Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1810

Rudolf en Julia. Door August Lafontaine. Met Platen. Te Haarlem, bij F. Bohn. In gr. 8vo. 356 Bl.

Een waarlijk fraai en aandoenlijk opstel, hetwelk wij te lang onvermeld lieten; eene liefdegeschiedenis, waarin zich alles eindelijk gelukkig redt; maar de treffendste karakters, heerlijk volgehouden, tot in de kleenste bijzonderheid; het menschelijk hart, zoo als het zwak, en zoo als het groot is. Eene treffende waarschuwing tegen de overdrevene laffe ge-

[p. 220]

voeligheid; de wijsgeerte van de mode, natuurlijk, en voelbaar voor het gezond verstand, daargesteld in hare naaktheid; en het ellendig egoisme van den in zijn oog zoo veel beteren wijsgeerigen pogcher naakt ontdekt en diep beschaamd: dit is zoo nagenoeg de zedelijke strekking van dit boek, hetwelk met zoo veel warmte en tevens met zoo veel luim geschreven is, dat men het niet dan met deelneming en vrolijk genoegen lezen kan. Althans zoo ging het ons. De vader van rudolf en die van julia waren oude, trouwe vrienden; hare moeder was eene uitmuntende vrouw. Eene vereeniging tusschen hunne kinderen was de algemeene wensch, en ook de harten der jonge lieden hechteden zich met de grootste teederheid en het volkomenst vertrouwen al vroeg aaneen. Tusschen de oude Heeren viel nu en dan eene, dikwijls vrij ernstige, en voor den Lezer zeer grappige, kibbelpartij voor; de één toch had, toevallig genoeg, de regtsgeleerdheid tot zijn stokpaardje genomen, de ander haatte niets meer dan deze studie, en schold alle regtsgeleerden voor gekken. Julia's moeder verzoende dan altijd de vrienden, waarvan de een voor den ander volstrekt behoefte was. Eindelijk roch braken de familien: men verbood de gelieven allen omgang; dit batede toch niet, want de moeder bleef op hunne hand, voorzag de verzoening, waarnaar de beide vrienden al spoedig hartelijk verlangden; en de omgang der jonge lieden was spoedig weer vrij. Rudolf was met zijnen vader naar elders vertrokken; hij was een regte Zonderling; zoo als hij was opgevoed, al vroeg geleerd regel en wet te verachten, kon dit ook niet anders; dan daar zijn vader, tegen zijne beginselen, dikwijls toch jegens zijnen zoon vrij despotiek was, bleef hij een goed mensch; hoofd en hart zaten kem op de regte plaats, en, de kinderschoenen ontwassen, moest hem de vader laten begaan, volgens de hem vroeg ingestampte beginselen; hij leefde dan geheel naar zijn eigen zin en volkomen onafhankelijk. Zekere schlosser was in 't gezin van julia, door een zonderling toeval, bekend geworden, en daar in opgenomen; een bevallig jong mensch; hij onderscheidde juultje, en had vooral ook zin in haar geld. Hij strooide den argwaan omtrent het karakter van rudolf in het hart van de minnares, slim en bedekt, en nam zelf altijd zijne verdediging op zich; het meisje kwam toch zoo ver, dat zij den geliefden bespieden liet en zelve bespiedde; en eindelijk schreef zij hem koel en verachtelijk, in de stelligste bewoordingen, in ééns maar af. Iedere poging was vruchteloos; rudolf kreeg zelfs geene opheldering, niets dan de diepste verachting. Zij had hem namelijk gezien, zelve gezien, in het allerschandelijkst bordeel, onder de allerverfoeijelijkste menschen. Het geval was dit: rudolf had kennis en vriendschap gemaakt met eenen schilder; de bekende

[p. 221]

prenten van hogarth bragten hem op den inval, om dezen den Duivel te doen teekenen, opdat de menschen voor den Duivel zouden sidderen; nu zocht hij dan de trekken van den Duivel, waar die het sprekendst te vinden waren, met zijnen schilder op. - Door dezen schilder was hij ook bekend geworden met eenen zonderlingen ouden, een zoo opmerkekelijken kop, dat de schilder dien edelen wilde teekenen: dan hij was niet te genaken; ongeluk, of liever de gruwelen der menschen, en het noodlot van de weinige braven, hadden dezen met den hardnekkigsten menschenhaat vervuld; hij vertwijfelde aan de deugd, aan 's menschen bestemming en aan de Voorzienigheid. Het gelukte rudolf echter, na vele vergeefsche moeite, het hart van den ouden eenigzins te openen; bij zijn eigen ongeluk werd dit sterker; en in eene zware ziekte van den ouden won hij geheelenal zijn vertrouwen door de edelmoedigste opoffering; hij bragt hem weder tot geloof aan God en de deugd. De oude was de vader van schlosser; onder eenen vreemden naam nam hij de verzorging van een landgoed van zijnen vriend op zich, dat niet ver van julia's woning lag. Terwijl rudolf met den schilder naar Rome reisde, woonde hij daar, met eene voordochter zijner vrouw en des schilders zuster. Beiden gingen voor zijne dochters, en men hield de oudste voor rudolf's verloofde. Hij hield het stiptst incognito; zijn' zoon vooral ontweek hij. Zijn plan was, julia te doorgronden, en met zijnen vriend te verzoenen. Nieuwsgierigheid deed haar ook hem opzoeken. Zij eerde den ouden spoedig als een vader; maar daar zij gezien had, en volstrekt het geheim bewaarde, was de opheldering ondoenlijk. Tot dat dan eindelijk (deze ontknooping is roerend) de oude zich als vader van schlosser bekend maakt, en, daar deze nu werkelijk met julia verloofd was, door bedreiging, haar het geheim afperst, met het teekenboek van den schilder overtuigt, en zijnen eigen zoon ontmaskert, als den laaghartigen booswicht, die amalia, (de voordochter straks door ons vermeld,) zijne wettige bruid, eeniglijk omdat zij arm geworden was, eerloos had verlaten. Ook deze gaf nu hare hand aan eenen waardigen mensch, die haar in hare armoede had opgezocht; haar vermogen is ook behouden, en ten slotte geeft schlosser toch nog bewijs, dat hij nog niet ten eenemale verstaald en voor verbetering geheelenal onvatbaar was. Maar men leze zelve het boek; het karakter van den ouden vooral, de ziekte zijner ziel, en derzelver genezing, is een meesterstuk.