Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1810

[p. 653]

Algemeene Vaderlandsche Letter-oefeningen.

Leerrede over de Teekenen der Tijden, door Freerk Hoekstra, Leeraar bij de Doopsgezinde Gemeente te Harlingen. Te Westzaandam, bij H. van Aken. 1810. In gr. 8vo. 26 Bl.

De wijsheid en goedheid van het Goddelijk bestuur over de wereld, naar de behoeften van den tijd, tot vertroosting van zoo vele bedrukten en ongelukkigen, in het regte licht te plaatsen, is het doel dezer Leerrede. Het merkwaardig gezegde van Jezus bij Matth. XVI:2, 3: Als het avond geworden is, zegt gij: schoon weder; want de hemel is rood. En des morgens: heden onweder; want de hemel is droevig rood. Gij geveinsden! het aanschijn des hemels weet gij wel te onderscheiden, en kunt gij de teekenen der tijden niet onderscheiden? is daarbij ten grondslage gelegd. Eenige Pharizeërs en Sadducaeers, anders niet gewoon eene lijn te trekken, hadden zich tot den Zaligmaker vervoegd, met het verlangen, dat Jezus, ten hunnen gevalle, een bijzonder teeken van goddelijkheid uit den hemel zou laten te voorschijn komen. Zij lieten zich voorstaan, als of er nog geene bewijzen hoe ook genaamd van het goddelijk gezag zijner leere voorhanden waren, hoewel het geheele land gewaagde van de verbazende door Hem verrigte wonderen, die de openbare en voldoende geloofsbrieven van zijne hemelsche afkomst medebragten. Deze geveinsdheid perste hem een zeer nadrukkelijk antwoord uit den mond, waarvan de bovengenoemde verzen het eerste gedeelte behelzen. De Heiland geeft hun daarin, met sterk verwijt van hunne slechtheid, te verstaan, dat zij, anders schrander genoeg, om te oordeelen over zaken, die het gemeene leven betreffen, moedwillig de oogen sloten voor dingen van veel grooter aangelegenheid, de zigtbare teekenen van het thans opgerigte Godsrijk, waaromtrent zij, in geenen deele, met dezelfde onderscheiding en opmerkzaamheid te werk gingen.

[p. 654]

In diervoege de meening van den tekst, slechts bij wijze van omschrijving, kortelijk opengelegd hebbende, houdt zich de Eerw. hoekstra bezig, om zijne toehoorders de teekenen der tijden, of de merkwaardigste tijdvakken, hoe onrustig ook, en de groote gebeurtenissen derwereld te leeren onderscheiden, als bijzondere blijken van het Goddelijk bestuur, tot heil of hervorming van het menschdom werkzaam. Hoewel men zeggen kan, dat de goede Voorzienigheid bestendig waakt voor het heil der stervelingen, zoo wel in geruste dagen, wanneer de zaken stil en geregeld haren gang gaan, als bij ontzettende voorvallen en groote omwentelingen, mogen echter de laatstgemelde vooral merkwaardig geschat worden, als teekenen der tijden, waarin de wijze Bestuurder van het Heelal zijne weldadige oogmerken, tot heil of ter herstelling van den staat der menschelijke maatschappij, op eene bijzondere wijze voortzet, indien wij namelijk daarbij in het oog houden, dat zijn bestuur niet bepaald is tot één enkel volk, of het dan levend geslacht, maar zich uitstrekt over alle volken, over alle toekomende geslachten, terwijl de uitwerksels van 't geen heden gebeurt in verband staan met de volgende eeuwen, en zich niet laten berekenen naar het tegenwoordige.

