Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1810

Eene winter-wandeling.

Gij Winter, die de landen

Met sneeuw en ijs bedekt! gij blijft mij wellekom.

n.s. van winter.

Een mijner Vrienden, een vurig lief hebber en bewonderaar van schilderachtige schoonheden, is nogtans dermate gehecht aan en ingenomen met de bekoorlijke tooneelen, welke één der Jaarsaizoenen biedt, dat hij, als 't ware, weigert de oogen te openen, om de aanvallige schoonheden van eenig ander te bespiegelen. Uit den aard tot eene droefgeestige werkeloosheid overhellende, welke hij nimmer aflegt, dan wanneer zijn geliefde Jaarsaizoen hem, als 't ware, uit den slaap wekt en naar buiten roept, heeft hij, gelijk geen klein aantal, die hem hierin gelijken, veeleer dit zijn zwak botgevierd, dan tegengegaan. Met de Lente en den Voorzomer is zijn lust tot het beschouwen der Natuurtooneelen als vervlogen. De weelderige schoonheden van het verder gevorderd Jaar, de statelijke en heerlijke vertooningen, welke de Herfst den oogen biedt, zijn voor hem als niet aanschouwenswaardig. De Winter althans heeft bij hem niets begeerlijks. In dit Saizoen verdubbelt hij zijne weeklagten over het gemis van de aangenaamheden, welke hem de Lente en de Voorzomer boden.

[p. 165]

Ongelijk aan dezen mijnen anders hooggeachten Vriend, wiens zwak mijne berisping niet ontgaat, gevoel en geniet ik alle de levendige indrukken, welke de Herfst aanbiedt, in eene groote verscheidenheid van woelige land- en veld-tooneelen, die elkander afwisselen en vervangen. - Ja, in den Winter zelfs vind ik, (om niet te reppen van de gelegenheden, welke dezelve tot gezellige vermaken biedt,) op een helderen dag, wanneer de laagzwevende zon ons bestraalt, groot genoegen in eene buiten-wandeling. Hetzelve moge, in vele opzigten, te kort schieten bij de voldoening, welke milder Saizoenen opleveren, die Wandeling schenkt eene rustigheid en kracht aan mijne ligchaamsgesteltenisse, en biedt mij eene menigte van voorwerpen, der aandacht waardig, aan, bijzonder geschikt, om, door derzelver tegenoverstelling en vergelijking met de vertooningen, welke andere Jaargetijden opleveren, ons te meer te treffen, en veelvuldige, voor verstand en hart geenszins onvruchtbare, vergelijkingen te maken.

In deze geestgesteltenisse nam ik een der heldere en schoone dagen, welken deze Winter aanbood, waar. Ik ging uit, om zoodanige schilderachtige vertooningen, als de Natuur mogt aanbieden, op te doen, of zulke menschen-karakters waar te nemen, als mij op den weg mogten ontmoeten.

't Is waar, in mijne ontmoetingen deed zich weinig op, 't geen, naar de algemeen aangenomene denkbeelden, bijzonder opmerkenswaardig was. Nogtans strekte mijne Wandeling tot onderhoud en leering: want er is niets vreemds of wonderbaars noodig, om op onzen redelijken geest te werken, en de aandacht te wekken en te vestigen van den opmerkenden en bespiegelenden Wandelaar, wien het om leering te doen is; geene zonderlinge lotgevallen of ontmoetingen worden er vereischt, om de bespiegeling gaande te maken en bezig te houden van hem, die smaak vindt in de beschouwing van de Werken der Natuur, en niet ongevoelig is voor de aandoeningen zijns harte, door zich aanbiedende voorwerpen opgewekt. Veeleer mag men vreemd vinden de onopmerkzaamheid op het leerzame, 't welk zoo vele ons omringende voorwerpen aanbieden, en, als om strijd, ons leering schenken.

Ik zette den voet niet buiten, of de, bij stilte, dikgevallen sneeuw, die over het rustend veld verspreid lag, en, als een wollen kleed, 't zelve tot een winterdeksel strekte, bepaalde mijne aandacht op de gunstige schikkingen der Nature, of liever der Voorzienigheid, om, door dit wonderbare middel, in den hard bevrozen grond, de kiemen der planten en gewassen te beschutten. - Bewondering en Dankbaarheid hielden mijnen geest bezig.

Wil de verbeelding zich, te harer voldoening, bezig hou-

[p. 166]

den, welk een Jaargetijde is er dan, 't geen daartoe geene stoffe verleent? Ook de Winter biedt te dien einde eene menigte van vertooningen aan den Wandelaar. Een groep van bladerloos geboomte, 't welk nog onlangs met milde en zachte schaduwen een heerlijk Buitenverblijf belommerde, had in mijn oog eene statelijkheid; de kale toppen, veelal met sneeuw bedekt, verhieven zich; alles was in schijnbare rust: doch de altoos werkende Natuur bereidde van binnen het nieuwe loof en de vruchtbeginselen van die sieraden des Groeijenden Rijks, met andere deelen van 't zelve, den schijnbaren Winterslaap genietende. - Hoe veel stofs tot nadenken!

