Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1810

[p. 659]

De Kaffers, aan de Zuidkust van Afrika, natuur- en geschiedkundig beschreven, door Lodewijk Alberti, Major bij den generalen Staf der Armée enz. Te Amsterdam, bij E. Maaskamp. 1810. In gr. 8vo. Behalve het Voorberigt, 260 bl.

Reeds veel is er, door onderscheidene Reizigers, wegens dien uitgebreiden Volks-stam geschreven, die met den algemeenen naam van Kaffers genoemd, ofschoon inderdaad dikwerf met andere Stammen verward wordt. De Heeren barrow, vaillant, en anderen meer, hebben velerlei berigten medegedeeld, zoodanig verschillende van aard, dat men dadelijk het besluit moet opmaken, dat zij zelven geenszins in persoon die volken en landen bezocht, maar hunne verhalen hebben overgenomen van anderen, die voorgaven daarmede bekend te zijn, ofschoon de getrouwheid dier berigten van achtere blijkt inderdaad betwijfeld te moeten worden. Bij den eenen, immers, komen zij voor als een oorspronkelijke en afzonderlijke, bij den anderen als een gemengde; bij dezen een zachtzinnige, bij genen een wilde; nu eens een zeer beschaafde, dan weder een zeer onbeschaafde stam: een verschil, hetgeen juist te wachten is van reizigers, die zelven geene ooggetuigen waren, maar alleen zich op de onzekere berigten van somtijds zeer onbevoegde personen verlieten.

Met een wezenlijkst genoegen verheugen wij ons in het Werk, dat alhier wordt aangekondigd, als van eenen Man, die, in eene krijgskundige betrekking, met den Hoog Ed. Gestr. Heer Gouverneur, j.w. janssens, als Gouverneur, en den Hoog Ed. Gestr. Heer Mr. j.a. de mist, als Commissaris Generaal van het Hollandsche Gouvernement, in den jare 1802, naar de Kaap de goede Hoop vertrok, en aan die Volkplanting drie jaren lang vertoefde: terwijl eene zending, op last van den Gouverneur naar de Binnenlanden, en de post aldaar, als Landdrost van het Distrikt Uitenhage, den Schrijver bij uitnemendheid in staat stelden, om het een en ander met eigen oogen te aanschouwen. Ja, het was juist de zorg der Kaffersche en Hottentotsche belangen, aan den Heer alberti opgedragen, welke de overvloedige gelegenheid schonk, om de waarheid in dit opzigt te kennen.

Als zoodanig verschijnt, dan, dit Werk, met opzettelijk oogmerk geschreven, om een zuiver licht te versprei-

[p. 660]

den over dit belangrijk gedeelte van de Geschiedenis der Volken; en wij mogen uit de eenvoudigheid des verhaals en uit de duizenderlei bijzonderheden, welke alhier wegens de gesteldheid, de zeden, gewoonten en het karakter van dezen Volks-stam voorkomen, met allen grond tot de volkomene waarheid besluiten.

De Schrijver behandelt, in vijfentwintig Hoofdstukken, den Oorsprong der Kaffers, - de Ligging, Grootte en Gesteldheid der Landstreek, door hen bewoond, - de ligchamelijke Vorming en het uiterlijke Voorkomen, - de Spijzen, - de ligchamelijke Sterkte, - den gewonen Slaap, - de Kleeding en Sieraden, - de ligchamelijke en zedelijke Kinder-Opvoeding, - de Ziekten, Geneesmiddelen en den Leeftijd, - de Taal-, Teeken-, Schrijf- en Telkunst, Tijdrekening en Zielsvermogens, - de Begrippen wegens God en Godsdienst, - het huisselijke Leven en de Bezigheden, - Betrekkingen van Maagschap en Aanzien, - Zedigheid des Vrouwelijken Geslachts, - Liefde en Huwelijk, - het maatschappelijk Leven, - den Regeringsvorm, - de Regtspleging, - den Krijg en Vrede, - de Begrasenis- en Rouwplegtigheden, - de Betrekkingen tusschen de Kaffers en de Volkplanting, - Gedachten over de behandeling en beschaving der Kaffers, - en eindelijk de Karaktertrekken en Bijzonderheden wegens gäika, derzelver toenmalig Opperhoofd.

Reeds uit deze eenvoudige opgave blijkt, hoe volledig en voldoende zulk eene Geschiedenis moet genoemd worden, wanneer zij in handen van een bekwaam Man valt; en, na eene oplettende vergelijking, maken wij het ons ten pligt, openlijk te verklaren, dat zij welligt nooit eenen beteren geschiedschrijver had kunnen ontmoeten, daar zij ons denzelven kenmerkt, als een onbevooroordeeld, oplettend en kundig waarnemer, als eenen Man, die zich in zijnen post allezins verdienstelijk gekweten heeft, en als eenen Schrijver, die nimmer opgesmukt te boek stelt, maar altijd eenvoudig, zonder eenigen lof te bedelen, veeleer daar, waar hij welligt had kunnen beslissen, liever eigene kunde in twijfel trekt, dan de waarheid op eenigerhande wijze verminkt; als eenen Man, in één woord, van een uitmuntend karakter, door zijne hoedanigheden van verstand en hart bij uitzondering tot volvoering dezer taak geschikt.

Het Werk zelf, zoo als uit het Voorberigt blijkt, is oorspronkelijk in het Hoogduitsch geschreven, door Z.M.

[p. 661]

den Koning tot den Hollandschen druk bestemd, en door den Hoogleeraar j. konijnenburg vertaald. Het is voorzien van een Gezigt van de Afrikaansche Kust bij de Algoa-Baai, en nog twee andere Platen, tot de gestalte en gewoonten der Kaffers betrekkelijk. Deze Platen zijn door den Heer w.b.e paravicini di cappelli naar het leven geteekend, en, in manier van gekleurde teekening, door de Heeren portman en smies meesterlijk uitgevoerd. Ook de stijl en de druk dezes Werks beveelt zich allerwegen door derzelver voortreffelijkheid. Nog vier Afrikaansche Gezigten, even kunstkeurig behandeld, worden door den Uitgever afzonderlijk geleverd.

Het smart ons, dat ons bestek geene uitvoeriger beoordeeling en mededeeling toelaat. Welligt nemen wij, met toestemming des Uitgevers, daarvan een enkel staal voor ons Mengelwerk over. Wij verheugen ons bij voorraad, onze Lezers met dit Stuk te hebben bekend gemaakt, betuigen onzen dank aan den Schrijver, en verlangen zulks in handen van vele Lezers, die zich, gewisselijk, nog boven hunne verwachting, zullen voldaan vinden.