Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1810

Iets over de tooneelspelen der Japanners.

(Uit een Fransch Reisverhaal.)

Zang, dans en tooneelspel zijn de meest gelieskoosde vermaken van dit volk. Hun Godsdienst ondersteunt en wettigt ze. Zelss maken zij een gedeelte van hunne godsdienstige feesten uit. Echter zijn de bedorvene zeden der tooneelspelers, ook daar, de oorzaak, dat hunne kunst even zoo weinig eerwaardig wordt geacht als in andere landen.

Hunne tooneelmuzijk is een zonderling mengelmoes van sluiten, trommels, cymbalen en groote klokken, welker geluid alleen voor Japansche ooren aangenaam kan zijn. Zonderling is het, dat bij hen de dans zich niet naar de muzijk, maar integendeel de muzijk naar den dans schikt.

De machines en decoratien zijn inderdaad bewonderenswardig. Na de Chinezen is er veelligt geen volk, 't welk ze zoo fraai heeft als deze eilanders. Onze Opera directeurs konden met goed gevolg bij hen een lesje gaan halen. Zij zouden leeren, hoe zij vreesselijke reuzen, onbeklimbare gebergten, bevolkte steden met prachtige paleizen, levendige springbronnen en duizend andere voorwerpen konden doen verschijnen, in plaats van ze op het levenloos doek te schilderen.

Echter worden geest en oor bij deze decoratien gansch niet vergeten. Ten minste hebben de Japanners tooneelspelen, waarmede zij niet minder ingenomen zijn, dan wij met de

[p. 569]

onze. De stoffe tot dezelve levert hun hunne geschiedenis. De lotgevallen hunner Goden, en nu en dan ook derzelver minnarijen, zijn veelal het onderwerp van hunne treur- en blijspelen. Het tragieke, komieke, lyrische en pantomimische is doorgaans onregelmatig onder elkander vermengd. De tooneelstukken zijn, even als de onze, in bedrijven en tooneelen verdeeld. Een voorredenaar, bij wijze van den Prologus der Grieken en Romeinen, ontvouwt het plan; doch wacht zich zorgvuldig, iets van de ontknooping te melden; want deze moet altijd verrassend zijn. De tusschenspelen zijn ballets of Hansworstegrappen. De treur- en blijspelen behelzen echter niets, dan eene ernstige en statige zedeleer, en de eerstgenoemde stellen veelal heldendaden voor.

De acteurs zijn jonge lieden, die men onder de inwoners uitzoekt. De actrices zijn priesteressen van Venus. De tooneelonkosten worden door de steden gedragen; zoodat ieder vierde gedeelte van eene stad volgens hare beurt dezelve een- of tweemaal in het jaar betaalt.

Zonderling is de optogt, wanneer de tooneeldirecteur met zijne tooneelisten en machines, in eene soort van processie, rondgaat. Vooraan wordt, onder een rijk verhemelte, een breed schild gedragen, waarop de naam der straat of wijk geschreven staat, die op dien dag de tooneelonkosten betaalt. Rondom hetzelve doet zich eene luidruchtige muzijk hooren, om het volk uit de omliggende oorden uit te noodigen. Hierop volgen de decoratien en de verdere tooneeltoestel. Het zwaarste wordt van sterke karels getorscht, en het overige van zindelijk gekleede kinderen gedragen. Vervolgens komen de tooneelspelers, en na deze de inwoners van de wijk, alle in staatsiekleederen. De trein wordt eindelijk door eene menigte volks gesloten, die banken en biezematten dragen en paar aan paar deftig voortstappen.

Dewijl de tooneelspelen bij gelegenheid van groote feesten gegeven worden en niet zelden een gedeelte van den Godsdienst uitmaken, plaatsen de Priesters zich bij de vertooning op den eersten rang. Ook is de schouwburg in de nabijheid van den tempel, of, zoo die groot genoeg is, in den tempel zelven. Tegen over de geestelijkheid zitten de Gouverneur, de officiers en de wachten. Deze laatste moeten het volk in toom houden.

Het feest, dat iedere stad jaarlijks ter eere van haren Beschermheer viert, is het allermerkwaardigste. Het begint reeds zeer vroeg met eenen algemeenen optogt der inwoners door de hoofdstraten naar den tempel en vandaar naar den schouwburg. Acht, op onderscheidene wijzen gekleede, meisjes, die bloemen en eenen waaijer in de hand dragen, openen den trein. Twee oude matronen, ouderwets op-

[p. 570]

geschikt, gaan, om een niet onaardig kontrast te maken, aan hare zijde.

Op zulk eenen feestdag was ik aanschouwer van eene waarlijk prachtige vertooning. Eerst verbeeldde het tooneel eenen grooten, bloemrijken tuin, in welks midden eene boerehut stond, waaruit acht andere in het wit gekleede meisjes ten voorschijn kwamen en eenen dans begonnen. Op deze decoratien volgden acht zegewagens, die door prachtig gekleede jongelingen getrokken werden. Deze wagens droegen, behalve boomen van allerhande soort, ook eenen met groene struiken bedekten heuvel, een digt bewassen bosch, in welks midden een slapende tijger lag, voorts eenen half uit het water uitstekenden walvisch en verscheidene andere figuren, meestendeels levensgrootte.

Daarop verscheen een beweegbare berg, eene met boomen omringde springbron, eene ton, en eindelijk een huis, dat echter weldra voor den dans van twee reuzen plaats maakte. Uit den berg kwam een derde reus met een geweldig groot slagzwaard, en zeven Chinezen, die met die drie afzigtelijke gedaanten in bataille gingen. - Na het eindigen van het gevecht sloeg een der reuzen de ton in stukken, en uit dezelve kwam een aardig knaapje, dat met veel uiterlijke welsprekendheid eene soort van redevoering hield en vervolgens met de reuzen eenen dans deed. Intusschen stegen drie apen met vischkoppen uit de springbron, huppelden om de dansenden, en bootsten iedere hunner bewegingen na.

De overige decoratien, die er van tijd tot tijd verschenen, vertoonden eenen Chineschen zegeboog, een landhuis, den optogt van eenen Japanner Koning, eenen waterput met emmer, touw en windas, en ten laatste eenen met sneeuw bedekten berg.

Onder dit alles mengden zich onregelmatig tooneelspelers, dansers en pantomimisten.