Wat de verhevener gevoelens van het hart betreft. In gewigtige lessen en leeringen van Zedelijkheid is geen Jaargetijde, en dus ook de Winter niet, verstoken, ja vloeit deze daarvan over, ons voorwerpen aanbiedende en voorvallen opleverende, die een hart, vatbaar voor gevoelige aandoeningen en gereed om dezelve op te volgen, een wellust schenken, nooit genoten door zielen, daarvan vervreemd.

Zal dus die scherpsnijdende oostewind, ongenadig als het ongevoelig hart des in weelde en dartelheid verdronkenen, de zoodanigen, die zich daaraan blootstellen, geene nadrukkelijke les geven van de noodzakelijkheid der hulprijke milddadigheid? - Zullen deze bladerlooze hagen en van groen ontbloote boomen ons niet ten krachtigste herinneren, hoe vele arme, van koude huiverende, nuttige leden der maatschappije, door den Winter werkeloos, de noodwendigheden dezes levens zeer schaars kunnen bekomen, koude en teffens gebrek lijden? - In deze schamele hut, aan de zijde des wegs gelegen, branden op de haardstede eenige opgezamelde takjes, en de halfnaakte kinderen kruipen rondsom het flaauw opblakerend vlammetje. Kan men dit zien, zonder een regtmatig gevoel van medelijden te ontwaren? Of zal een aandoenlijk hart die gewaarwording verstompen en doen zwijgen, door het hulpbieden ontwijkend denkbeeld: ‘zij zijn het niet beter gewoon!’? Neen! zulks zal veeleer dienen, om een gedeelte van het overtollige in onze jaarlijksche uitgaven, indien het niet anders geschieden kan, te besnoeijen, en het der nooddruft hulpvaardig toe te reiken.

Eene schamele hut gaf mij op mijne Wandeling eene nadrukkelijke les. Eene oude Vrouw maakte mijne aandoeningen op 't gevoeligst gaande. Zij stond aan de deur van eene kleine woning. Hare houding sprak, als 't ware, mij toe: ‘Sta stil, Wandelaar, die de zegeningen des overvloeds geniet!’ Ik volgde die inspraak, en vervoegde mij tot deze blijkbaar behoeftige. Hare geschiedenis, welke zij mij verhaalde, had niets van het zeer zeldzame of ingewikkelde; maar zij droeg alle kenmerken van echtheid, en kwam hierop neder. Zij had beter en ruimer dagen beleefd. Hare wo-

[p. 167]

ning was, te eenigen tijde, gezegend geweest met alle de voordeelen, welke iemand in haren levensstand met reden kon verlangen. Zij had ook den dag van dieper te nederdrukking gezien, en merkte de meerdere ruimte, in haren tegenwoordigen wel zeer nederigen staat, aan als eene belooning van hare vroeger betoonde wilvaardige onderwerping aan de schikkingen der Voorzienigheid, als een zonneschijn na een door wolken dik benevelden dag. Zij is de Weduwe van een vlijtig Landman, wiens naarstigheid hem in een ruimer en beter stand gebragt had, dan waartoe de Landlieden doorgaans kunnen opklimmen. Maar de rampzalige gevolgen des Oorlogs hadden, na allengskens toenemende verarming, haren Man gedrongen om in den Krijgsdienst te treden. Hoogst moeijelijk viel dit scheiden, en werd welhaast gevolgd door nog treffender slag, - de wete van den dood des vertrokken Huisvaders. Hierdoor werd zij met haar Gezin zonder steun, zonder hoop op bestaan gelaten. Gelukkig dat een Heer, in dien omtrek wonende, de brave Vrouw leerde kennen, en, met haar deerlijk lot bewogen, haar en hare kinderen dit klein verblijf ter woning aanbood, en, nevens andere menschenvrienden, het te kort komende aan hare geringe verdiensten aanvulde. Zij is thans in den herfst haars levens; dan de hardigheden, waarmede zij te worstelen gehad heeft, hebben de voren des ouderdoms diep in haar gelaat gedrukt: met dit alles is er geen trek van misnoegdheid in te vinden, die te onvredenheid aanduidt over den weg, dien de Voorzienigheid met haar gehouden heeft.

Van dezen aard zijn de voorwerpen, waarmede ik mij op mijne Winterwandelingen bezig houde. Zij krijgen gewis, naar gelange der voorwerpen en ontmoetingen, verscheidenheid. Ik heb alleen die van eene enkele wandeling hier willen te nederschrijven. Schoon dezelve niets verhevens, niets vreemds behelzen, hoop ik zullen zij niet van alle leerzaamheid verstoken wezen.