Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1811

Leerredenen over nuttige en aangename Onderwerpen. Door S. Roorda van Eijsinga, Evangelie-Dienaar te Westzaan. Te Amsterdam, bij J.H. Duisdeiker, 1810. XVI en 301 Bladz. In gr. Octavo. De prijs is ƒ 2-10-:

Gelijk onze tijden bijzonder vruchtbaar zijn in fraaije Dichterlijke Voortbrengselen, op vaderlandschen grond gekweekt, zoo vinden wij ons ook in het Godsdienstig vak telkens verrijkt met een aanzal minder en meer belangrijke Geschriften, en onder die inzonderheid met eene en andere keurige verzameling van oorspronkelijke Leerredenen, die, hoewel niet alle in sierlijke Kansel-welsprekendheid en andere schitterende schoonheden de Leerredenen van den met regt beroemden van der palm op zijde komende, nogtans ook hare voortreffelijke hoedanigheden hebben, althans met de beste van vroegere Preekverzamelingen gelijk staan, en een bewijs opleveren, dat het ook onder onze hedendaagsche Geestelijkheid niet mangelt aan mannen van geleerdheid, oordeelkunde, goeden smaak, en warmen ijver voor den Godsdienst en de edelste belangen hunner medemenschen. Zoo geven ons ten minste deze droevige tijden, waarin elk in bestaan en genot zoo veel verliest, eene vertroostende aanwinst voor verstand en hart, die dankzegging jegens eene goede Voorzienigheid verdient, en, wel gebruikt, de hoop niet geheel afsnijdt, dat er nog iets goeds van het diepgezonken volk van Nederland zou kunnen worden.

Het achttal van Leerredenen, dat thans voor ons ligt, en waarmede de Eerw. roorda zijne Mede-

[p. 11]

Christenen een aangenaam Godsdienstig geschenk maakt, kunnen wij, als tot de beste soort van onzen tijd behoorende, met alle ruimte aanprijzen. Wij hebben die met smaak en met stichting gelezen, 's Mans niet gemeene predik-talenten hulde gedaan, en twijfelen geenszins, of dezelve zullen door elk, die prijs stelt op eene duidelijke, oordeelkundige, mannelijk welsprekende Bijbel-uitlegging, gepaard met een ernstig, welgekozen, menschkundig en Godvruchtig Evangelisch bestuur, met niet minder genoegen en nut dan door ons gelezen, en in de huisgezinnen der Christenen met vrucht gebruikt worden.

Indien wij eene algemeene aanmerking op den vorm dezer Leerredenen mogen maken, is het deze, dat dezelve ons doorgaans te lang, en, bijzonder voor eene Dorpsgemeente hier en daar wat al te geleerd of met geletterd bijwerk versierd, zijn voorgekomen; doch deze aanmerking verliest niet weinig van hare kracht, door hetgeen de Eerw. Auteur in het Voorberigt meldt, dat hij namelijk zijne eerste kortere opstellen voor den Kansel onder het afschrijven met eenige aanmerkingen en bijvoegselen vermeerderd heeft, waardoor deze en gene Leerredenen (ja, dat geldt van meest alle,) langer zijn geworden, dan voor den Leerstoel geschikt is; en dit mogen wij hem bij de gedrukte uitgave dezer Preken hiet alleen ten goede houden, maar zelfs dankweten.

Hetgeen de Eerw. roorda in het Voorberigt meldt, zoo wegens zijne bedoelingen met deze uitgave, als met opzigt tot de keuze zijner stoffen, en de manier van bearbeiding volgens de grondregelen van eenheid en verscheidenheid verdient te worden nagelezen.

De onderwerpen, hier behandeld, zijn deze:

1. De grootheid van den Christen in lijden Hand. XVI: 25, 26. Uit welken tekst hij deze twee denkbeelden nader en mannelijk ontwikkelt: de Christen in lijden is groot van ziel - en, hij is groot door de goedkeuring van god; waarna uit het behandelde gepaste beoefenings - lessen worden afgeleid.

2. Over de bekeering van den Stokmeester. Hand. XVI: 27-34. Welke geschiedenis hij toelicht en voor ons bruikbaar maakt door dezelve te beschouwen, als - heilzaam voor den stokbewaarder, - als vereerend

[p. 12]

voor paulus en silas; - als bevorderlijk voor de verbreiding van het Evangelie, - en leerzaam voor ons.

3. De grootheid van abrahams geloof in het offeren van izaak. Hebr. XI: 17-19. Een meesterstuk in der daad van welsprekendheid, Bijbelsche mensch en karakterkunde, fijn gevoel, en Godvruchtig bestuur in onderscheidene omstandigheden en gevallen dezes levens; waarvan wij de lezing inzonderheid aanprijzen.

4. Het herdenken onzer wegen een geschikt middel ter Zedelijke Verbetering. Ps. CXIX: 59. Uitgesproken bij gelegenheid eenet Voorbereiding van (tot) het H. Avondmaal, en de bediening van den Doop aan eene bejaarde, te welken einde de Leeraar de volgende drie stukken met veel ernst en gepastheid behandelt. Laat ons - onze wegen bedenken, zoo van gods als van onze zijde; - onderzoeken, hoe dit tot verbetering moet opleiden. Hier bepaalt ons de Redenaar bij de droef heid naar god, zucht naar vergeving, wantrouwen omtrent ons eigen hart, voorzigtigheid voor het vervolg, en ijverige poging om onze misstappen te verbeteren. Waarna gepaste toespraken volgen, zoo aan de genoodigden tot het H. Avondmaal na afgelegde belijdenis des Geloofs, als aan de bejaarde Doopelinge in het bijzonder, en eindelijk aan al de Ledematen en de gansche Gemeente. Beknoptheid, kracht van taal, en getrouwheid vereenigen zich bijzonder in deze fraaije Leerrede.

