Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1810

Eene uitbarsting van den berg Etna; door een' ooggetuige medegedeeld.

‘Mijn Heer de Redacteur der Algemeene Voderlandsche Letteroefeningen.

Kunt gij goedvinden, in uw zeer nuttig Mengelwerk een plaatsje in te ruimen voor het volgende berigt wegens een verschrikkelijk Natuurverschijnsel, gij zult, twijfel ik niet, velen Lezeren genoegen geven. Het berigt is geloofwaardig, als medegedeeld door eenen ooggetuige, een Engelsch Officier, die, ten tijde der uitbarstinge, zich op Sicilie bevond. Ik ben,’ enz.

messina, 24 April, 1809.

Het was op den 27 Maart l.l., 's morgens ten zes ure, dat eene ontzaggelijke menigte zwarte asch, die, onder de gedaante van wolken, zich van den berg in de lucht verhief, en hare rigting nam naar deze stad, welke vijftig mijlen van den Etna ligt, eene aanstaande uitbarsting dezes vermaarden Vuurbergs aankondigde. Deze asch, door een hevigen rukwind voortgestuwd, viel in zulk eene ontzettende menigte uit de lucht, dat van de straten en de huisdaken verscheiden wagenvrachten verzameld werden. Dezelve geleek naar buskruid, en wel zoodanig, dat een Iersch soldaat, die zich in het kasteel bevond, begon te schreeuwen: ‘De wind heeft de deuren der Magazijnen geopend, en al het buskruid ligt rondom de barakken!’

Kort nadat de dag was aangebroken, verspreidde een

[p. 161]

schrikwekkend geloei, hetwelk zich van den kant des bergs liet hooren, eene algemeene ontsteltenis onder de bewoners van deze gewesten. Onkundig, hoe verre en naar welken kant de verwoestingen zich zouden verspreiden, verlieten vele menschen hunne huizen. Op het ontzettende gedruisch, welk zich had doen hooren, volgde onmiddellijk eene woedende uitbarsting van asch, uit den grooten Crater voortkomende, en die, dikke wolken uitmakende, op het vlakke veld zich op elkander stapelde. Zoo geweldig was de uitbarsting, dat de stoffen, door den Crater uitgebraakt, op verscheiden mijlen afstands tegen den wind indrongen, hoewel dezelve zeer sterk was.

In den avond verving eene uitbarsting van Lava die der asch, en een geduchte vloed daalde af van den berg tot op den afstand van drie mijlen, alwaar hij zich in twee takken verdeelde.

Thans was de Vuurberg stil tot aan den volgenden morgen, wanneer eene nieuwe uitbarsting, met nog grooter hevigheid dan de eerste, zich deed gevoelen. Met geweld daalde de Lava neder tot aan Monte Negro, en overstroomde in weinige uren vele mijlen gronds, over velden en door bosschen haren weg nemende. Tot nog toe had geen gids moeds genoeg bezeten, om nieuwsgierige reizigers naar de plaats der uitbarstinge te brengen, ter oorzake der hoopen asch en lijmstof, welke men op elken stap ontmoette, en die het leven van allen in gevaar brengen, die onvoorzigtig genoeg zijn om dezelve te naderen. Twee uren, echter, na den eersten schrik, was een dier gidsen stout genoeg, om den voet van den Etna te naderen. Deze uitbarsting heeft eene rij Craters daargesteld, eene ruimte van nagenoeg twee mijlen beslaande, uitmakende met de overigen eene onregelmatige lijn, en hebbende, van den top des bergs af, eene Noordoostelijke strekking.

In het midden van een dennen- en eikenbosch ligt eene diepte van onmetelijke uitgestrektheid; dezelve bevat twaalf Craters of monden; twee dier Craters branden altijd, de andere bij tusschenpoozen; zij gaven een gedruisch, alsof er eenige duizenden stukken geschut in ééns werden afgeschoten; uit de zijden kwamen vlammen en brokken rots voort, die als regen, en onder verschillende gedaanten, langs den berg vielen, na alvorens eene hoogte van bijkans duizend voeten bereikt te hebben.

De voornaamste Craters, boven vermeld, waren het

[p. 162]

hoofdtooneel van deze geduchte en grootsche gebeurtenis; hunne twee uitbarstingen vereenigden zich, en formeerden eene vuurkolom, meer dan honderd roeden breed. Uit deze kolom kwamen Lavasteenen voort, die al krakende nedervielen.

In het midden der Crater-linie bevond zich een, die geweldiger scheen te zijn dan de overigen, en waaruit de gevaarlijkste ontlastingen voortkwamen. Vrij groote rotsbrokken vielen, tweemaal, twee schreden van ons, en bijkans waren wij het slagtofser onzer nieuwsgierigheid geworden. Naar mijne gedachten stroomde de Lava alleen uit de twee grootste Craters: want zij vertoonde zich in derzelver rigting, en scheen zich van de overigen af te zonderen. Deze kokende stoffe maakte eene rivier uit, eene halve mijl breed. Na een bosch, welk zij ontmoette, te hebben in brand gestoken, vervolgde zij haren verwoestenden loop, verbrandende en verstrooijende alles, wat zij op haren weg ontmoette, tot op ongeveer zes mijlen van den dubbelen Crater. Hier verdeelde zij zich in twee takken, de voornaamste van welke zijnen loop nam naar het verblijf van den Baron de carri. Op tweehonderd roeden dit huis zijnde genaderd, daalde de Lava in een hollen weg; hetwelk deed hopen, dat haar loop zoude eindigen; doch zij hoopte zich opeen, en drong door den hollen weg, die haar moest beteugelen. De andere tak rigtte zich naar Lingua Grossa, en kwam zeer nabij aan het verblijf van den Baron de cagnone. Vol angst en vrees voor hun leven en bezittingen waren de bewoners van Lingua Grossa; toen de uitbarsting ophield.

