Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1811

De twee Bruiden. Door August Lafontaine. Tweede Deel. Met Platen. Te Haarlem, bij F. Bohn, 1810. 116 Bladz. (nog behoorende tot het Eerste Deel) en 386 Bladz. In gr. Octavo. De prijs is ƒ 3-18-:

De Hollandsche uitgave des Eersten Deels van dezen Roman kondigden wij aan in onze Biblioth. voor 1810, 1ste Stuk, Bladz. 41. De Heer bohn, wien berigt was, dat het Hoogd. Werk in twee Deelen

[p. 94]

kompleet zoude zijn, ontving daarna, een Tweede en Derde Deel. Om nu zijn woord te houden, van de Hollandsche vertaling in twee Deelen te zullen geven, en die Deelen niet al te ongelijk in grootte te doen worden, besloot hij nog 116 bladz. bij het Eerste Deel te voegen, en die met het nu vrij gelijke Tweede Deel uit te geven, tot vermijding van kosten voor de koopers, die nu bij inbinding de twee Deelen behoorlijk kunnen doen schiften. Wij vinden deze schikking edelmoedig en zeer goed.

Het Eerste Deel bragt august, den held dezer Roman, na eene belangrijke reis, waarop hij de voortreffelijke Freule amelia van wart had leeren kennen en beminnen, in het ouderlijk huis terug, waar het wedervinden der bekoorlijke en allerdeugdzaamste rosette, zijn Nichtje, en door zijnen vader federt lang hem ter vrouwe bestemd, hem tot eene vergelijking tusschen die twee meisjes aanleiding gaf. - In dit overig gedeelte des Eersten Deels, en verder in het Tweede, ontwikkelt het zich nader, dat deze amelia en rosette de twee bruiden zijn, tusschen welke een allerzonderlingste zamenloop van omstandigheden het edel, gevoelig, grootmoedig hart van den braven august eenen zeer langen tijd geplaatst en zwevende houdt, terwijl beiden op zijne hand aanspraak hebben, beide beurtelings de verklaring zijner liefde met die van hare wederliefde hebben verwisseld, en echter, door eene menigte van tusschenkomende voorvallen, zoodanig geslingerd worden, zoowel als august zelf, dat zij de ééne voor de andere haar geluk aan dat harer medeminnares, zoowel als aan de eer en het geluk van den haar beide zoo dierbaren august, willen opofferen; de uitkomst echter van dezen grootmoedigen tweestrijd, welke menig tooneel oplevert, dat den ongevoeligsten zelfs teedere, menschelijke, deugdzame tranen moet uit het oog persen; - die uitkomst dan, door een' zeer ingewikkelden zamenloop van gebeurtenissen voorbereid, is, dat rosette, zonder de beslissing van august zelven, met hem vereenigd, en ook zijne amelia met francesco, den man van hare eerste liefde, gelukkig wordt.

De geschiedenis dezer dubbele, en echter volkomen reine, en eindelijk gelukkige, hartsverbindtenis is op eene meesterlijke wijze door L. bearbeid, en verdient

[p. 95]

zoo zeer als eenige andere van diens beroemden Auteurs uitvinding gelezen te worden, doch zij is te uitvoerig en te zeer ingewikkeld, om daarvan eene genoegzame duidelijke schets in zoo korten omvang mede te deelen. Genoeg zij het, hier nog gemeld te hebben, dat, behalve onderscheidene nieuwe en belangrijke karakters, in dit gedeelte des Romans de meeste, die wij reeds hebben leeren kennen in het Eerste Deel, vooral woldemar (hans norden, de vader van amelia,) en francesco, (die op het einde blijkt de zoon van amelia's Tante van brandt, en dus met haar en august vermaagschapt te zijn, en wiens geschiedenis ten uiterste treffende is), hier weder op het tooneel verschijnen, en zich, ter daarstelling van de groote uitkomst, geheel ontwikkelen. Onder anderen kan men niets meer roerends, geene schooner worsteling der edelste hartstogten, zich voorstellen, dan die van medelijden en vriendentrouw bij francesco, terwijl hij bij den Domheer van eik de rol van doofstomme speelt, om het geheim van amelia's verblijf voor zijnen vriend august te ontdekken, en intusschen door deernis met de diep rampzalige gabriële bewogen wordt, om haar te redden uit eene bedwelming van waanzinnigheid, hetwelk hem ook, schoon ten koste van de beloofde ontdekking, gelukt; ditzelfde moet ook van den tweestrijd van august met zich zelven, en van amelia en rosette, om zich aan zijn geluk op te offeren, gezegd worden. Kortom, wij blijven bij ons voorheen gezegde, dat ook deze schoone Roman zijnen voortreffelijken bearbeider waardig is.