Het gewigt der zaak zelve schijnt tot dit besluit te leiden, dat de opperste wijsheid, die zelfs in het kleine, in gewone omstandigheden, hare oogmerken heeft en bevordert, het groote en uitstekende ook niet zonder een bepaald doel laat gebeuren, maar integendeel dan te krachtiger middelen gebruikt, om hare weldadige oogmerken uit te voeren, en de verhevene einden, die zij zich heeft voorgesteld, te naderen. Dit met een enkel woord te kennen gegeven hebbende, doorloopt de Redenaar eenigen der voornaamste door hem bedoelde tijdperken der wereld, om het gestelde nader op te helderen en te staven. Hij maakt gewag van de verdelging der eerste wereld door den zoogenaamden Zondvloed, een enkel geslacht uitgezonderd; voorzeker eene allerverschrikkelijkste omkeering, op zich zelve beschouwd, die echter, door het toenemend en onherstelbaar geworden bederf der toenmalige wereld, was noodzakelijk geworden, en, in de hand van den wijzen Alregeerder, voor het behoud van vele volgende geslachten werd dienstbaar gemaakt; - van de verlossing der Nakomelingschap van Abraham uit de handen harer onderdrukkers, in het eerst verzeld van verbazende verwoes-

[p. 655]

tingen en gevolgd van vreesselijke omkeeringen, maar desniettemin door den Oppergebieder van alles wijsselijk bestierd, om daardoor een groot goed, waarbij het geheele menschdom het grootste belang had, toe te bereiden; - van het nog gewigtiger tijdperk der invoering van het Christendom, dat zich, in 't eerst, meer door verwarring en ellenden, dan door verlichting en vorderingen in beterschap, scheen te onderscheiden, en waardoor echter, in weerwil van die hevige schokken, welke onafscheidelijk waren van het verbreken van de magt der duisternis, het grootste en uitgestrektste geluk voor het menschdom is daargesteld; - van de eeuw der Hervorming, in welke ook de ontzettendste beroeringen en geweldenarijen de harten der vreedzame aardbewoners verschrikten, en de grootste verwarring en onrust algemeen was, en evenwel, door Gods waakzame zorge, de herstelling van de waarde der menschelijke natuur, met de gelukkigste gevolgen, ondernomen, en het helder licht der eenvoudige waarheid als uit zijne schuilhoeken te voorschijn geroepen en wijd en zijd verspreid werd; en eindelijk van den tegenwoordigen tijd, waarin zoo veel gebeurt, dat elk verbaast, en velen het zoo bang maakt om het hart. De Eerw. hoekstra meent, dat wij even weinig van Gods liefde voor het heil der menschen, als van zijne hooge wijsheid, mogen vooronderstellen, dat, op alle die zware opofferingen, niet iets goeds en groots voor het menschdom zal volgen; terwijl de geschiedenis van vorige, niet minder onrustige tijden ons heeft geleerd, hoe de Voorzienigheid daarin de zaden van verbetering uitstrooide en toebereidde, waarvan, zoo niet de levende, althans de volgende geslachten kostbare vruchten konden inoogsten. Wij mogen dan de zoo gewigtige voorvallen van onzen tijd aanmerken als teekenen van een groot, en, in zijne gevolgen, heilrijk werk, dat door de hand der Almagt bestuurd wordt.

Op grond van deze beschouwingen, tracht de Leeraar, in de Toepassing, zijne Hoorders moed in het lijf te spreken. Wij houden den ganschen inhoud van deze, in een' deftigen en onopgesmukten stijl opgestelde, Leerrede, voor een woord op zijn' tijd, dat, wel behartigd zijnde, veel goeds zal kunnen stichten. Alleen hadden wij verlangd, dat er eenige meerdere melding ware gemaakt van Hem, wien alle magt gegeven is in den hemel en op de aarde, en van de hope, die het Christenhart mag voeden, dat ook de groote gebeurtenissen, die wij beleven, onder zijne

[p. 656]

opperregering, eenmaal zullen bevonden worden dienstbaar geweest te zijn aan de verbreiding der goddelijke verlichting, die door zijne, helaas! meer en meer miskende. Leer op den aardbodem gebragt is.

Eenige uitdrukkingen zouden wij, bij eene herhaalde uitgave, gaarne veranderd zien. Bij v. op bladz. 7. beschermen in den zin van bestrijden, en bitse gevoeligheid van den anderzins zachtmoedigen Jezus.