op de hoeve geleiden, en indien er u een paal of een plas water voorkwam, of een steen in den weg lag, zoo zoudt gij het broertjen, daar gij sterker zijt, er over zetten, niet waar? Indien nu iemand tot u zeide: willem, waarom maakt gij het u zoo moeijelijk met het jongetjen?’ (is dit geen Germanisme?) ‘Ei, laat het maar loopen! Wat zoudt gij dan wel doen?’ -

‘Willem antwoordde: ei, hoe zoude ik dat jongetjen alleen kunnen laten? Het is toch mijn Broeder, en hij kan zich zelven alleen niet helpen, maar ik ben sterker, zoo moet ik hem immers geleiden en over den steen tillen. Hoe zoude ik anders kunnen handelen? -’

‘Nu zeide de Vader, zoo zijn de armen onze zwakke Broeders, en zij, die hen helpen en geven kunnen, zijn de sterkere broeders. Den armen valt het zuur, om door het leven te komen: zij zouden zich niet eens zat eeten (e) [Germ.], noch zich zuiver en warm kleeden, en nooit vrolijk worden kunnen, indien de anderen, welken God meer gegeven heeft, dan zij noodig hebben, hun niet bijstonden, en hun vriendelijk de hand boden. Dit is immers zeer natuurlijk, en daarom heeft de

[p. 301]

Lieve God den eenen meer gegeven en den anderen minder, opdat zij elkanderen de hand bieden zouden, de welgestelden, om te geven, en de behoeftigen om te ontvangen, en beide daarbij niet vergeten zouden, dat zij broeders onder elkanderen zijn, en éénen Vader hebben. Daarom heet het ook, “wie den armen geeft, die eert God.”’ - enz. enz.

Gaarne zouden wij hierbij nog eene proeve van geheel anderen aard voegen; doch dit duldt ons bestek niet, en het gezegde zal, hopen wij, genoeg wezen, om dit Boekje aan verstandige Godsdienst- en menschenvrienden, zoo tot eigen gebruik, als ter verspreiding onder anderen, ernstig aan te bevelen. -

De vertaling is over het geheel zuiver. Min gelukkig is de vertolking of navolging der Dichtstukken uitgevallen. - Er is eene stroesheid en gedrongenheid in dezelve, die de werking van dezelve vermindert.

Wij verlangen naar de volgende Stukjes, en wenschen den Heeren Vertalers daar lust en zegen toe!