Met dat al, en in weerwil van het echte naïve, dat hier in de schildering van verschillende karakters, vooral in de Familie der nordens, meesterlijk is aangebragt, blijven onze vroegere aanmerkingen nopens het overdrevene poëtische en karakterschildering, tafereelen en stijl, ook op dit gedeelte des Werks in volle kracht toepasselijk. Het gelust ons niet, en de plaats ontbreekt ook, om een aantal stalen, gelijk wij deden uit het Eerste Deel, te zamelen, ter staving van onze Kritiek in dezen; anders zou bijkans elke Brief ons daartoe stoffen aan de hand geven.

Dit alleen zullen wij nog zeggen, dat er wel eens trekken en tooneelen ook in dezen Roman voorkomen,

[p. 96]

waarbij de geschiedkundige waarheid, althans waar schijnlijkheid, zeer geleden heeft. Zoodanig b.v. is het avondgebed eener moeder voor slapende kinderen, die zoo nog waakten en: goeden nacht, Moeder! riepen, I D., Bladz. 363, 364. - Francesco's betuiging aan wilhelmine, Bladz. 59, van een hart vol reine liefde, vol getrouwe bestendigheid, en eene begeerte, om door haar geheel gelukkig te worden, schoon hij haar niet geheel gelukkig maken kon, vergeleken met Bladz. 97, waar hij niet meer verbergt, dat hij haar niet beminde, hoewel hij echter had voorgenomen, haar gelukkig te maken (?). In soortgelijke strijdigheden vervalt men, wanneer men zijne tafereelen al te woelig maakt, en aan eene weelderige verbeelding, en nog weelderiger pen, al te lossen teugel viert; wij hebben geen' lust, om er meer stalen van bij te brengen.

Tot lof van den Vertaler, of wel van den Uitgever, moeten wij hier bijvoegen, dat wij de vertaling van dit tweede gedeelte, hoezeer gansch niet gezuiverd van alle germanismen en andere zinstorende taalen drukfeilen, echter te dien opzigte veel beter dan het Eerste Deel bewerkt gevonden hebben. Onze strenge, doch gegronde berisping daaromtrent schijnt van goede uitwerking te zijn geweest. Jammer, dat er nog hier en daar leemten van dien aard zijn overgebleven, welke voor den verbeteraar, bij het overzien van dit laatste gedeelte, zoo gemakkelijk waren te verhelpen geweest, dewijl zij ieder een van zelf in het oog vallen. Laat er ons slechts drie noemen, waarnaar men van de overigen veilig oordeelen kan.

Stummer! stummer! zoo spreekt, op Bladz. 105, II Deel, de Domheer bij gabriële's herstelling, den Doofstomme spelenden francesco in verrukking aan. De Vertaler smeedde dus een' eigen' naam uit hetgeen stomme! stomme! behoorde vertaald te zijn.

Mijnentwege, op Bladz. 111, moet niet zijn, gelijk dit woord uitdrukt, van wege mij, van mijnen kant, maar om mijnent wille, te mijnen behoeve.

‘Zij had opregt onder de smart gestaan, en ik stond opregt naast haar,’ Bladz. 251, moet zijn: kloekmoedig, standvastig, of, gelijk wij wel eens zeggen, met opgerigten hoofde.