5. Over de onverschilligheid in den Godsdienst. Matth. XXV: 5. Waaruit R. aanleiding neemt, om aan te wijzen den aard dezer kwaal, - hare oorzaken, - hare verderfelijke gevolgen, - en, eenige gepaste behoed- en geneesmiddelen daartegen, welk laatste stuk inzonderheid toepasselijk behandeld wordt.

6. De noodzakelijkheid van gods geleide op onzen verderen levensweg, of, Nieuwjaarsrede, naar Exod. XXXIII: 14. Hij geeft eerst de overeenkomsten op tusschen mozes en ons, als reizigers beschouwd; dan de noodzakelijkheid van gods geleide op onzen weg; en eindelijk de middelen, om ons van dat geleide te kunnen verzekeren. In het tweede stuk mengt hij oordeelkundig de gepaste aanspraken hij die tijdsgelegenheid; en alles is met oordeel en smaak behandeld. Wij kunnen in geene bijzonderheden treden.

[p. 13]

7. De Prijs der verlossing. 1 Petr. I: 18-20. Vier zaken behandelt hier de Redenaar. Welke verlossing paulus bëdoelt; - tot wat prijs die verkregen is; welke zekerheid de Christenen daarvan hadden; en - hoe wij dit alles toepasselijk moeten aanwenden. Wederom een fraai stuk, gelijk vooral ook is

8. De verheerlijking van den Zaligmaker op den berg. Matth. XVII: 1-9. Eerst eene geleidelijke opheldering van het verhaal; dan, eene verdediging van de geschiedkundige waarheid, het eigenlijke der opvatting, en dus het heerlijke dezer gebeurtenis, in zoo verre zulks zich op den Leerstoel behandelen laat, (anders toch ware dit stuk verre van volledig te zijn; maar, zou er nu niet reeds te veel op den Kansel van gezegd zijn?); vervolgens eene korte opgave der gode waardige oogmerken van dit geval; en ten slotte, eene en andere nuttige les, waarvan wij de eerste ‘wij zijn aan jezus den diepsten eerbied verschuldigd’ ter proeve van stijl en zaken mededeelen.

‘Bij het edele van zijn onderwijs, het zachte van zijn karakter, het ontelbare zijner weldaden, het verbazende zijner wonderen, wekt nu eene getuigenis uit den Hemel onze hoogachting op, en boezemt ons het heiligst ontzag voor den Goddelijken Verlosser in.’ -

‘Wie denkt verheven genoeg over den geliefden van god, den Eeniggeborenen Zoon van den Koning der Wereld, die een ontoegankelijk licht bewoont?’ -

‘Welk eene uitzinnige en onverschoonlijke dwaasheid begaan dan die vermetelen, die Hem hun hart en hunne hulde ontzeggen, of althans naauwelijks weten, hoe zij zijne eer bekorten, zijne grootheid verkleinen zullen? - Van zijne verhevene en Goddelijke natuur willen zij niets weten; in zijnen dood vinden zij geene vergevende kracht, en spreken zoo verkwistend van zijne zedeleer, als zij karig gewagen van zijne wonderen, of zich geneigd betoonen, om die te verminken.’ -

‘Welk eene schennis, beleediging en ondank voor zoo veel licht, heil en troost door den Zaligmaker van zondaren aangebragt! - Welk een schandelijk

[p. 14]

versmaden van een lijden, voor ons verdragen, en door de Hemellingen bewonderd!’ -

‘Kan men in goeden ernst gelooven, dat zulke menschen, wat zij dan ook voorgeven, het wel met jezus en zijn Evangelie meenen?’

‘Geliefden! schamen wij ons nooit over de belijdenis van onzen Verlosser! - Stellen wij er onze eer in, Hem te erkennen voor den christus, den Zoon des levendigen gods; Hem te roemen, te aanbidden in zijne grootheid - te bewonderen in zijne vernedering!!!’ -

‘Maar, dit zij niet al de eer, die wij Hem bewijzen. Menig een' mangelt het immers nog, bij de voortreffelijkste belijdenis, aan ware hoogachting vóór- en vurige liefde tot jezus. - Zoo lang wij de zonde en ongeregtigheid dienen; of, zoo lang wij ongeloovig blijven, en niet vertrouwelijk verkeeren omtrent de vruchten van zijnen dood en de gansche voor ons verworvene Verlossing; zoo lang ontëeren wij jezus, en maken geen' staat op het woord van Hem den getrouwen, maar zijn ongehoorzaam aan zijne bevelen.’ -

‘Ja, er zijn ook gemoedelijke Christenen, die te veel schroomvalligheid en angst voeden, even als de Apostelen, die zich door de vrees, waardoor zij ter aarde vielen, veel van het zalige benamen, dat hun op den berg werd aangeboden, om te smaken.’ -

‘Maar jezus was toegevend; hen opbeurende zegt Hij: “vreest niet.” - Zoo spreekt Hij ook tot onze zwakheid. - O! laat ons Hem, dien barmhartigen Hoogepriester, niet langer beleedigen door slaafschen angst; maar ons doel en onze taal zij: - U, o jezus! willen en zullen wij geloovig ons hart met al onze belangen vertrouwen!!!’ -

Mogen deze Leerredenen veel en tot veel nut gelezen worden! Mogen wij spoedig een Tweede Deel van den Heer R. ontvangen!