De vuurstroom, die uit den Crater niet meer gevoed werd, scheidde zich nu in vele takken, uitmakende kleine eilanden; langzamer vloeide de stosfe, werd verdikt, en eindelijk vast en hard.

Van de Lava kan ik geen naauwkeurig denkbeeld geven; van het vloeibare gedeelte heb ik niets kunnen onderscheiden; intusschen moet zij zeer vloeibaar zijn; zij loopt gemakkelijk voort, en de oppervlakte schijnt zeer ligt en dun te zijn. Ik denk, dat zij vier mijlen in een uur kan afleggen.

Bij nacht was het gezigt van de uitbarsting en den Lavastroom een schouwspel, welk de ziel met angstigen schrik vervulde. De steenen, die uit de Craters voortkwamen, verspreidden eene witte helderheid, die de roode kleur der vlammen te sterker deed uitkomen. Terwijl

[p. 163]

de berg en de vallei door dezen steenregen bedekt wierden, was zulks, voor eenigen tijd, een uitgebreid veld van schitterende sterren en plaatjes. Brandende boomen verhoogden nog dit tooneel. Men hoorde het schreeuwen van vele duizenden vogelen, die den berg ontvlugtten. De Lava was een helsch vuur, met rood en zwart afgezet, daarstellende een verschrikkelijk contrast met het pikdonkere van den nacht. Hier rolde een vuurval; daar ontwikkelden zich golvende bergen, met ingebeelde fortressen gekroond. Het geheele land aan gene zijde van Lingua Grossa en Pie Monte is tegenwoordig met asch bedekt. Vele landerijen zijn door de Lava verbrand en verwoest.

Gedurende dezen storm der Natuur vertoonden de Sicilianen geenerlei blijk van nieuwsgierig- of van werkzaamheid. De Baron de carri, wiens huis in het grootste gevaar was, wees langen tijd, met eene bijgeloovige halstarrigheid, de aanbieding van verscheiden Engelsche officieren van de hand, om zijne kostbaarste goederen aan de verwoesting, die dezelve dreigde, te onttrekken: ‘Neen! neen!’ gaf hij tot antwoord: ‘zoo als het God belieft.’ In het einde, echter, liet hij zich overhalen om veel van zijne goederen te bergen. Maar toen de Lava tot op tweehonderd roeden zijne woning had bereikt, hield de uitbarsting op, tot groote blijdschap der bewoneren, welke deze weldaad toeschreven aan de verdiensten en de voorspraak hunner Heiligen, wier beelden heel van Castiglione, meer dan drie mijlen van daar gelegen, in statelijken optogt waren aangebragt, gedurende deze ramp, en in het midden eener menigte arme lieden geplaatst, ter plaatse digtst aan het vuur. De Processie bestond uit bewoners van beiderlei sekse, allen berooid en ellendig, vervullende de lucht met huilen en jammerklagten, slaande zich op de borst, de haren uit het hoofd trekkende, en zich met roeden geeselende; terwijl de Priesters, die hen verzelden, alle de Heiligen aanriepen, en hen bezworen om hen van hunne ellende te verlossen. In hunnen optogt hielden zij stil bij het huis van den Baron de carri; de Huiskapellaan verscheen op het balcon, en deed eene korte leerrede, zijne woorden met de nadrukkelijkste gebaren verzellende. Hij zeide, dat de uitbarsting eene straffe des hemels was om hunne menigvuldige zonden, en dat zij een zoo ondeugend leven door boete moesten uitwisschen. Zoo dikmaals hij eenige oogenblikken zweeg, werd dit zwijgen van zuchten en tranen vervangen; de toehoorders

[p. 164]

geeselden zich met roeden, en vertoonden blijken der diepste gemoedsverbrijzelinge. Nooit werd ik zoo sterk getroffen door eenig tooneel van algemeene volksramp.

Waar is nu de mensch, die denken durft, dat hij ademhaalt zonder den Goddelijken bijstand? Tot welke overdenkingen en aanmerkingen geven de uitwerksels eenes woedenden Vuurbergs stoffe aan de hand! Welk eene diepgaande boezemsmarte gevoelt niet de mensch, die zijne eigendommen, de velden, welke hij bebouwt, door eene schrikwekkende omkeering in eenen oogenblik ziet verwoest worden! Kortstondig zijn de overige geesels der aarde; vruchtbaarheid vervangt gebrek; de oorlogsrampen verdwijnen met den tijd: maar altijd zullen de toekomende geslachten voor oogen hebben de zwarte en dorre rotsen, die den vruchtbaren geboortegrond hunner ongelukkige voorvaderen vervangen hebben.